Kanonaren popa
E z dut ETBz idatziko. Inor ez haserretzeko, kanonaz idatziko dut. Lehengo eta behin esan, ez dela txalupa mota bat. Baina ez dut uste erraza izango denik, zeren kanona aipatzen denean euskal kulturaren ekosisteman beti haserretzen da norbait, ez dutelako sartu hierarkian edo sartu dutelako, baina haserre. Eta barkatu dena minuskulaz idaztegatik.
Kanona araua da baina zerbait gehiago ere bai. Grezia datorkit gogora eta haien neurtzeko modua. Kategorian laburbildu daiteke ere bai. Kanona hierarkia da. Horrek esan nahi du batzuk goian daudela eta beste batzuk behean. Kanoneko ezaugarriez ere idazten dute adituek. Idatzi eta idatzi. Honek, azken batean, kultura mundua, mundua, ulertzeko modu bat besterik ez du adierazten. Hau da, batzuek kategoria daukate eta besteek ez. Kategoria zer den beste kontu bat da. Ez dago zutabe honetan horretarako lekurik. Garbi dagoena da kanonaren neurriak garaien arabera aldatzen direla, ez direla berdinak, alegia, mende batekoak zein bestekoak.
Aurrekoa kontuan hartuz, iruditzen zait gure kulturaren kanona oraindik ere lotuago dagoela XIX. mendeari, XXI.ari baino. Zeren geure kanonean garbi dago zeintzuk dauden goian. Bizirik dauden idazle batzuk, bi-hiru gehienez, hildako eskultore batzuk, bi-hiru ere bai, eta margolari batzuk. Hori da gure kulturaren kanonaren goi-maila. Hori da mediatikoki bultzatu eta prestigioa ematen duena. Zaila da imajinatzea beste esparru bateko artistaren bat Parnaso horren parte izatea. Eta burura eta gogora datozkit musikariak, aktoreak, argazkilariak, poeta tristeak, kantariak, dantzariak, marrazkilariak, diseinatzaileak, soinu ingeniariak, bertsolariak, gidoilariak… Horiek guztiek ere hierarkiaren parte dira baina kanonaren mugen barruan ez dira sartzen nonbait. Adibide bat jartzearren, inozoa guztiz: Atxagari Nobela emango baliote ziur naiz Iñigo Urkullu Oslon izango litzatekeela, baina Telmo Esnali Oscarra emanez gero –hamaika ikusteko jaioak gara–, Los Angelesen ez.
Ahaztu egiten zaie, Los Angelesetik Bilbotik baino gertuago, bizi izan zela gaur denok kanonaren barruan sartzen dugun tipo bat: Andy Wharlol. Pop kultur kontzeptua sortu zuela. Pop popularretik dator, hau da, hierarkiaren mailaren baxuenetik. Eta bada denbora, horrek kanonaren arauak hautsi zituela. Baina nonbait gurean batzuek ez dute hori aintzakotzat hartu nahi.
