«Hemen», Gipuzkoaren ehun urte Kutxaren leihatilatik
Industrializazioa, errepideen hobekuntza, hazkunde demografikoa, hirien handitzea eta nekazari populazioaren gutxitzea, trena, lehenbiziko baporeak, gerrak, miseria... Horiek eta gehiago ageri zaizkigu «Hemen»en. Kutxaren eskutik eta ikuspegitik eratua eta egina.
HISTORIAN doktorea, Deustuko Unibertsitatean irakaslea (Donostiako EUTGn), duela 42 urte Eibarren jaioa, azken 19 urteotan irakaskuntzan dabilena eta abokatu sobera ezagun batekin ezkondua. Elena Barrena Osorori dagozkio datu biografikook, «Hemen» liburuaren egileari.
Meritu banaketaren segidan argitu digu Elena Barrenak zernolako poz, atsekabe eta buruhausteak eragin dizkion «Hemen» liburua sortzeak.
«Izan ere, egunkaria ziruditen mende hasierako Kutxetako aktek. Idazkariek notario txit leial gisara jasotzen zituzten bileretako xehetasun guztiak, eta horiek irakurtzerakoan kalean aditzen diren elkarrizketak entzuten ari nintzela iruditzen zitzaidan».
Eta ondorengo guztiak. Alegia: 12-14 ordu lan egin beharra egunero fabriketan, gizarte segurantzarik eza, istripurik izan edo gaixo jarriz gero jornalik ez. Gosea eta miseria, beraz, inongo ezbeharrik gertatuz gero. Hamar urteko haurrak lantegietan, analfabetismoa, etxebizitza eskasia, epidemiak. Horri guztiari aurre egitearren sortu ziren Donostiako Aurrezki Kutxa lehenbizi (1879an) eta Gipuzkoakoa segidan (1895ean), «Hemen»ek dioskunez. Eta oraintsu izan da bi kutxek bat egin zuteneko bosgarren urteurrena, liburua kaleratzeko aitzakia edo arrazoia aldi berean.
Elena Barrena gai horietan murgildurik ibili da iazko maiatzetik urri-azarora bitartean. Lotarako astirik gabe apenas, eta oporretarako zer esanik ez. Nekatua eta pozik. Ezinbesteko galdera luzatu diogu, ez al duen Kutxak bere buruaren laudoriotan egin liburua, ez al den ageri erakunde hau gipuzkoarren gaitz guztien konpontzaile gisa.
Karitateaz mintzatu zaigu ondoren, eta gaur egungo zentzu gaitzesgarririk ez zuela gogorarazi digu.
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]
François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]
17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]
Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]
Ez dut ikusi nahi gorputza arimaren kartzela gisa. Baina ezin dut saihestu gorputz atletikoak, gazteak, osasuntsuak, ulertzea luxuzko ibilgailuak balira bezala, jabeen eramaile arinak. Gazte (osasuntsu, atletiko) ez garenon gorputzek ere bere jabeok eramaten gaituzte, baina kasu... [+]
Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]
Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]
Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]
Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]
Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.
Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]
