A. Egaña: "Gauzak kontatu behar dira; ez naiz introspekzioaren aldekoa"


2021eko uztailaren 16an
Andoni Egañari elkarrizketa.

"SOKRATIKOEK ERE BADUTE AMA" IPUIN LIBURUA EREIN-EN
A. Egaña: "Gauzak kontatu behar dira; ez naiz introspekzioaren aldekoa"
Nahiz bertsolari aurpegia ezagunago izan, bai kazetaritzan eta bai literaturgintzan aritzen da zarauztarra. Literaturan jarraitzeko asmorik badu "baina horretarako eseri eta lasaitu egin beharko nintzateke".
Orain gainean dituen lanak amaitu eta Bertsolari Txapelketa prestatzen hasi beharko omen du.
"Tragu fuertea izaten da tabladuan bapatean aritzea. Alde horretatik gustoko dut ipuinak idaztea; folio bat idatzi eta lasai, aldatzeko aukerarekin. Gu ohituta gaude gure lana amaitu orduko balorazioa jasotzea".
Literaturan bere lehen liburua duen hau, lau ipuinez osatua dago: "Sokratesen mendekua", "Sokorroko ama", "Itzalak" eta "Lautadako bortxatzailea". Bertsolari izateak bere narraziogintzan nolabaiteko eragina izan duen galdetzean, istorioen bukaera fuerte eta sorpresiboan ikus daitekela eragina diosku, "bertso bat ondo eraman eta bukaera pattala duenak..."
Ipuinen aukeraketa eta liburuaren argitaratzearen historiaren inguruan,
"aukeraketa hala beharrezkoa izan da; nituen ipuin gehienak hortxe sartu bait ditut. Orain urte terdi edo hasi nintzen eta azkena orain sei hilabete edo. Ipuin solteak dira eta gainera jolasean hasitako zerbait da; lan bulegoan lankideen artean oso anbiente majua geneakan eta batek atera zuen kontua, zergaitik ez gara denok presentatzen Aldekoa sarira eta norbaitek irabazten badu besteei afaria ordaindu beharko die eta honela aurkeztu eta irabazi egin nuen. Pare bat idatziak nituen eta Erein-tik esan zidaten beste pare bat egiteko, liburu bat osatu ahal izateko".
Titulua, lehen eta bigarren ipuinen arteko joku bat da, "Sokratesen mendekua" eta "Sokorroko ama" izanik, bien arteko joku hortan "Sokratikoek ere badute ama" sortzen da. Ipuin batetik besterako loturarik nabari da, gehienbat azaltzen diren pertsonai motagatik, bai eta idazkera estiloagatik.
"Gaixo batzuen istorioak dira. Lehenengoak fijazio pertsonalak dauzka profesioarekiko; bigarrenak boterearekiko, nahiz nahiko inozoki izan, hirugarrenean ere fijazioa profesionala da eta laugarreneko pertsonaia gaixo sexual bat da. Pertsonaiak ez dira ez oso ekilibratuak".
Pertsonaiak osatze momentuko lanketa eta dokumentazio lana nolabait aurretik egina omen zuen,
"nere afizioen barnean bait daude azaltzen ditudan ofizio hoiek, bai fisionomistarena eta bai itzalekin egiten den antzerkiarena. Orduan nolabait nire afizioak trasplantatu dizkiet nere pertsonaiei".
Mamia eta akzioa oinarri
Idazle ona izanik idazkerak sortzen omen du jakinmina, baina
"orohar nere obsesiotariko bat beti izan da narrazio batean gauzak kontatu egin behar direla, istorio bat asmatu egin behar dela eta gauzak pasa egin behar direla; ez nahiz introspekzioaren aldekoa eta jakinmina sortu behar dela eta behar bada horregatik dago ipuin baboitzean krimen bat behintzat. Ez heriotzarekiko inolako fijaziorik dudalako, baizik iruditzen zaidalako ipuina motza izan edo ez interesa zerbaitek piztu behar duela".
Bere narraziogintzan garrantzitsu izan omen zen Tom Sharpe deskubritzea eta honekin batean,
"alegia literatura ez dela serioski eta sakontasunez egin behar den zerbait. Edozer gauza dela literaturabizablea eta umoreak ere baduela kabida. Jendeak ulertuko ez dituen hitzak jartzearekin ez dela literatura hobea egiten".
Istorio polit bat kontatzea funtsezkoa dela diosku.
"Gaur egun, ni behintzat oso presaka bizi naiz eta presaka bizi danak nekez gozatzen du ezer. Presaka irakurtzen dugu eta presaka irakurtzeko egokiena historio polit bat izatea da. Estiloetan eta gero fijatzen gara".
LOREA AGIRRE
52


GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaEGAÑA1
PertsonaiazEGAÑA1
EgileezAGIRRE9Kultura

Azkenak
2025-05-21 | Ahotsa.info
Erriberako Euskararen Eguna, lehenengo aldia arrakasta handiz

Larunbatean Arguedasen ospatu zen Erriberako Euskararen Egunaren lehen edizioa. Kultura, auzolana eta festa uztartu ziren euskararen inguruan eskualdeko herriak batu zituen jardunaldi honetan.


2025-05-21 | Elhuyar
Gasteizko teilatuetan hiriak kontsumitzen duen argindarraren % 38 lor daiteke

Gasteizko teilatuetan panel fotovoltaikoak jarriz, hiriak kontsumitzen duen elektrizitatearen % 38 lor daitekeela kalkulatu du EHUko Ekopol ikerketa-taldeak. Beraiek garatu duten zehaztasun handiko metodologia batez erabiliz iritsi dira ondorio horretara.