Nik neure burua pop arte hori egiten dutenen artean ikusten dut, eta berdin zait kanonaren parte naizen edo ez. Baina kulturaren parte naizela ez dut zalantzarik. Beraz poperoa sentitzen naiz, poperoa naiz. Eta euskaraz popak duen beste zentzuarekin ere guztiz bat egiten dut. Azken batean hierarkiaren azken tokian gaude: popan.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Palestinan gertatzen ari dena ikaragarria dela erraten du jende orok karrikan barna, “Onartezina da! Genozidioa da!” bilakatu dira azken aldiko entzunenak. Egoera salatzeko elkarretaratzea egin, ordea, eta bidegabekeria dela pentsatzen duten hamar horietatik lau... [+]
Eusko Jaurlaritzak "Eskola inklusibo, ekitatibo eta kalitatezkoaren aldeko mahai" berria osatu duten gizarte-eragileei Euskadiko eskola-segregazioaren hasierako diagnostikoa eta erantzuna izeneko txostena banatu die, eztabaidatu eta adostasunak lortzeko. Debateak, beraz,... [+]
Udan zehar, mobilizazio sozial handia izan da eta herritarren plataformak sortu dira Lizarraldean biometanizazio-plantak direla eta: Viana, Lodosa, Los Arcos, Mendabia... Horietan guztietan erraz identifika daitezke gako berberak: 1/ Nafarroako Aldizkari Ofizialean proiektuak... [+]
Abuztua da. Iratxen bildu gara Jurramendi igotzeko. Gudarienetik baino, gurutzeen bidetik (via crucis) ekiteko gomendatu digute. Berbagai, Gazako egoera. Israelek, genozidioa gauzatzeaz gain, horren kontaketa ere isilarazi nahi du: ia 300 kazetari erail ditu, Al Jazeerako Anas... [+]
Suaren presentzia naturan milioika urtetan izan da (gizakion agerpena baino askoz lehenagotik). Horregatik, ohikoa da landare askok suaren aurrean adaptazio ugari edukitzea. Gure inguruan arruntak diren arteek eta ametzek, adibidez. Baita txilar askok eta otea bezalako sastraka... [+]
Ikasturte berriarekin batera, EHU Palestina plataformako kideok berriro batzen hasi gara, ikasgela, ikerketa eta gainerako unibertsitate-jardueretan Palestinan Israel egiten ari den genozidioa eta horren konplizeak salatu eta baztertzeko. Abiatu ginenean oso bakarti sentitu... [+]
Iraila, errutinara buelta, askorentzat ikasturte berria eta horri dagozkion zirrarak: ikasturtea norekin konpartitu, nor izan alboan, zer ikasi, nola eta nora joan… Batzuentzat, esperientzia berriak bizitzeko lehen aldia.
Aldiz, beste batzuentzat esperientzia berririk... [+]
Ez dakit literatura-ikasketak egin ditudanarengatik den, baina nekez onartzen dut hitzen erranahien deformatze ideologikoa. Azken hilabete hauetan, eta bereziki Frantzian Bruno Retailleau Barne ministro denez geroztik, militante hitza zentzu arrunt peioratiboan erabilia da. Nik... [+]
Genozidioaren faseak, guztiak larriak izanda ere, une batzuetan eskandalagarriak, zaratatsuak, izan ohi dira, baina beste zenbait unetan isilean garatzen dira, ia oharkabean.
Entzutetsuak dira populu indigenen sarraskia Amerikan, Gernikako bonbardaketa, holokausto nazia... [+]
Abuztuaren erdian hasi zen eskubaloira entrenatzen seme zaharrena; irailetik aurrera, astean lau entrenamendu ditu (hiru tekniko, bat fisikoa) eta asteburuetan partida. 15 urte ditu. Erdikoak, eskola-kirolaz gain, futbola eta eskubaloia. 9 urte ditu. Etxeko agendan, leku gehiena... [+]
Grebek laguntzen digute ideologizazioan, kontzientziazioan, kolektibizazioan. Greba prozesu bat da, lanuzteaz harago. Epe motzean emaitzak lortu gabe ere –galdetu bestela Gasteizko lorezainei edota Gipuzkoako erresidentzietako langileei–, borrokarako eta... [+]
Interneteko plataforma boteretsuenek fenomeno bat sortu dute: euren sistemen baitan, negozio eredu “burujabeak” sortzearen ilusioa.
Australiako Glitch estudioak Guiniverreko zaldunak 2D animazio telesaila argitaratu berri du Youtube plataforman. Istorioan, Dana... [+]
Pasa den asteburuaren atarian, eta, oraingoan bai, hainbat hedabidetan Bernedoko udalekuetan gertatutakoa (Dutxa hotz bat denontzat) masiboki hedatu ostean, iritsi zen hezitzaileen adierazpena. Bertan, beraien “oinarri ideologikoak argitzea” eta “egiteko moduen... [+]
Euskal Udalekuetan egondako haur eta gazteen guraso edo/eta tutore legal gisa, babes osoa adierazi nahi dizuegu Bernedoko begiraleoi. Guztiz gaitzesten ditugu hezitzaileak jasaten ari zareten jazarpena eta sare sozialen bidez, publikoki zein maila pribatuan, egin zaizkizuen... [+]