Carmen Junqueira Antropologarekin Solasaldian

1986ko ekainaren 01an

Brasilgo Indiar Emakumeari Buruz Ihardun Izan Du
Carmen Junqueira Antropologarekin Solasaldian
Carmen Junqueira aski emakume ezaguna dugu antropologiaren munduan. Beste hainbat gauzaren artean, batik bat Brasilgo indiar emakumeari buruzko ikerketan isuri ditu bere kemen gehienak. Herrialde hartatik bertatik, geure kolaboratzailea den Arantxa Legartetxek elkarrizketa adierazgarri baina labur bat egin dio, ikerketa horietatik atera daitezkeen zenbait konklusio azalduz.
ARGIA.–Indiar emakumeak, guk baino hobeto betetzen al ditu bere gogo eta nahiak? Zoriontsuagoa al da?
CARMEN JUNQUEIRA.–Nik esango nuke bere bizimodua gurea baino lasaiagoa dela. Hasteko, dena dela, indiar emakumeari buruz hitlz egiten dugunean, jakin beharrean gaude ez dela berdin, gure gizarte inguruan bizi dena eta basoan bizi dena. Bigarrengo honi buruz hitz egingo dugu, zeren lehenengoak zapalkuntza handia jasatzen du (gosea, gaixotasunak e.a.) eta nahiko lana du bizimodua bilatzen. Basoan bizi den emakumeak giro baikorra du bere inguruan eta seme-alaben gain duen ardura ez du berak bakarrik bizitzen, gizarteak laguntzen dio ardura honetan, gehienetan amaren ahizpak ere ama bezala onartuak dira, ume bakoitzak beti jakinaz, noski, zein den bere ama. Umeak guraso asko dituzte era honetara eta beste aldetik, amaren ardura larri eta askotan kezkagarria haurren egoerari buruz, ia agertzen ez den gauza da.
Gizarte honetan ez dugu aurkitzen zenbait gairi buruzko berdintasunik emakume eta gizonen artean, baina gizonkeria gutxiago dago gure gizartean baino.
A.– Zein da indiar emakumearentzat balorerik handiena?
C.– Alde batetik, gehien betetzen duen eginkizuna seme-alabak edukitzea da, eta horixe da gizarteak berak eskatzen dion lehenengo eginkizun eta ardura. Azken batean, haurraren bizia eta garapena, berari dagokion ardura da, lehenengo hiru urteetan batez ere.
Haurra hiltzen baldin bada bera da erruduna. Nahiz eta umeak amarengandik oso azkar askatu (bizpahiru urtetik aurrera), amaren pozik handienetakoa zera da: seme-alaba guztiek bizirik irautea.
Beste egoera pozgarria, maitatua izatea da. Oso polita da, senar-emazteak, maitaleak eta maiteminduak maite giroan ikustea.
A.– Indiar emakumeak, berak maite duen gizona bereganatzeko aukerarik ba al du?
C.–Egoera mugatu batean aurkitzen bada, berak maite duen gizona aukeratzearren, seme-alabak hartuta beste gizarte batera ihes egiten du, senarra utzirik, bere gogo eta nahiak betetzearren. Muga guztiak puskatzen ditu. Gizona gehiago lotzen da gizarteak dituen arauei, emakumea askatuagoa da.
A.–Ezkontzerakoan, berak aukeratzen al du senarra?
C.– Batzutan, gizarteak edo gurasoak aukeratutakoa izan daiteke, bainan askatasun handia du uzteko eta banatzeko (gizonak ere bai).
A.– Emakumeek, umeak egitea beharrezko ardura bat bezala bizi al dute, edota ondorio biologiko bat bezala?
C.–Berak nahi duten gauza bat bezala. Seme-alabak eduki nahi dituzte.
A.– Aukeratu al dezakete nahi duten ala ez?
C.–Bai, eta ez badute nahi, haurra galdu egiten dute, ernal-eragozleak hartzen dituzte (belarrak). Ikusi beharra dago, indiar gizarte bakoitzean nola bideratzen diren jokaera hauek. Batzuek ume askoren beharra ikusten dute (Cinta Larga-koak) ehiztariak direlarik asko hiltzen direlako e.a. eta beste batzuk, asko jota bi edo hiru nahi izaten dituzte. Gizarte bakoitzaren egoeraren araueran egokitzen den jokaera da.