2025-05-21 | Irutxuloko Hitza
Deialdi antifaxista egin dute Altzan, ostiralerako

Segurtasunaren aldeko elkarretaratze bat antolatu dute ostiral honetarako, hilak 23, Altzako Harria parkean. Donostiako hainbat eragile antifaxistek salatu dutenez, “Voxeko jarraitzaile bat” da deialdiaren atzean dagoena, eta Frente Obrerok eta Juventud Combativa... [+]


Palestinako 14.000 haur txiki hilko dira hurrengo 48 orduetan laguntza jaso ezean, Nazio Batuen esanetan

Astearte eguerdian egin du ohartarazpena Nazio Batuen Erakundeak. Astelehenean laguntza humanitarioa daramaten bost kamioi sartuko direla iragarri du Israelek, hamaika asteko blokeo erabatekoaren ostean. "Tanta bat da ozeanoan", adierazi du Tom Fletcher NBEko Giza... [+]


2025-05-20 | ARGIA
Bilboko eta Gasteizko jaietan txosna jartzeko aukera “ukatu” diotela salatu du Mugimendu Sozialistak

Agerraldia egin dute Gasteizko GKS-k, Gasteizko Etxebizitza Sindikatuak eta Bilboko Luberri konpartsak. “Hainbat hilabetez” Bilboko Konpartsekin eta Gasteizko Txosna Batzordearekin “egoera bideratu” nahian aritu direla ziurtatu dute, emaitzarik gabe... [+]


Aroztegiako epaiketaren kronika (bigarren eguna)
Guardia zibilek diote ez zela bortizkeriarik egon protestetan zirenen aldetik

Bigarren ahozko saioan Aroztegiako obren eremuan izan ziren 11 guardia zibilek deklaratu dute asteartean, gehien-gehienak fiskaltzak deituta. Astelehenekoarekin konparatuta azkar joan da dena, eta arras lasaiago. Haien guztien testigantzan zerbait azpimarratu behar bada zera da:... [+]


Zubietako Erraustegia “gelditzeko” eskatzeko elkarretaratzera deitu du Errausketen Aurkako Mugimenduak larunbatean

Maiatzaren 24an 13:00ean Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurrean elkarretaratzea egingo du Errausketen Aurkako Mugimenduak. Zubietako Erraustegiak sortzen duen kutsaduraren aurrean eta agente publiko eta alderdien jarrera salatzeko elkarretaratzera batzeko dei egin die herritarrei.


Putinekin bi orduko telefono dei bat izan ondoren, Trumpek dio Errusia eta Ukraina “berehala” hasiko direla su-etena negoziatzen

Sare sozialetan zabaldutako mezu batean, AEBetako presidenteak adierazi du Errusiako bere homologoarekin izandako elkarrizketa "oso ongi" joan dela. Putinek esan du Ukrainako gerra amaitzeko ahaleginak "bide onetik" doazela, eta Mosku Kievekin bake akordio bat... [+]


2025-05-20 | Jon Torner Zabala
Futbola akuilu, sekula baino hegazkin pribatu gehiago Bilboko zeruan

Kirol ekitaldi handi xamarrak egiten diren bakoitzean, agintariek hauspotzen duten "inpaktu ekonomikoaz" edo "hiria mapan kokatzeaz" harago, ohikoa da ostatuen garestitze basatiaz, garraio publikoan daukaten eraginaz edota segurtasun kontuez hitz egitea. Ohikoa... [+]


Larrialdietako 112 zenbakia bere onera itzuli da Telefonicako arazoa konpondu eta gero

Telefonicak intzidentzia bat izan du eta horrek sare finkoan eragin du. Ondorioz, EAEko Larrialdiei Kudeatzeko Zentroa kaltetu da. Hala ere, arazoa konpondu dela ezagutarazi dute eta 112 larrialdietako telefonoa martxan dago berriro. Nafarroan ere eragina izan du, baina... [+]


Seaskak salatu du Parisek hurrengo kurtsorako eskaini dizkion baliabideak ez direla nahikoa

Herri Urrats jaialdiko hasiera ekitaldian Seaskako zuzendaritzako kide Erik Etxartek salatu zuen Parisek oraindik ez ziela irakasle postu gehigarrien proposamenik egin hurrengo ikasturtera begira. Asteburuan heldu zaie Frantziako Hezkuntza Ministerioaren erantzuna, eta... [+]


Gizon bati hamasei urteko kartzela zigorra ezarri diote alaba bortxatzeagatik eta tratu txarrak egiteagatik

Gipuzkoako auzitegi baten arabera 2016 eta 2018 urteen artean bost aldiz bortxatu eta beste hainbat sexu eraso zein tratu txar egin zizkion, neskak 12-14 urte zituenean. Gizonari hamasei urte eta hiru hilabeteko kartzela zigorra eta kalte ordainetan 50.107 euro ordaindu beharra... [+]


2025-05-20 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Agintaldi erdiko hauteskundeak Filipinetan: korapiloak agerian

Filipinetako politikagintza klan oligarkiko ahaltsu batzuen esku dago gaur egun ere. Eta horregatik, emaitzen irakurketa xehatuak ñabardura asko ditu.


2025-05-20 | Aiaraldea
Etxegabetzea burutu gabe joan da AMA Desokupa enpresa Amurriotik, “herri erantzunari esker”

Airaldeko Greba Batzordeak (SOS Aiaraldea) jakinarazi duenez, larunbatean hartu zuten itzulera hegazkina desokupazio enpresako kideek. 


Eguneraketa berriak daude