"Erri bat osatzearen kontzientzia ta idealismoa" euskaldunok Israeldarrengandik ikasi genezakena
A. Joxe Austin Orbegozo, pasiotarra, naiko ezaguna da euskal-zaleen artean. Goiz asi zitzaigun euskal-lanetan. «LAIAKETAN» aldizkariaren berri ondo daki, bera izan bai zan sortzalile ta leen-pausoetan gidari.
Ondoren, Escriva'ren «CAMINO» (Bidea) itzuli zigun euskera garbi ta xamurrez. Urtebete ba da, Urretxu'n gazte talde bati euskera irakasten asi zala eta aurten 152 neska-mutillentzat euskal-ikastaroa eratu du.
Berteko Teolojietxean Idezteun irakasle dalarik, Bibliaren itzulpena dakar esku artean; ebreo-eratik zuzenean Itun Zaarra euskeratzeko asmatan dabil. Urretxu'n ospatutako Liturji -batzarrean bere gain gelditu zan Itun Zaarraren itzulpena zuzentzea.
Igaz eta aurten, udako oporraldietan Israel en izana degu ebreo modernua ikasten. Ori dala-ta, galdera batzuek egin nai genizkioke ZERUKO ARGIA'ren irakurleentzat.
Baño nekazaritzari ez ezen, industriari ere zor zaio «loratze» ori. 1950' tik 1960'ra nazioaren «producto bruto» dalakoa 11 %'ra igo zan. Bitartean Inglaterra'k, 3 %, Prantzi'k 4% ta Alemania'k 7 % eman zuten. Biztanleak, berriz, 100 % ugaldu ziran.
Euneko amaika orren arrazoia onela ematen zuten: 5 % lanaren ugaritzetik zetorren, 3 % kapitala geitzetik eta 3 % produkzio bideak berritzetik.
Arkitu duten petrolioak, asko ezpada ere, eunetik amarrean bertako premiak betetzen ditu.
Baña "mirari" au etzaie zeruatatik ixuri, judutar guztien idealismo ta jardunari zor zale. Rothschild zankuak urte-azkenean zorrak garbitu arren eta Alemania'k gudateko kalte-ordain naiz oparo lagundu, odolean daramaten espiritu orregatik izan ez ba litz, etzuten judu arrak miraririk lortuko.
Nekazaritzari jeikialdi bat emateko sistema egokia izan da; orri esker baitikpait, biurtu da Israel «paradisu». Baño ez det uste betirako danik, bere ortan ez beintzat. Errusi'tik etorri ziran idealistak nazio indartsu bat nai zuten eta amets ura kristaltzeko jo ta ke lanari ekin zioten.
Gauhrko gaztedia, ordea, ez dator ain idealista. Oraingo gazteak, norbere etorkizunari geiago begiratzen dio erriarenari baño. Zenbait kibutz, kanpoko langilleak artzen eta diruz ordaintzen asiak dira, ta, jakiña, asiberritako ideal garbi ura indarra galtzen ari da. Nere ustez, kooperatiba-erara joko dute.
Oraindik kibutz berriak sortzen ba dira ere, sistema orrek onenak eman dituala esango nuke. Dana dala, ezin-aaztuzkoa izango da erakunde au Israel berriaren kondairan.
Orain ogei urte banaka batzuk besterik etziran ebreoz zekitenak, gaur eztago ebreo eztakianik, atzerritik datozen guztiak ikasi bear izaten bai dute. Sei illabeteko ikastsaioak egiten dira, egunean bost orduz ikasiz eta gastu guzti auek Estaduak ordaintzen ditu. Bide auek aukeratu ez palituzte ez det uste lortu dutena lortuko zutenik.
