«Kuba begirunean oinarritutako edozer onartzeko prest dago»

1993ko uztailaren 11n

Manuel Somoza, Habana Cuba irratiko zuzendariari elkarrizketa
«Kuba begirunean oinarritutako edozer onartzeko prest dago»
Manuel Somoza, Habana Cuba irratiaren zuzendaria
Kazetariak dira eta Kubako errealitatearen berri ematera hurbildu zaizkigu Euskal Herrira. Bertako komunikabideok Kubako berriak nola jaso eta zabaltzen ditugunari buruzko kezka azaldu digute eta, bide batez, Kubako egungo egoeraren berri eman. Manuel Somoza, 47 urtekoa eta Rigo Diaz bere lankidea, 28koa. Biak irratigintzan murgilduak eta biak iraultza kubatarraren defentsarekin konprometituak.
ARGIA. Baliabide aldetik Kubaren egoera gero eta larriagoa da, noiz arte eutsi ahal izango dio egungo egoerari?.
MANUEL SOMOZA. Kuba ekonomiaren berrantolaketa prozesu batean sartuta dago eta erronka nagusia eskasia gainditzea da, baina hori urteetako kontua da, ez bizpahiru urtekoa. Alabaina, hobeto uler dadin, egoera horren sustraietara joko nuke. Hirugarren Munduaren barruan kokatu behar da Kuba eta azken 30 urteetan izugarrizko aurrerakuntzak egin dira. Latinoamerikako beste herrialde askorekin erkatzea besterik ez dago.
Nolabait ere EEBBek behartuta, Kubak Europako ekialdeko herrialde sozialistekin kontaktatu zuen eta bere ekonomia harreman horietan oinarritu. Gero, bat-batean, ekialde guzti hori erortzean Kubak bere atzerri merkataritzaren harremanen % 85 galdu zuen. FMI eta Mundu Bankuaren mailegutzarik ere ez zuen; horrez gain, aspirina bera erostea galerazten duen blokaketa basati bat ere hor dago. Guzti horri gehitzen badizkiozu gainera proiektu berria den eredu baten berezko akatsak, ez baitago gauzak nola egin behar ditugun azaltzen duen libururik, egungo egoerara heltzen zara.
A. Prozesu horretan atzerriko kapitalari lekua uztea oso garrantzitsua da, baina nola kontrolatu honek izan ditzakeen arrisku potentziala?
M.S. Sektore oso jakinetan parte hartu behar du eta ekonomia atzerriko kapitalen esku gera ez dadin oreka topatu behar da. Partehartze guztia enpresa mistoekin egiten da, estatuarekin erdibana, nahiz eta badauden salbuespenak.
Gaur egun petrolioa da gure ekonomiaren ardatza, eta Kuba hor ari da egiten bere esfortzurik garrantzitsuena. Kubak bere garai onenetan petroliotan 12 kontsumatzen bazuen gaur egun 6 erosteko besterik ez du. Extraofizialki esan diezazuket egun egiten ari den politikarekin, petrolioari dagokionez, bost urte barru Kubak bere burua horni dezakeela.
Eta ezin utzi aipatu barik turismoa, Kuban hazkundea ezagutu duen esparru ekonomiko bakarra (% 30 1991tik 1992ra eta beste % 30etik gora 1993ko lehen sei hilabeteetan). Guzti horrek eguneroko bizitzan nola eragiten duen? Oraingoz ezertan, diru guzti hori inbertsio berriak eta funtsezko produktuen erosketarako erabiltzen baita: esnea, xaboia... Guzti horrek nekea dakar, noski. Baina Kubako inmigrazioa ezin daiteke zentzu horretan bakarrik aztertu, Latinoamerikan mugimendu migratorioak oso hedatu eta sustraituak daudelako. Kuban akats asko daude eta mila gauza hobetzeko, eta mundu guztiak formula miraritsuak eskaintzen dizkigu. Guk eskatzen dugun bakarra begirunea da, guk gure bidea egiteko eskubidea. Nikaragua sandinista, adibidez, ez zen marxista, sozialdemokrata zen, baina hala ere ez zioten garatzen utzi. Suedian egin daitekeena Latinoamerikan ezin da egin.
