Hobeto eta luzeago bizitzeko gakoak
Bizi-ohitura osasungarriak izatea batetik, eta neurri txikiagoan bada ere, genetika bestetik, faktore garrantzitsuak dira adinean aurrera doan edozein pertsonak itxura gazteari eutsi eta osasun egokia mantentzeko.
Gure gorputzak borroka latza gainditu behar du egunero, eta aldeko eta kontrako faktoreak elkarrekin lehian aritzen dira: erradikal askeak daude batetik, kaltegarriak, garaia baino lehenago zaharrarazten gaituztenak; eta antioxidatzaileak bestetik, barrutik nahiz kanpotik gazteago mantentzen laguntzen diguten substantzia onuragarriak. Eta borroka horretan, badira “gene egokiekin” jaiotzeko zortea duten pertsonak. Horien kasuan antioxidatzaileak beti garaile irtengo dira. Pertsona horiek benetako adinari dagokiona baino askoz ere itxura gazteagoa dute. Edozein dela ere zure kasua, irakurle, substantzia mesedegarri horiek aktibo edukitzen lagunduko duten bizi-aztura osasungarriak indartzea komeni zaizu
Bizitza luzatzen duten ohiturak
Elikadura egokia. Zure jan-neurrian eman lehentasuna indar antioxidatzailerik gehien duten elikagaiei: kolore berde iluneko berdurak (lekak, ilarrak, espinakak,…), fruta hori eta laranja-kolorekoak (limoiak, laranjak, eta gainerako zitrikoak), oliba-olioa, eta abar. Janari-edari horiek guztiek erradikal askeak neutralizatzeko gaitasuna daukate.
Ariketa, neurriz beti ere. Egunean 30 minutu inguru aski dira gorputza molekula kaltegarrien kontra aktibatzeko. Baina kontuz, kalteak berdin-berdin etorriko baitira erdibidetik alde batera nahiz bestera aldentzean; bestela esanda, sedentarismoa bezain kaltegarria gerta daiteke gehiegizko ariketa fisikoa, edo kirola adin bakoitzari dagokion neurritik kanpora egitea.
Bizitza soziala. Taldetik isolatzeak eta norbere baitara biltzeak narriadura edo hondamen fisikoa dakar, eta horrek zahartze-prozesua bizkortzen du, Chicagoko Unibertsitateko psikologoek landutako ikerketa baten arabera. Ahal duzun guztietan zure gogoko jarduerak (paseoak, bidaiak, dantza-saioak...) taldean egitea komeni zaizu, konpainia onean.
Gogoratu, gainera, botikak egunero hartzeak edo zure kasa medikatzeak gibela hondatuko dizula. Substantzia eta toxiko horiek guztiak asimilatzeko erradikal askeak produzitzeko duen gaitasuna gehitzera behartuta dago-eta gibela. Horregatik, medikatzea ezinbestekoa baldin baduzu, orekatu beharra daukazu bizi-estilo osasungarriaren beste gakoak zorrotz betez.
Ihes egin estresetik
Urduritasuna da zahartzeko prozesua aldrebesteko arrazoi nagusia, bihotzeko erritmoa eta arnasketa-erritmoa asaldatzen baitira. Eta horrek erradikal aske ugari sortzen ditu. Egoera hori saihesteko, har itzazu hamar bat minutu egunero lasaitu eta erlaxatzeko: gatz aromatikozko bainu bat hartu, aldizkari bat irakurri... Eta urrundu giro kutsatuetatik, partikula toxikoak arnasteak ere zelulak hondatzen baititu.
2023tik 2024ra erregistratutako kasuak aztertu ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Arreta berezia jartzen dute haurtzaroan, zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta errazagoa delako hepatitisa kronifikatzea.
GIB / HIESA kasuak mantendu dira, baina klamidia, gonorrea eta sifilis kasuak bikoiztu dira. "Osasun publikoko arazo" direla ohartarazi du Jaurlaritzako Osasun sailburuak, "gorakada nabarmena" izan baitute.
Sindikatuaren arabera Gasteizko garraio publikoko konpainiak bazekien langileak osasun arazoak zituela, eta "presioaren ondorioz" ekainaren 23an istripu larria izan zuen.
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.
Osakidetzak berak aitortzen duenez, “komunikazioa tresnarik garrantzitsuenetako bat da jarduera asistentzialean; beraz, zerbitzuaren kalitatea bermatzeko, ezinbestekoa da paziente eta erabiltzaileak erosoen eta seguruen sentitzen diren hizkuntza ofizialean jardutea”.
Iazko udazkenean egin zuten sinadura bilketa, eta abenduaren 12an entregatu zituzten atxikimendu guztiak Osakidetzaren Gasteizko zerbitzu zentraletan.
Sindikatuak adierazi du bi ospitale horietan behin-behinekotasunean daudela langile gehienak, eta ordezkapenak ez direla bermatzen; ondorioz, langileen lan-karga areagotzen dela. Gehitu du larrialdi zerbitzuetan “gainkarga” dagoela.
Gazte batek etxetik atera eta psikologoarenera joateko bizi dituen beldurrak eta barne gatazkak lantzen ditu ‘Barruko dardara’ film laburrak. Maider Arrutik (Errenteria, Gipuzkoa, 2003) sortu du, eta agorafobia nola bizi duen ikusaraztea du helburu. Bere bizipenetan... [+]
“Ea hurrengorako ikasten duzun…”. Horrela agurtzen zuen amak onkologoa, kariñoz eta lotsarik gabe, kontsultatik ateratzen ginen bakoitzean. Hamar bat kontsulta egingo genituen bospasei urteren bueltan, eta agurra beti bera izaten zen. Emakume atsegina... [+]
Legez, 16 urte bete arte ezingo dituzte sare sozialak erabili Australian, urte bukaera honetatik aurrera. Baina nola gauzatzen da hori praktikan? Gobernuaren azterketa batek ondorioztatu du teknikoki bideragarria dela, eta aurrekaria jarri du bide bera hartu nahi duten... [+]
Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Langileak kexu agertu ziren ekainaren hasieran. Fernando Domínguez Nafarroako Osasun kontseilariak erantzun zien "euren eskuetan" zegoen guztia egiten ari zirela, baina baliabideak "mugatuak" zirela.
Gasteizko Lan arloko bigarren auzitegiak ebatzi du SIS Electricidad enpresarentzat lan egiten zuen eta 2019an hil zen behargina amiantoak eragindako minbizi batengatik hil zela. Udal galdarak konpontzeaz arduratzen zen elektrikaria, eta 1999tik 2017ra lan egin zuen enpresa... [+]