Mikel Mendizabal:"Gauza seriotzat hartzen da gaur egun bertsolaritza"

1988ko irailaren 04an

Mikel Mendizabal bertsolariari elkarrizketa

BERTSOLARITZA MOGIMENDUA DATUTAN: 30 BERTSO ESKOLA ETA 200 IKASTETXEETAN INDARTSU AURKITZEN DA GIPUZKOAN
Mikel Mendizabal:"Gauza seriotzat hartzen da gaur egun bertsolaritza"
Mikel Mendizabal Bertsolari Eskolekin, bereziki Gipuzkoakoekin, erlazionatzen den figura dugu. Ikastetxeetako bertsolaritzaz arduratua GIEren partetik, Bertsolari Elkartearekin badu zerekusirik era berean. Serio aritu gara gaurko eta 'betiko'etaz Itsasondoko goi-herrian eraiki berri duen etxean.
Bertso munduan beste asko moduan bertso zaharren irakurketetatik-eta zaletua, lehenik plaza gizona izan da Mendizabal, eta eusten dio oraindik, punta-puntako bertsolaria ez bada ere. Horren bidez eta ondorioz da Bertsolari Eskolen eta Gipuzkoako Ikastolen Elkartearen arteko koordinatzaile –hauetariko lehena hain zuzen–, Aldundiaren babesean. Bertsolaritza ikastetxeetan txertatu behar zela eta horretarako koordinatzaile liberatu bat beharko zela deliberatu zen duela sei bat urte eta beste izen batzu barajatu ziren arren bere txanda ailegatu.
Biharko bertsolaritza heldua, eskoletan gaur
"Garbi ikusi huen bertsolaritzaren geroa ziurtatu behar huala", esanez hasten zaigu."Bertsolariak baserri girotik-eta sortu ba hituan, orain berriz kale giroa duk nagusi, eta bertsoa kaleratu behar zela. Bestalde, bertsolaritza tresna ona dela baita irakaskuntza munduan sartzeko. Baduela erabilpenik, zer esanik eta zer emanik eskoletan hainbat gai jorratzeko. Esate baterako, euskara arloa, sormena, musika sena e.a. lantzeko ere baliotsua izan zitekek. Alegia, tresna ezin hobeagoa dela ikasleak euskal giroko gai horietan trebetzeko. Bertsogintzako tradizio bera indartu nahi izan duk".
Xede hauek erdiesteko, batetik umeentzako materiale egokiak behar ziren eta bestetik irakasle asko jarri gaia menderatuz. Ez da lan txikiagoa izan eskoletako umeentzako giro atsegina piztea, asignatura pisua ez baino jolasa sortu eta erretxazoen kezka aienatzea. Beren lan garrantzitsuena, eskola bakoitzean irakasleren bat edo bi prestatzea eta horiei mailaz mailako materialeak proportzioan jartzea. Beste partikularren lanez gain, GIE, bere aldetik urtez-urte aritu da kasete eta testuak kaleratzen eta azkenik, Mikelek aurreratzen digunez, lau mailatako ikasleentzat egokitutako beste horrenbeste liburu argitaratzekotan dira datorren ikasturtean zehar.
Mendizabal eta bere kintakoentzat garai batean Bertsolari Gazteen Txapelketak tranpolin tankerakoak izan ziren modu beretsuan, Eskolarteko Bertsolari Gaztetxoen Txapelketak antolatzen hasi ziren umeak motibatu nahian. Aurtengoa da zortzigarrena. Ikasturte bakoitzak bere emaitza, izenak aipatzekotan, Sarasua, Eguzkitze, A. Loidi, e.a. Hortik sortu dira, gogo edo gaitasun gehiago duten umeentzako klaseetatik aparteko ordutako Bertso Eskolak.
Birkapitulatuz, Gipuzkoako ikastola gehienetan itsatsi dute bertso giroa; asignaturak euskaraz inpartitzen diren ahalik eta ikastetxe gehienetara hedatzea da helburua; Gipuzkoan, mogimendu hau 200 bat ikastetxeetan aurkitu daiteke; iragan ikasturtean 30 bat Bertso Eskola zenbatzen ahal ziren. Esan daiteke bailara bakoitzean badela Bertso Eskolaren bat.
Bertsoa kaletartu, bertsolaria eskolatu
Balantze ezin esperantzagarriagoa.
"Ikusi diagu umeak nahiko gogo onez hartu dutela, beharbada elkarlanean asmatu delako atsegina egiten ikasgaia. Irakasleak ere mentalizaturik zeudek bertsolaritzak, bertso kantatzetik aparte beste fazeta batzuk badituela. Beldur hituan maisuak: "Gu ez gaituk bertsolariak". Beldurra jaitsi duk, bazeuzkatek heien liburuskak, nondik hasi eta jarraitu. Ikasgaiak bere leku eta orduak ba dizkik eskoletan. Noski, badizkik bereak. Batzuk ziotek aspergarri bilaka doitekeela; sekretua hori duk: nola ematen den. Esan beharra zegok, egokitu egin gaituk eskoletara".
Askorentzat gai arraroa zen, kostata finkatu da. Azkenean baikor agertzen da arduraduna.
Betiko leloa. Eskoletako bertsolaritza oso artifiziala dela.