A. Izan duen garapen maila ukatu barik, askatasunen eremuan izan dituen akatsak aipatzen dira: oposizioari jartzen zaizkion oztopoak, adierazpen askatasuna...
M.S. Azken hauteskundeei buruzko adibide bat jarriko dizut. Espainiako «ABC» egunkarian azaltzen zen, oposizioaren arabera, % 31,5eko abstentzioa izan zela, ehuneko eta guzti. Sinesgaitza. Kubako oposizioa datuak horren zehatz eskaintzeko bezain indartsu balitz, egun horretatik aurrera, Kubak dituen arazo guztiekin gainera, iraultzak ez luke 24 ordu iraungo. Kubako egungo oposizioak ez du indarrik eta bere kritika guztiekin, kubatarren gehiengoa sistemarekin bat dator. Botoa ematea ez da beharrezkoa Kuban. Alabaina, jendea bozkatzera presioz behartzen dela esaten da. Baina, nork ikusten du gortina batzuen artean herritarrak papertxoan zer jartzen duen? Hala ere, paper txuri eta baliogabeak % 8ra ere ez ziren iritsi.
A. Zuk kazetari moduan nahi duzuna esan dezakezu? Debekatzen al zaizu zerbait?
M.S. Kazetaritza kubatarraren ezaugarri nagusiena iraultzaren defentsa da. Zintzotasun osoz diotsut: inpartzialitate ospetsu hori Kuba, Frantzia zein EEBBetan ikusteko dago oraindik. Ez daukagu zuk izan dezakezun askatasun maila, ez txikiagoa ez handiagoa. Izan gara Eusko Jaurlaritzaren irratian, eta arduradunekin laguntza eta abarrez hitz egin dugu, baina irratian Kubako arazoez hitz egitea ez zen posible.
Egungo Kubako gizartean proiektu zehatz bat defenditzen dugu, besteak beste zein kazetaritza egin nahi dugun pentsatzeko aukerarik ere ez dugulako izan. Kazetaritza kubatarrak erasokorragoa izan behar du, iritzi kazetaritza askoz gehiago landu behar du, eta gauza gehiago. Baina egungo egoeran, gure hausnarketa zera da, zer da garrantzitsuagoa erreformatzea ala defenditzea?
A. Hauteskunde sistema berria lehen urrats bat moduan hartu behar da?
M.S. Bai, eta bide horretan jarraitu behar da. Baina Kubarentzat garrantzitsuena da kudeaketan herriak parte hartzea, eta sistema honek herritarren partehartze handiagoa eskaintzen du. Kubako iraultzaren instituzionaltzea hasi zenean, 70eko hamarkadaren hasieran, Kubak boto zuzenaren ordez, boto ez zuzena aukeratu zuen. Beti salatu izan zaigu hori, orduan zuzena ez izatea. Orain egin da hori, urrats handi bat da. Baina horri oihartzun eskasa eman zaio. Ikustekoa zen bizardun gizon horrek kalean prozesua azaltzen jardun zuenean zein erakarpen mailan handia zuen. Atzerriko kazetariek hartu zuten hura, gutxiek kontatu zuten.
A. Zein esperantza duzue Clintonekin?
M.S. Gutxi. Aldaketa bakarra tonuarena da, hizkuntza mailan zerbait nabaritzen da. Keinu batzuk dira, gutxi baina zerbait da. Kubaren aldetik ere tonu aldaketa bat dago, kontu handiarekin erabiltzen da hizkuntza. Begirunean oinarritutako edozer onartzeko prest dago; guk beraie eta beraiek guri.
Xabier Letona
14-16

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaKUBA
GaiezKomunikabidIrratiaHabana Cuba
PertsonaiazSOMOZA1
EgileezLETONA1Komunikabid

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Pastoral bat Iruñearendako

Amets Aranguren Arrieta

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Efemeridea: Guardia Zibila EHko heroinarekin lotuta zegoela zioen 'Navajas txostena' bidali zioten Espainiako fiskal orokorrari

ARGIA

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude