"AdiUPek hiru hizkuntzatan egin ditzake bilaketak"
Nora Barrosok ez du bizi teknologia garapenerako tresna soiltzat, egindako ororen atzean egiteko modu bat, filosofia bat, dagoela sinesten du. Eta hala azalduko du adiUP: Info7 irratsaioaren albistegietan audio informazio semantikoaren kudeaketa eleaniztuna burutzen duen sistema hitzaldian. Inguruko askoren laguntzarekin egindako tesia du oinarri hitzaldiak.
Zer da adiUP?
Orain ohiko irrati uhinetan badagoen arren, hastapenetan Info7 web irratia zen. Ondorioz, audioak formatu digitalizatuan dituzte eta audioetako bilaketak testu formatukoekin alderatuz ezberdinak dira: hiztunaren edo ahozkotasunaren barnean ezkutaturik daude hitzak eta entzun egin behar dira zer esaten duen jakiteko. adiUPek bilaketak egiten ditu audio horietan.
Nolako bilaketak egiten ditu?
Idatziz eskatzen zaio bilatu nahi dena eta eleaniztuna denez, hiru hizkuntzatan egin ditzake bilaketak: euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez. Hau da Euskal Herriko lehen sistema eleaniztuna, hiru hizkuntza horiek batera lantzen dituena.
Bilaketa zein hizkuntzatan eta zein epe tartetan egin nahi duzun zehazten diozu. Oraindik mugatua da epe hori, Info7k utzitako datu-basearekin eratu genuelako sistema eta oraindik ez dugulako Info7n inplementatu.
Audioen informazioa ere ematen du adiUPek: kategoria (audioak zertaz hitz egiten duen), termino interesgarriak eta iraupena.
Sistemak hitz gako batzuk bilatzen ditu, ez du egiten ahotsaren ezagutza jarraitua, hau da, ni hitz egiten ari banaiz orain, ez ditu bilatzen esaten ditudan hitz guztiak, hitz gakoak bakarrik. Eta horiek mezuaren informazioari lotuta daude.
Nola kudeatzen da informazio semantikoa?
Ontologiak erabili dira, eta ontologia horiek folksonomiatan oinarriturik daude. Folksonomia sailkatze sistema irekia da, erabiltzaileek sortu eta hedatua. Hori da bere ezaugarri indartsuenetako bat: ez dago aditua izan beharrik folksonomia bat sortzeko. Erabiltzaileak kategoria berri bat egin nahiko balu, berak egin lezake, ez luke teknikariaren beharrik. Bilatzailea software bat izan daiteke baina oinarrian egindako lanak, jarrerak eta metodologiak badute garrantzia amaierako emaitzan. AdiUp ez da kutxa itxi bat, euren barne lanari edo kanpoko laguntzari esker hobetu dezaketen tresna da, eta horretan datza filosofiak.
Zailtasunik topatu al duzu adiUP garatzeko orduan?
Horrelako lanabesa sortzeko beharrezkoa den euskarazko corpus nahikorik ez dago. Behar den etiketazio maila oso altua da eta horrek gauzak zailtzen ditu. Gainera, Info7 irrati bat da eta soinu piloa dago atzetik.
Bestalde, garatutako proiektuaren emaitza ikusten da baina horren atzean gauza piloa dago. Euskal Herriko egoera soziokulturala, hizkuntzen elkarbizitza, hartu genuen kontuan adiUP egiteko garaian. Norbaitek gaztelaniazko audioan “Desde Nazio Eztabaidagunea se ha afirmado que…” esan dezake, baina nola ahoskatuko ditu “nazio” eta “eztabaidagune” hitzak? Euskaraz bezala edo beste modu batean? Hori crosslingual efektuaren barne dago. Kasuistika soziokultural hori ere izan dugu kontuan eta, adibidez, transkribatzaile fonetiko eleaniztuna sortu dugu.
Hedapenik izan al dezake adiUP sistemak beste irrati kate batzuetara?
