Aro berrian sartu da Japonia. Enperadore berriarekin, Heisei aroa amaitu eta Reiwa aroa hasi dute munduko hirugarren ekonomia eta teknologia aurreratuenetakoa duten herrialdean. Kontuz, ez da Amateratsu jainko-amaren gauerdiko eztula: egutegia ere aldatu egiten da tenno-arekin batera Japonian. Maiatzaren 1ean hasi zen Reiwa 1 urtea, eginkizun ofizial guztietarako erabili behar dena. Sistema informatiko guztiak egokitu behar izan dira, aro berriaren izena eta datak egoki erabili ahal izateko. Hein handi batean, Akihito enperadore zaharraren abdikazio-prozesua egokitzapen horiek erosotzeko luzatu da. Ematen du guztia nahiko ondo joan dela. Duela 31 urte Showa arotik Heisei arora bat-batean igaro behar izan zutenean gaur egungo teknologia izan balute, batek daki zer gertatuko zen.

Zentzugabe samarra dela hain herrialde aurreratuak horrelako Self inflicted injury-ak nozitzea? Ez pentsa. Eskala apalagoan, baina urtero bi aldiz egiten dugu geuk, derrigorrean, oso antzeko zerbait. Ordu aldaketa deitzen diogu. Gure kasuan, eguzki ordua deituko genukeena –egu-erdia 12:00etan eta gau-erdia 00:00etan izango lituzkeena– baino ordubete gehiagorekin ibiltzetik –neguko ordutegian– eguzkiaren aldean bi ordu aurreratuta –udako ordutegian– ibiltzera pasatzen gara; eta alderantziz. Laster beteko ditugu 50 urte atzera-aurrera horretan, baldin eta jada ozenki entzuten hasi diren amaiera hotsak gauzatzen ez badira.

Gutako bakoitzak daki aldaketa horiek norberarengan nolako eragina izaten duten. Askori entzun diet kexua eta gutxiri alabantza. Ezinbestekotasunak sortzen duen etsipenarekin men egiten zaiola esango nuke. Hartara egokitzen ahaleginduz. Ordutegia gure onurarako aldatzea omen litzatekeenean helburua.

Onuren “arrazionaltasunera” heltzen gara horrela. Energia aurreztea omen da aldaketa horien helburu nagusia. Zifrak ematen ausartzen denen bat ere agertzen da –gero eta gutxiago–. Inork inoiz ez du tokian tokiko azterlan erabakigarririk aurkeztu horretaz: alde batean aurrezpenen bat kausitu denean, beste nonbait galerak agertzen baitira.

Egia frogatu bakarra da gaur egungo DST (Developmental Systems Theory / Garapenerako Sistemen Teoria) sistema hau 1973ko petrolioaren krisiak abiarazi zuela. Eta geroztik, hor dagoela. Majo aldatu da gure mundua ordutik hona. Tokitan daude orduko tresneria elektrikoaren eta argiteriaren kontrol-sistemak, esate baterako. Nolanahi ere, orduko xedea petrolioa aurreztea zen, eta zeharbidez baino ez energia aurreztea. Gaur egungo elektrizitatekontsumoen eguneroko kurbetan ordu aldaketak eragindako murrizketak kausitzeko fede handia behar da.

Baina fedea ez da falta gure munduan. Ez dugu Amateratsun sinetsiko, baina “arrazionaltasunez” jantzitako edozerk berehala biltzen ditu sinesleak, oinarrizko sen onari iskin egin behar bazaio ere. Adibidez, nola lortzen ote ditugu onura berberak ordua aldatuz guk eta gure latitude berberean dauden florentziarrek, 13-14 graduko aldea –hau da, ordubetekoa, gutxi gorabehera– dugunean longitudean? Eta ez gara hasiko Santiagoko galiziarrak eta Niseko serbiarrak uztartzen... CET ordutegi berbera baitarabilgu denok. UTC+1, Greenwich baino mendebalderago gauden arren, gu behintzat.

Ordu aldaketak gizarte usadioetan eragiten dituen moldaketak –udaldian arratsalde luzeagoak edukitzetik eratortzen direnak, funtsean– berez eta besterik gabe onak direla esaten ausartzen direnak gero eta gutxiago dira. Horren onuradun ekonomiko nagusia izan behar lukeen merkataritzak, eguzkiak jotzen duela ixten ditu ateak gurean behintzat hilabete batzuetan. Aldiz, naturarekin estuen lotuta aritzen den lehen sektoreari ez zaio DSTari buruzko hitz onik entzuten inon. Industriari bost axola dio. Tabernentzat ez bada... Goizak (asko) laburtzeak dituen ondorio ekonomiko eta sozialak, antza, ez dira kontua hartu ere egin behar.

Bitxia bada ere, Japoniako enperadorea aldatzean, bertako egutegia ere aldatuz, endredo polita leporatzen jarraitzen zaio Japoniari; duela dozena bat urte neurketa saio serioenetakoa, etxeetako argiteriaren kontsumoa soilik aintzat hartuz. Aurreiritzien aurka, azterlanak ebatzi zuen DSTa ezartzearen guztizko kontsumo-balantzea ezkorra izango zela, aldea oso txikia bazen ere. Eta ordu aldaketarik egin behar gabe jarraitzen dute japoniarrek. Munduko herrialde gehienek –eta handienek– bezala. Eta azken urte hauetan, DSTa darabilten batzuk uzteko asmoa hausnartzen ari dira.

Japoniako egutegiaren kasuan bezala, ez da horren erraza, ordea, aldaketa hori (ez) egitea. Etengabe sareari atxikita dauden gailuek normalean eragozpenik ez balute ere, azken hamarkadatan saldu-erosi dugun tresneria informatikoaren zati mardul bat urtean bitan aldaketa automatikoki egiteko prestatuta dago. Eta norberaren ordenagailutxoan endredo ñimiñoa dena, gorabehera kritikoa bihur daiteke sistema erraldoietan eta haien menpeko zerbitzuetan.

Horrek iraunarazten dio ordu aldaketari, beste ezerk baino gehiago.

(Erreportaje hau Aktualitatearen gakoak aldizkarian argitaratu da. Aldizkari osoa nahi baduzu Argiako azokan eros dezakezu.)