Jainkoaren orduak eldu ba dira, zerbait gertatu bear..., baño, bitartean, ateismuaren mende erortzera dijoa erri au. Gaurko fanatiku batzuek eskeintzen dioten erlijioa, fosildua, bizirik gabea da. Kristo'k kritikatzen zuan aren antzekoa "Legearen" zirkin guzietatik zintzilik dagoana. Eta sartaldetik datorren judutarrari, judutar izanik ere, ezin irentsizko biurtzen zaio. Ez ditu betetzen... Bestalde, Israel'ek ez du eskubiderik, nere ustez, erlijiorik gabe izateko. Yabe'rekin edo batere
Laburki ba da ere ona emen problemarik gogorrenak: Bertako arabiatarrekiko auzia; gaur 250.000 dira, baño, judutarren aldean askoz umetsuagoak diran ezkero, berrogei bat urtetara judutarrak aiña izango dira. Zer gertatuko da orduan?
Arabiarren artetik etorritako judutarrak ere asko ugalduko dira ta, dirudienez, ez lirake oraingo martxan aurrera josteko gauza izango.
-Kanpotik Israel eratu nai duten judutarrai mugarik naiz baldintzarik jarri bear al zaien, eztabaida sortu da.
Leen, bereizketarik gabe artzen zituzten, baño, orain, razista begiz gauzak ikusten asi dira ta lanean eta aurrerapenean lagundu dezakena bakarrik artu nai lukete, batzuk. Baño auzia ez da erabaki
"Delinkuentziarik gabeko Cintruenigo" aldarrikatu dute, ohi bezala, pertsona migratuak kriminalizatuz.
Zaharren egoitzen negozioa salatzen duten iragarkiak jarri dituzte Gasteizko hainbat markesinatan. Iragarkiok "Gizarte Ondoezerako Foru Erakundea”-ren sinadura daramate.
Gasteizko Adurtza eta San Ignacio ikastetxeek fusionatuta hasiko dute datorren ikasturtea, baina eskola berriaren proiektua eta plangintza falta dutela salatu dute gurasoek, beraien ekarpenak noiz eta nola egin jakin nahi dutela. “Parte hartu nahi dugu, guretzat... [+]
Mohamed Sinwar Gazako Hamaseko burua hilik agertu da, Israelgo armadak Gazan egindako bonbardaketa batean. Hamasek oraindik ez du baieztatu Sinwarren heriotza.
Europako lau presidente gudazaleek (Emmanuel Macron, Keir Starmer, Friedrich Merz eta Donald Tusk), maiatzaren 10ean 30 egunetako su-etena exijitu zioten Vladimir Putini. Errusiako presidentearen erantzuna: “Maiatzaren 15ean has gaitezen bakea negoziatzen... [+]
Kanaria Uharteetako El Hierro irlan gertatu da ezbeharra: itsasertzetik bost metrora zeudela eman du buelta ontziak. 160 pertsona inguru zihoazen ontzian.
Herri plataformak adierazi du 'Mendi' zentral eolikoak Orozkon (Bizkaia) ere lurrak hartzen dituela eta plan bereziko onarpenerako aurretiko izapidea abiatzea agindu duela Arabako Foru Aldundiak.
Israelek AEBetako enpresa bati eman dio laguntza humanitarioa banatzeko ardura, eta NBEk salatu du laguntza banaketako irudiak “oso larriak” direla. Israelek defendatu egin du banaketa sistema. Jakinarazi dute asteazkenean ez dutela laguntza humanitariorik... [+]
Eutanasia edo suizidio lagundua gisako hitzak nahita saihestuta, “hiltzeko laguntza aktiboa” baimentzen duen legea onartu du Frantziako Asanblea Nazionalak. Senatuaren oniritzia jasoz gero, 2027an sartuko litzateke indarrean legea, kasurik azkarrenean.
Bi kooperatibek euren arteko elkarlanean "urrats sendoagoak" emango dituztela iragarri dute, energia eta telekomunikazio sistema "erresiliente" bat sortzeko. Deia egin diete herritarrei Itzali sistema, piztu alternatibak manifestuarekin bat egin dezaten.
Saint-Cloud (Frantzia), 1810eko apirilaren 1a. Napoleon enperadorea Maria Luisa Austriakoarekin ezkondu zen, eta eztei-tarta ikusgarria Marie-Antoine Carême (1784-1833) sukaldari ospetsuak egin zuen.
Baina Carême gorteko luxuetatik urrun jaio zen, Pariseko... [+]
