"AdiUPek hiru hizkuntzatan egin ditzake bilaketak"
Nora Barrosok ez du bizi teknologia garapenerako tresna soiltzat, egindako ororen atzean egiteko modu bat, filosofia bat, dagoela sinesten du. Eta hala azalduko du adiUP: Info7 irratsaioaren albistegietan audio informazio semantikoaren kudeaketa eleaniztuna burutzen duen sistema hitzaldian. Inguruko askoren laguntzarekin egindako tesia du oinarri hitzaldiak.
Zer da adiUP?
Orain ohiko irrati uhinetan badagoen arren, hastapenetan Info7 web irratia zen. Ondorioz, audioak formatu digitalizatuan dituzte eta audioetako bilaketak testu formatukoekin alderatuz ezberdinak dira: hiztunaren edo ahozkotasunaren barnean ezkutaturik daude hitzak eta entzun egin behar dira zer esaten duen jakiteko. adiUPek bilaketak egiten ditu audio horietan.
Nolako bilaketak egiten ditu?
Idatziz eskatzen zaio bilatu nahi dena eta eleaniztuna denez, hiru hizkuntzatan egin ditzake bilaketak: euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez. Hau da Euskal Herriko lehen sistema eleaniztuna, hiru hizkuntza horiek batera lantzen dituena.
Bilaketa zein hizkuntzatan eta zein epe tartetan egin nahi duzun zehazten diozu. Oraindik mugatua da epe hori, Info7k utzitako datu-basearekin eratu genuelako sistema eta oraindik ez dugulako Info7n inplementatu.
Audioen informazioa ere ematen du adiUPek: kategoria (audioak zertaz hitz egiten duen), termino interesgarriak eta iraupena.
Sistemak hitz gako batzuk bilatzen ditu, ez du egiten ahotsaren ezagutza jarraitua, hau da, ni hitz egiten ari banaiz orain, ez ditu bilatzen esaten ditudan hitz guztiak, hitz gakoak bakarrik. Eta horiek mezuaren informazioari lotuta daude.
Nola kudeatzen da informazio semantikoa?
Ontologiak erabili dira, eta ontologia horiek folksonomiatan oinarriturik daude. Folksonomia sailkatze sistema irekia da, erabiltzaileek sortu eta hedatua. Hori da bere ezaugarri indartsuenetako bat: ez dago aditua izan beharrik folksonomia bat sortzeko. Erabiltzaileak kategoria berri bat egin nahiko balu, berak egin lezake, ez luke teknikariaren beharrik. Bilatzailea software bat izan daiteke baina oinarrian egindako lanak, jarrerak eta metodologiak badute garrantzia amaierako emaitzan. AdiUp ez da kutxa itxi bat, euren barne lanari edo kanpoko laguntzari esker hobetu dezaketen tresna da, eta horretan datza filosofiak.
Zailtasunik topatu al duzu adiUP garatzeko orduan?
Horrelako lanabesa sortzeko beharrezkoa den euskarazko corpus nahikorik ez dago. Behar den etiketazio maila oso altua da eta horrek gauzak zailtzen ditu. Gainera, Info7 irrati bat da eta soinu piloa dago atzetik.
Bestalde, garatutako proiektuaren emaitza ikusten da baina horren atzean gauza piloa dago. Euskal Herriko egoera soziokulturala, hizkuntzen elkarbizitza, hartu genuen kontuan adiUP egiteko garaian. Norbaitek gaztelaniazko audioan “Desde Nazio Eztabaidagunea se ha afirmado que…” esan dezake, baina nola ahoskatuko ditu “nazio” eta “eztabaidagune” hitzak? Euskaraz bezala edo beste modu batean? Hori crosslingual efektuaren barne dago. Kasuistika soziokultural hori ere izan dugu kontuan eta, adibidez, transkribatzaile fonetiko eleaniztuna sortu dugu.
Hedapenik izan al dezake adiUP sistemak beste irrati kate batzuetara?
Filosofia, eredu batzuk eta sistemaren bizkarrezurra hor daude. Beste irratiekin moldaketak egin beharko lirateke, sortutako eredu akustikoak baliagarriak diren edo ez ikusi, eta abar.
Eztabaida gutirekin baina herriaren indarrarekin egin du bere administrazio kontseilua Euskal Kultur Erakundeak irailaren 13 honetan. 70 eta 80 elkarteen ordezkaritza hurbildu zen mobilizaziora, baina suprefeta eta DRACa gabe egin behar izan dute.
Euskal Kultur Erakundeak (EKE), Ipar Euskal Herriko euskarazko kulturaren eragile garrantzitsuenak, arriskuan dauka bere burua, eta elkarretaratze deitu du larunbaterako Uztaritzen. Frantziako Estatuaren laguntzetan 30.000 euroko murrizketa jasan dute 2025ean (udan jakinarazia),... [+]
Orain Baionako merkatuko saltzaileek afitxa bidez jakinarazten dute euskaraz eta gaskoiz aritzeko prest direla. Baionako Herriko Etxeak duela bi urte abiatutako euskara plangintzaren ildotik ekintza abiatu du.
2024ko irailaren 11n, "Lortzear ote gaude?" izeneko artikulua argitaratu ziguten hainbat hedabidetan. Urtebete igaro da eta garbi esan dezakegu: EHUko gobernu aldaketak (Ferreira zen buru, Bengoetxea da orain) ez digu aurrerabiderik ekarri. Orduko zailtasunek zailtasun... [+]
Larunbat honetan Gasteiz Euskararen Hiria ekimenak hartuko du Gasteizko Andre Mari Zuriaren plaza. Goizean hasi eta gauera arte, “euskararen aldeko festa handia” izatea nahi dute euskalgintzako eragileek, kirol jarduerak, kultur emankizunak edo arratsaldeko... [+]
Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]
'Su eta Gar' musika talde baten izen bezala ezagutzen duzu? Orain, exoplaneta baten eta bere izarraren izena ere badela jakinen duzu. 'GJ 486' izarra, Virgo konstelazioan, eguzkitik 27 argi-urtera dagoen nano gorri bat da eta bere inguruan Lurra baino hiru aldiz... [+]
Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]
Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]
Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]
Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.
Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.
Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.
Irailaren 9an eta 12an egingo dituzte udako eskolak. Telesforo Monzon eLab Euskal Herrigintzaren Laborategiak hizlari potenteak gonbidatu ditu, besteak beste, Iñaki Iurrebaso, Olatz Altuna, Jon Sarasua, Idurre Eskisabel, Josu Aztiria, Iñigo Urrutia eta Miren Zabaleta... [+]