Testosterona behera
Testosterona gehiegi duen jendarte batean bizi gara. Feminizidio etengabea, muskulu masa erraldoiak erakusten dituen jendearen emana, oldarkortasuna eta diktadoreen pare barrabilak mahai gainean jarrita erabakiak hartzen dituzten hagintariak dira adibide garbiak.
Euskal Wikipediak dioenez, ziklopentanoperhidrofenantreno (ondo idatzi izana espero dut) egitura nagusitzat duen hormona da testosterona. Batez ere arrak ekoizten du barrabiletan, baina askoz kopuru txikiagoan bada ere, baita emeak ere. Sexurako grina piztu, ilea gorputz guztian ugaritu, ahotsaren hoskera aldatu, energia fisikoa eta mentala indartu eta abar luze bat egiten du hormona horrek.
Paul J. Zakek zuzendutako taldeak 2009an argitaratu zuen lan baten arabera, testosterona altuak gizonak antisozialki jokatzea eragiten du; norberekoiagoa da, egoistagoa.
Has gaitezen bada, azkar, jendartea izorratu besterik egiten ez duen testosterona gaindosi orokor horri aurre egiten. Nire proposamena elikadura “zaintzea” da. Hona gorputzean testosterona maila apaltzen duten janari-edari batzuk.
Mendabeltza (Mentha spicata) eta mendafina (Mentha x piperita) Turkian ikertu dituzte. Han tearekin batera menda hartzeko ohitura dago. Bada, lehenak erdira eta bigarrenak laurdenera jaisten du gorputzeko testosterona maila.
Eragin arinagoa omen du baina erregalizak (Glycyrrhiza glabra) ere beheratzen du testosterona. Zabaldu dezagun makilagoxoa.
Gizontasunarekin hain lotua dagoen alkoholak ere testosterona beheititzen du. Beraz, ar harroago egiten duela uste duenak kontuz edatearekin. Eta, pentsatzen jarrita, hurkoaren aurkako erabakiak hartzen dituzten hagintari ar horiek ez ditut txotxean edo ardo on bat hartzen imajinatzen.
Aziendak hazteko antibiotikoak eta hormonak dantzatzen direnean hortik sortuko diren mozkinek (esnea, okela...) testosterona %15 inguru goibeheratzen dute, 2014an Chavarro J. E. gidari zuen ikertalde batek argitaratu zuen lanak dioenez.
Karbohidrato eta azukre finduak janda ere berdin, testosterona gutxiago.
Sojak (Glycine max) ere hormona maila ahultzen du. Kontuz, beraz, miso zopa, tofua, soja esnea eta jogurta eta abarrekin...
Bizarrak ahulduta, ahotsa finduta, indarrak eta kemenak apalduta eta gizenxeagoa izango den jendarte gozoago bat egiteko prest al gara? Libidoa edo sexu grina pizteko erremedioren bat aurkitu behar...
Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia beltz-beltz azalduko du. Ipurdian txanpon baten antzeko beltzune borobila, oso beltza eta... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.
Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.
BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko Donostiako plataformak ekainaren 15erako deitu du manifestazioa, Europa Hegoaldeko beste hainbat hiritako eragileek bezala. Turistifikazioa salatu eta hiri eredu alternatiboa aldarrikatuko dute.
Umetan aitarekin ikasi zuen Unai Zabala Zubelzu txaramarrak hurritz makilak egiten. “Perretxikotara joaten ginen bezala, makilak egitera ere ateratzen ginela gogoratzen dut, hamar bat urte nituela edo hasi izan nintzen”, dio. Urteekin, aitak jarduna utzi zuen, baina... [+]