A.– Eta, nola lortzen dute jaio-neurri hori?
C.–Belarrekin, harreman sexualerako arau berezi batzuekin, eta azken batean, haurra galduz. Adibide batzuk: alargunak urtebete barruan ezin du maitasunik egin; ezkongabea haurdun geratzen bada haurra galdu behar du haur horrek oraindik beretaz arduratuko den aitarik ez daukalako, e.a.
Esan nahi baita, inoiz ez dela seme bat ustegabe jaiotzen, haurra beti nahita etortzen da. Indiar emakumeak, berak nahi duenean ekartzen du haurra, inoiz ez ustegabean, eta jaiotzen den haurra asko desaiatzen den haurra da.
A.– Eta ama nola geratzen da, umeak askatasun eta burujabetasun bidea hartzen duenean, beragandik urrunduz?
C.–Oso pozik.
A.–Ez du bakardadea somatzen?
C.–Ez, zeren gizarte hauetan denak inguruan ditu, lagunak, senideak, besteen haurrak, senarra eta beste maitaleak.
A.– Zuk senarra eta maitaleak aipatzen dituzu, orduan denerako aukerak ditu.
C.– Bai, dena dauka, bainan lehen esan dizudan bezala, zuhurtasun giroan.
A.–Senarra eta maitalea ez dira bat orduan, edo batzutan bai eta besteetan ez?
C.–Horixe, batzutan bai eta besteetan ez, ez da derrigorrezkoa, urteetan zehar egunerokotasunean aldaketaren beharra dagoela aurkitzen dute. Beti besteari min egin gabe saiatzen dira aukera hauek bizitzen.
A.–Gure gizartea oso urruti dago horretatik.
C.–Nik uste dut bide hori galdu dugula eta beste bide batzutan murgildurik bizi garela.
A.–Jelosiak izaten al dituzte?
C.– Bai. Gizonek askotan burruka egiten dute emakume arazoengatik. Emakumeak ez dira hain zelatiak, beraien artean ongi onartzen dira eta jolas giroan eramaten dituzte gai honi dagozkion elkarrizketak. Gizonak zelatiagoak dira beren ondasunarekin (andrea).
A.–Nola bizitzen dute egoera zelatia?
C.–Burruka eginez, batez ere gizona beste talde batekoa bada, talde berekoa bada elkarrizketa eztabaidagarritik ez bait da igarotzen. Beste batzutan basora ihes egiten dute bakardadean jasatera. Hau dena ezkonberriak direla gertatzen da gehienetan, gero harremanak baretu eta orekatu egiten dira.
Emakumeek ere batzutan halakorik jasatzen dute. Adibidez, senarrak beste emakumeei opari hobeagoak egiten dizkienean e.a. Baina orokorrean ongi eramaten duten egoera da, irekiagoak dira.
Nik, beraiekin bizitzen, emakumea birraurkitu egin dut.
Arantxa LEGARTETXE
Carmen Junqueira antropologoak emakumea birraurkitu omen du, indiar emakumeari buruzko ikerketak eginez.
22-23

GaiezGizarteaSektore bazEmakumeaBesteak
GaiezGizarteaSektore bazHerri indig
PertsonaiazJUNQUERA1
EgileezLEGARTETXE1Gizartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

Zorroza Gestión de Residuos enpresak onartu egin du Bassirou Dioneren gorpua mugitu zutela, lan heriotza ezkutatzeko

Aimar Gutierrez Bidarte | Aiaraldea

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Hauxe da Gaza suntsitzeko Israelen eta AEBen plana

Jonathan Cook

Frantziako Estatuaren gobernantzaren mugak begi-bistan utzi ditu Mayotten koleraz hildakoaren kasuak

Jenofa Berhokoirigoin

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude