Lurrarekin zikindu eta garbitu


2019ko irailaren 21ean
Lurrean dagoen
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Estresatuta bizi naiz. Halaxe aditzera eman berri dit kardiologoak, kirofanoan etzanda nagoela zainetan barrena sartu eta bihotza miatzen didan bitartean. Ez da bertan etzaten naizen lehen aldia, eta etxean bezala nago. Kirofanoko lantaldearen adeitasunak ere berbaldiak gutxien uste duzun hizpidea hartzea errazten du. Halako ezagutzen al duzu? Bai; eskumuinak eman. Eta solasaren jardunak landareetara eraman gaitu.

Urte mordoxka bat bada, dagoeneko, bihotzeko arteria batean lehen metal zatitxoa jarri zidatela. Txertatu behar zidaten sarea erakutsiz haren izena esan zidan kirofanoan zirujauak: Taxus IV. Nik harrituta, Taxus hemengo zuhaitz mitikoa den haginaren (Taxus baccata) generoa dela adierazi nionean hara zer erantzun zidan: bai hagina esan nahi du, izan ere haginaren pozoiarekin blaituta dago metal puska hori, arteria irekita eutsi ahal izateko.

Azken etzanaldi honetan, mareatzen banintzen esateko hagindu zidan bisturidunak. Kordea joaten ari zitzaidala igarri zuenean “atropina” esan zion aldamenekoari. Laguntzaileak zasta sartu zidan odolera droga. Lasaitasun ederrean kordea laster etorri zen bueltan. Bukatu zuenean, eta estresaren kontuekin ari ginela gogora etorri zitzaidan atropina. Eta galdetu egin nion: zein landaretatik ateratakoa da erabiltzen duzuen atropina hori? Lehen landareetatik sortuko zela esan zidan, baina orain, bere iritziz laborategietan ekoitzia izango dela. Belaikia edo belladona (Atropa belladona), asma-belarra (Datura estramonium), urriloa edo mandragora (Mandragora officinarum) eta erabelar beltza (Hyoscyamus niger) izan dira aspalditik atropina eskuratzeko erabili izan diren landareak; denak solanazeoen familiakoak. Anestesiko, psikoaktibo, pozoi... zertarako ez da erabili izan alkaloide hori!

Etxeratutakoan estresaren kontuak itotzen nau. Irakurketari heldu diot, eta lehen utzitako testu batekin egin dut topo. Bertan estresa sendatzeko aholku garbi bat ematen du: hasi lurra lantzen. Lurrean dagoen bakterio batek osatuko zaitu: Mycobacterium vaccae. Itxuraz bakterioak eragin antiinflamatorioa du eta depresioak eta estresak dakartzaten ondorio okerrak zuzentzen ditu.

Lokatzetan jolastea, baratzea lantzea, loreak zaintzea, azken beltzean lurra ukitze hutsak osasuna dakar. David Strachanek 1989an “Higienearen hipotesia”n argitu zuen animaliak ziren landaguneetan bizi zirenek asma eta alergia arazo gutxiago zituztela. Hirigune ustez garbietan bizitzeak gaixotzen gaitu; aldiz, lurrez zikintzea, garbitzea da. Gaitza garbitzea, akabatzea.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
Sendabelarrak oliotan

Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]


2025-07-28 | Garazi Zabaleta
Udako azoka ekologikoak
Aurtengo hamabi plazak

Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]


Eskuz eta banaka

Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]


2025-07-28 | Jakoba Errekondo
Harroputzetik artaputzera

Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]


Zigiluen artean elkar ulertu, alternatibak eraikitzeko

Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]


Enborrik zulatzen ez duen okila

Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]


2025-07-23 | Garazi Zabaleta
Aukera Natura
Kuartangoko lursaileko paisaia eraldatzen

Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]


2025-07-23 | Jakoba Errekondo
Sagastien joeraren hipotesia

Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


2025-07-20 | Garazi Zabaleta
Aukera Natura
Kuartangoko lursaileko paisaia eraldatzen

Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]


2025-07-20 | Jakoba Errekondo
Sagastien joeraren hipotesia

Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]


Enborrik zulatzen ez duen okila

Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]


Zigiluen artean elkar ulertu, alternatibak eraikitzeko

Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]


2025-07-14 | Garazi Zabaleta
Mustai Ortua
“Baratzetik bizitzea erronka da, batez ere jendearen kontsumo ohiturengatik”

Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]


2025-07-14 | Jakoba Errekondo
Akainen eta eulien erasoak

Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]


Eguneraketa berriak daude