Filosofia, eredu batzuk eta sistemaren bizkarrezurra hor daude. Beste irratiekin moldaketak egin beharko lirateke, sortutako eredu akustikoak baliagarriak diren edo ez ikusi, eta abar.
Euskaraldia martxan da, hizkuntza ohiturak aldatzea bultzatzeko ekimen erraldoia. Milaka eta milaka herritarrek konpromisoa hartu dute, hamaika egunotan, euskarak presentzia gehiago izan dezan euren eguneroko bizitzan. Askorentzat pauso txikia baina ahalegin handia izango da,... [+]
Azterketa euskaraz egitea debekatzen dietela salatu du Baionako Bernat Etxepare lizeoko Euskal Herrian Euskaraz taldeak. Pasaden urtean egindako eskakizunei jarraiki, aurten ere azterketak euskaraz egiteko eskatu dute.
Maiatzaren 15etik 25era izango da Euskaraldia. Laugarren edizioa da eta antolatzaileek aurtengoa “herrikoiagoa eta ilusionagarriagoa” izatea dute helburu. Izan ere, hirugarren edizioan apalaldia sumatu zuten, pandemia garaiko Euskaralditik burua altxa ezinda. Ostegun... [+]
Donostiako Udaleko langileen batzordea osatzen duten bost sindikatuek (ELA, LAB, CCOO, Erne eta ESAN), akordioa egin dute, Euskaraldia dela-eta langileen parte hartze aktiboa sustatzeko eta euskaraz bizi eta lan egiteko aukerak bermatzeko. LABeko ordezkari Joseba Alvarezek... [+]
2023an B1 maila eskatu zuen udalak kale garbitzailea posturako, baina horren kontrako epaiak eman zituten Donostiako Administrazioarekiko Auzien 2. eta 3. zenbakiko epaitegiek. Epai horien aurkako helegiteak atzera bota dituzte orain. Hizkuntza eskubideen urraketei... [+]
Aldatu Gidoiaren iritziz, EITB "sortze helburuetatik aldendu" da, eta "urgentziazko demokratizazio prozesu bat" eskatu du, zuzendaritza taldearen hautaketa prozesutik hasita.
Frantziako Hezkuntza Ministerioak oraindik ez dio Seaskari argitu hurrengo urtean zenbat ikasgela eta irakasle izango dituen. Hori dela eta Baionako kaleak betetzera deitu dituzte guraso eta euskaltzaleak. Igandean, Herri Urratsera milaka lagun hurbildu dira beste urte batez,... [+]
Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]
Sorionekuak mugimenduak larunbaterako mobilizazioa deitu du. Goizean herriz herri Nafarroako zubietan elkartuko dira eta arratsaldean Iruñean manifestazioa abiatuko dute, Kostarapea parketik (Trinitarios-Tren parkea) abiatuta 17:30ean. Ireki ateak euskarari lelopean... [+]
Euskaraldiaren atarian, beste behin, Pantailaldia egingo da. Maiatzaren 6tik 15era iraungo du, eta euskarazko ikus-entzunezkoen kontsumoa sustatzea izango da helburua.
Baina non gaude, non dago euskara ikus-entzunezkoen mundu zabalean, nora goaz? Zein hutsune, zein erronka... [+]
Euskara ikastea zaila denaren mitoa aski zabaldua dago, batik bat, euskalduntzeko ahaleginik batere egin nahi ez dutenen artean. Arrazoi dute puntu batean. Zailtasun nagusiak, ordea, ez dira hertsiki linguistikoak, gizarte antolamendukoak baizik. Batetik, Onintza Iruretak... [+]
Nafarroako Unibertsitate Publikoko Euskara Taldeak inkesta bat egin du ikasleen artean. Halaber, euskara plana ikasturte honetan amaitzen dela ikusirik proposamen berriak egin dizkiote unibertsitateko zuzendaritzari. NUPen euskaraz ikastea "ezinezkoa" dela ere salatu... [+]
