Victoria ontziko marinelek, Juan Sebastian Elkano buru, 1522ko uztailean begiztatu zituzten Cabo Verde uharteak. Asteak ziren ez zutela lurrik zapaltzen eta eskifaiaren egoera kritikoa zen, arroza besterik ez baitzuten jateko, zeina itsasoko ura irakinda prestatzen zuten.
Bidaiariek nahitaezkoa zuten irla haietan gelditzea, nahiz eta jakitun ziren horrek zuen arriskuaz: portugesen kontrolpeko lurraldea zen Cabo Verde eta, bertako soldaduek Asiatik zetozela deskubrituz gero, akabo mundubira eta akabo etxera heltzean jasoko zituzten ondasunak.
Ospea eta dirua baino premiazkoagoa zuten, hala ere, gosea berdintzea. Ribeira Grande aurrean aingura bota eta batela bidali zuten lehorrera, gezur bat baliatuta: hirikoei esan zieten Ameriketako itzulerako bidaian masta apurtu zitzaiela eta laguntza behar zutela penintsulara iristeko. Haien zorionerako, portugesek amua irentsi zuten.
"Tartean zen mundubira osatu zuen lehen haurra. Kontu gutxi dakigu hari buruz: tripulazioak 'Vasquito' deitzen ziola, aitarekin batera ontziratu zela ofizioa ikasteko"
Halatan eman zituzten lau egun portu aurreko badian, gauzak okertu ziren arte. Konfiantza handiegiaz, bisitariek tonaka zeukaten iltzea erabili nahi izan zuten esklaboak erosteko eta, jakina, uhartetarrak konturatu ziren espezie baliotsu hori derrigorrean Asiatik ekarri zutela, eta ez Ameriketatik.
Batelean lehorreratutako hamahiru marinelak atxiki zituzten, eta Victoria ontzikoek ihes egin behar izan zuten. Irailean iritsi ziren Cadizera. Hiru urte lehenago, leku hartatik bertatik, 237 marinel itsasoratu ziren eta itzulitakoak 18 baino ez ziren. Gainontzekoak bidean hil edo munduan zehar galduta geratu ziren, guztietan azkenak Cabo Verden.
Portugesek atxilotutakoak askatzeko izan zen, hain justu, Elkanok lehorreratutakoan egin zuen aurreneko eskaeretakoa, eta Karlos I. erregeak berehala bidali zion gutuna bere burkide Joao III.ari. Preso hartutako batelariak berandu gabe iritsi ziren etxera.
Tartean zen mundubira osatu zuen lehen haurra. Kontu gutxi dakigu hari buruz: tripulazioak Vasquito deitzen ziola, aitarekin batera ontziratu zela ofizioa ikasteko (txo), Vasco Gallego pilotua Filipinetara iritsi baino lehen hil zela eta Vasquito semearen soldata haren amak jaso zuela: 41.360 marabedi guztira.
Zortzi urte inguru zituela eman zion bira munduari, 1522an. Zeharkaldiaren bosgarren mendeurrena ate-joka dugun honetan ziurrenik inor ez da ume hartaz oroituko, baina merezi ditu lerro batzuk, ezta?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]