2007an jarri zuten martxan Tolosako Bonberenea gaztetxearen Bonberenea Sutan kanpaina aldarrikatzailea. Gaztetxearen etorkizuna zalantzan ikusi zuten orduan bertako gazteek, eraikina dagoen auzoan 1.140 etxebizitza eraikitzeko makroproiektu urbanistikoa diseinatu baitzuen udalak. Proiektu horrek Tolosako San Esteban auzoaren izaera aldatu eta Bonberenea mapatik ezabatzen zuen. Ordutik aurrera, Bonbereneako kideek “piromano” izena jarri zioten beren buruari eta 10.000 sinadura baino gehiago lortu dituzte mugimenduaren alde.

Hemezortzi urte beteko ditu abenduan Bonbereneak eta ezegonkortasun egoera salatzeko hainbat ekitaldi antolatu dituzte orain arte gaztetxeko piromanoek: kalejira erraldoia Tolosako erdiguneko kaleetatik, lau musika jaialdi eta hitzaldiak, besteak beste. Azken hauei ere “piromanoen deialdia” deitu izan diete eta ekainaren 12an egin dute azkena. Bertan, udal gobernu berriari etorkizunerako eskakizunak plazaratu dizkiote.

Gobernu aldaketa izan zen Tolosako udalean 2011n eta ordura arteko proiektua kolokan jarri zen. 2013an prozesu parte-hartzaile baten bitartez aurretik diseinatutako makro proiektuaren oso bestelako eraldaketa urbanistikoa hautatu zuten auzoko bizilagunek. Prozesu horretan Bonberenea eraikina mantentzea erabaki zuten. 

Maiatzeko udal hauteskundeetan, berriro ere, aldaketa egon da Tolosako udalean eta bizilagunen hautua errespeta dadila eskatu dute publikoki Bonbereneako kideek. Horrela, etxearen etorkizuna urbanistikoki eta juridikoki bermatzea nahi dute gaztetxeko partaideek, bere izaera eta etxearen kudeaketa independentea errespetatuz.

Azken lau urtetako balorazioa egiterakoan, ordea, ezin izan dute baikor agertu. Izan ere, etxearen etorkizuna oraindik ez dago bermatuta. Ez dute nahi Bonberenearen etorkizuna aldian aldiko gobernuaren menpe egotea eta erakunde publikoei dei egin diete beren aldarrikapenei behin betiko erantzuna emateko. 

Hala ere, azken legealdian aurrerapausoak egon direla aitortu dute: “Txalotu egiten dugu azken lau urteetan egon den gobernuak Bonberenea mapatik ezabatzen zuen plana atzera bota izana”, adierazi du Bonbereneako kide Juantxo Arakamak mugimenduaren izenean. Horrela laburbildu dute 2011tik orain artekoa: “Pausoak eman dira norabide egokian baina ez gara helmugara iritsi”. Bonberenea kantuaren estrofa bat moldatuz amaitu du aldarrikapena Arakamak: “Olatz entzun gure esana, asko eskatzea ez bada”.

EAJ alderdiko Olatz Peon da Tolosako alkate berria. Peonek Tolosaldeko Atariak eta 28 kanalak antolatutako hauteskundeetako debatean Bonbereneako kideen galdera erantzun zuen publikoki. 2011. urtera arte gobernuan izan zen taldean zegoen oraingo alkatea eta orduan, Bonberenea ez zutela mapatik ezabatu adierazi zuen, Bonbereneakoek esandakoa gezurtatuz. Horretaz gain, etorkizunean Bonberenea “auzoko plangintzan mantendu behar dela” erantzun zuen Peonek, “udalak zaindu eta lagundu egin behar du Bonberenea”. 

Piromano izateko hiru modu desberdin

Bonbereneako kide Juantxo Arakamak aurkeztu du azken piromanoen deialdia. Berarekin batera oholtza gainean izan dira Javier Arrizibita eta Natalia Garmendia tolosarrak eta Fermin Muguruza musikaria. Gaztetxearekin duten loturaren inguruan hausnartu dute hiru gonbidatuek.

Javier Arrizibita sukalde lanetan laguntzeko sartu zen lehen aldiz Bonbereneara, “lan asko egina zegoen ni hona sartu nintzenerako”. Gaur egun, bi haurren aita da eta semeetako batek Bonbereneako txarangan jotzen du. “Saxofoia ikasten hasi da eta Bonbereneara etortzen da beste gaztetxoekin batera ikasten jarraitzera”. Lasaitasuna ematen dio Arrizibitari bere semea Bonbereneara etortzeak, “beraientzat jolas-parke baten modukoa da hau”.

Humus taldeko abeslari Natalia Garmendiak Bonberenea martxan jarri aurreko egoera ekarri du gogora oraingo belaunaldientzat: “Nik ezagutu nuen Bonberenea gabeko Tolosa; Tolosa leku tristea zen orduan kulturalki eta musikalki”. Lanaren bitartez iritsi dela Bonberenea gaur egunera azpimarratu du Garmendiak, “hemen lana eta bihotza dago, baina batez ere lana”.

Humus bezalako taldeei Bonbereneak ematen dien babesa ez du ahaztu Garmendiak, “gauzak ongi eta modu profesionalizatu batean egiteko aukera dugu hemen”. Diskoak grabatzerakoan “proiektuaren kontrol guztia du taldeak Bonberenean, eta hori ez da toki guztietan gertatzen”, azaldu du. 

Fermin Muguruzak Bonberenearekin eta Tolosarekin duen lotura aspalditik dator. Tolosan euskaldundu zen Muguruza eta bere musika ibilbidean hainbat hitzordu izan ditu gaztetxean, lehen aldiz duela hamar urte jo baitzuen. “Hainbat kontzertu, kolaborazio eta grabaketa egin ditut hemen. Gainera, nire taldearekin jo dudan azken kontzertua Bonbereneako futbol zelaian izan da, Bonberenea Sutan jaialdian”. Bi urte pasa dira ordutik eta mehatxua oraindik hor dago. “Amodioz defendatuko dugu Bonberenea, baina beharrezkoa bada, amorruz ere bai” gaineratu du Irungo musikariak.