Epika, konpromiso, drama, itxaropen eta tragediaz betetako garai haietan zenbait artistak sortuak zituzten kantata formatuko obrak, burura datozkit Quilapayunen “Santa Maria de Iquique”, Pablo Nerudaren hitzekin Cachalquisen "Muerte y Fulgor de Joaquin Murieta” eta Mikis Teodorakisen “Canto General”, edo neurri laburragoan Lluis Llachen “Campanades a morts”. Kantata bat duzu “Sasitik Sasira”, bi zatitan 42 minutu orotara, Interneten (Sasitik Sasira 1 eta Sasitik Sasira 2) entzungai libre daudenak , Eltzegor beti izan da creative commons. 40 urte beranduago egunotan berriro entzunda, sartu zait Irulegiko ardo on baten moduan, gozo, puntu bat garratz eta borobil. Zuk ere jarri dezakezu tartetxo batean, Baigorrin Urmuga ekitaldian Et Incarnatus orkestrak eta Donostiako Orfeoiak eskainitako bertsio sinfonikoa aditu ez baduzu; Baigorrin izan bazinen, are motibo handiagoz. Horra hiru lapurtar eta bi gipuzkoar eskenatokian. Juantxo-Bixente Garziak eman dio arrankea ahots sakon horrekin: “Gure barne zutabea / bizirikan ote dea / batzen gaituen arrazoi / muga gabea?...”. Erantzuna Fernando Unsain musikaren egileak: “Mendi ibai itsasoa / Larrun eta Bidasoa / iragan behar dut orain / muga pausoa / Irabazleen laztana / jasan ezinezko zama (…) Kantatzen dugu oihuka / bizi bait gara guduka / hil ala bizikoa da / gure burruka”. Juantxori gehiturik Joxemari-Xalbardin Ostolaza, hitzen egilea: “Datoz badatoz / anaiak arrebak / mugatik iheska / sasitik sasira”. Marko Jossierekin, lau: “Datoz badatoz / oraingo beldurrak / gogoaz irentsiz / geroan sinetsiz…”. Eta sartu da Pantxoa Albiztur tenore fina ere: “Datoz badatoz / kanpainak udatiar / erdaldun jaietxe / bihurtu baitira…”. Bostak orain batean: “Datoz badatoz / lur-laboraria / lorezain bilaka / erazi baitute…”. Sasian ibiltzea, sasitar… euskaldunon historia ulertzeko gakoetakoa den ezkutuko lana adierazten duen hitzak oraindik ez du Bidasoa zeharkatu. Muga madarikatu gure burmuinetan iltzatua. “Espainolak ez dira / amatxi, esan nizun atzo / eta Hegoaldean / nauzu frantses eta gabatxo” zioten Eltzegorrekoek zortzikoz 1988an eta 2023an berdin segitzen dugu, ezin urratu harresia. Hiru ordu laurdenetan zehar bost ahots-kolorez gorpuztuz doa euskal gizartearen gatazken fresko handi bat: turismoari makurrarazita bizi beharra, eskola zapaltzailea, bortxazko erdalduntzea, fabrikara doan langilearen morrontza, gure lurraldeen arteko etena, amesgaitzaren pean kartzelan dauden poetak, miru nagusiak ortze-zeruan itzulika kolpea noiz nola emango, usoek elkar hartuta haien noizbait menderatzeko ametsa… Azken errematean, “Enpeinatzea ez bada libre”, gaur tarteka kalean edo mahaiaren bueltan kantatzen dena. Eltzegorrek bere hitz propioz bi bertsolari handirenak lotuz, Txirritarekin dio “Enpeinatzea ez bada libre / alferrik dugu indarra / Hau da txoriak gari tartean / goseak egon beharra” Otañorekin amaitzeko: “Zazpi ahizparen gai den oihala / ebakirikan erditik / alde batera hiru soineko / utzirikan lau bestetik / guraiziakin berezi arren / bakoitza bere aldetik / ezagutzen da jantzi direla / zazpiak oihal batetik”. Niri iruditu zait ondo ari dela zahartzen kantata hau.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]
Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]
Joan den astean topaketa polit bat izan dut, aspaldi ikusten ez nuen emakume talde batekin, eta egitearen inguruan aritu gara berbetan, teknologia eta sorkuntza espazioei lotuta.
Emakume hauetako nagusiena, jubilatzeko mugan dagoena, programatzailea da eta kodea programatzen... [+]
Hainbatetan esan izan didate arkitektoen lanaren gauzarik indartsuena dela ekoizten duguna betikotu egiten dela. Eraikinaren betikotasunak gizakiaren presentzia tenporala gainditzen duela eta geroko etorkizunean iraunkor egingo gaituela. Eta liburu batekin gertatzen ez den... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]