"Nik esango nikek ez goazela bertsolariak zuzenean ateratzera, baizik eta hori lan honek ekarriko duen fruitua izango dela. Bertsolariak ostatu eta sagardotegietatik ateratzen hituan. Horiek ez ditek indarrik gaur, gazte mailan behintzat. Orduan errekurtso bakarra duk bertsolaritza kaletartzea. Bihar-etziko bertsolariak kaletik aterako dituk eta eskolatuak izango dituk. Aurrera goazen ala atzera ez zekiat baina, argi eta garbi dagoena, gizarte mota hura aldatu dela. Lehenagoko moldean ezin dik iraun, gaurko errealitatera moldatu behar gaituk".
Bertsolari Elkarteaz hitz pare bat edo bi
Bertsolari Elkartearen historia joan deneko urteetakoa da, nahiz eta orain bi urte eskas gorpuztu den. Bere hitzetan,
"Bertsolaritzak bere burujabetza nahi zian. Txapelketa Euskaltzaindiarekin kontatu gabe eratu ondoren, garbi geratu huen bertsolariok zeregin haundia geniala. Hau ondo betetzeko ikasi huen Euskal Herriko mailako elkarte baten itxuratu beharra, gaurko prolemak soluzionatu ez ezik bertsolaritzaren inguruko bideak ireki, eta tajutzearren. Egoitza, estatutu eta guzi hasi gintuan, subentzioak eta beste ere badituk...".
Zazpi eskualdeetara zabaltzen den Elkartea egituratzeko lan handiak hartu dituzte agi denez. Batzorde Orokor bat bada Elkartean, eta eskualde bakoitzaren oinordekotzari bere autonomia eman zaio euren arazo eta berezitasunak aztertu ditzaten, beti ere Elkartea ardatz dutela.
Bertsolari Elkartean puntu gehiago ere badira. Esaterako, bertsolaritza munduko artxiboa jasotzen dihardute, Mendizabal eta beste Bertso Eskoletako arduradunak elkar koordinaturik eta Elkartearen asmoekin bat dabiltza. Lotura horren ondorio bi mogimenduen lan amankomunak eta harreman estuak; aipatutako liburuez gain, bertso askoren doinuekiko kasete andana bat argitara emango dute laister. Guzti hauek ditugu Bertsolari Elkartearen dinamismoaren froga.
Bertsolaritzarako politika bat badela gaineratzen du Mikelek. Elkarteak berrehun bat bazkide ditu, bertsolariak ez ezik, bertsozaleek eta gainantzekoak ere zer esan handia dutela. Diru iturriak, finaletatik, lurralde bakoitzetako udaletxeetatik eta instituzioetatik datozkie, bazkideek ere inplikatzen direlarik.
Txapelketa hemen eta txapelketa han: lehia
Txapelketetan xehetasun asko hartu dira kontutan.
"Txapelketak ia beti arrakasta haundia izandu dik, jendeak norgehiagoba hori maite duelako. Txapelketak antolatzerakoan eritzi kontrojarrien eta eztabaida askoren ostera, Elkarteak bere gurdia hartu dik, Nagusia lau urtetik behin eta tartean lurralde bakoitzekoak izango direla erabakiz. Bertsolaritzari orokorki begiratu zaiok: txapelketak onak direla giroa suspertzeko baina ez diagu bertsolaritza guztia horretara mugatu behar, txapelketa-hemen eta txapelketa-han. Bertso saioek behar ditek zor zaiena".
Aintzakotzat hartu beharrekoak diren hainbat faktoreekin beste hainbeste. Epaimahaikoei buruzko erizpideak finkaturik daude dagoeneko. Puntua jarrita, txapelketa eta bertso saioen arteko bereizketak egin eta bionganako bertsolarien jarrera ezberdinak aipatu dizkigu.
Gogoetak dakartza azkenik. Ehundik gora saio egiten bide dituzte bertsolari batzuk.
"Pentsa, Txirritak urte batean 13 saio egin zituela eta markatik fuerakoa egin balu bezala. Esango nikek gaur haina bertsolari, beharbada, historian ez dela sekula egon. Uste diat gaur egun bertsolaritza gauza seriotzat hartzen ari dela, bertsolariok errespontsableki hartzen dugula gure eginkizuna; nahiz eta hortik ez bizi, bere orduak eskaintzen dizkiogula. Konpetizio asko zegok, bertsolari asko giaudek eta goian egon nahi denok. Jaialdiak izen sonatuko hamobost bertsolarien inguruan antolatzen dituk. Bertsoa landu behar duk beraz, eta zer esanik ez, sabrifizioak egin beharra, zegok".
Eguneroko lana izan bapatekoaren oinarri.
JON ARANO
Osasuntsu dakusa Mikel Mendizabalek bertsolaritzaren mogimendua. "Eskolekin bertsogintzako tradizio bera indartu nahi izan duk".
"Konpetizio asko zegok, bertsolari asko giaudek. Jaialdiak izen sonatuko hamabost bertsolarien inguruan antolatzen dituk".
48-49

GaiezKulturaBertsolaritBertso esko
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaMENDIZABAL1
PertsonaiazMENDIZABAL1
EgileezARANO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude