Plastikoak arrisku larriak ditu gizakien eta planetaren osasunerako, arriskuak areagotzen ari dira eta ez dira oso ezagunak; baina materialak gaixotasunak eta heriotzak eragiten ditu haurtzarotik zahartzaroraino, eta urtean 1,5 bilioi dolarreko (1,3 bilioi euro –bai, b-rekin–) galera ekonomikoak eragiten ditu osasunari dagokionean. Hori azaldu dute The Lancet aldizkariak igandean argitaratu duen ikerketako adituek, eta gehitu dute mundua “plastikoaren krisi” batean dagoela.

Plastikoaren osasun-inpaktuak “neurriz kanpo” eragiten die diru-sarrera txikiak dituzten eta arrisku-egoeran dauden populazioei, txostenak ohartarazten duenez. Txostenak kutsaduraren hazkundearen arrazoiak adierazten ditu: petrolioaren deribatu horren ekoizpena bi megatoneladatik (1950) 475era (2022) igaro da; gainera, ikerketak aurreikusten du haren ekoizpena 1.200 megatoneladara iritsiko dela 2026an, eta horrek aurreko mendearen erdialdeko zifra 600 aldiz biderkatuko luke. Gainera, munduko plastikoen %10 baino ez da behar bezala birziklatzen.

Txostena garai berezian kaleratu dute. Plastikoen inguruko mundu mailako itun loteslearen negoziaketa betean kaleratu da: seigarren eta, seguruenik azken, erronda baino bi egun lehenago eman da jakitera txostena. Genevan asteartean berriro hasiko den prozesu diplomatikoak hiru urteko negoziazioei amaiera emango die. Negoziaketek oztopo ugari izan dituzte, Saudi Arabia bezalako petroestatuak esaterako, ez baitute lortu ezein adostasun plastikoaren ekoizpenari mugak jartzearen alde dauden 100 herrialde baino gehiagorekin.

Plastikoak kalte egiten dio osasunari, erabiltzen dituen kimikoengatik edo gorputzean sartzen diren mikroplastikoengatik

Plastikoengatiko kutsadura ekoizpena handitzearen erritmo esponentzialean hazten da. 8.000 milioi tona hondakin plastiko daude planetan barreiatuta, Everesteko gailurretik eremu ozeaniko sakoneneraino, zehazten du The Lancet-en ikerketak, baina bat dagoen arren: makrozabortegiak (legezkoak edo ez) Hego globaleko herrialdeetan kokatzen dira.

Plastikoak kalte egiten dio osasunari zabortegian, baina baita ekoizpenaren gainerako etapetan ere: fabrikatzen diren erregai fosilak erauzten direnetik ekoitzi eta erabili arte. Ikerketaren arabera, horrek kutsadura atmosferikoa, substantzia kimiko toxikoen eraginpean egotea eta mikroplastikoak organismoan infiltratzea eragiten du. “Hondakin plastikoek dengea bezalako gaixotasun infekziosoak zabaltzen eta anplifikatzen laguntzen dute”, baztertutako plastikoan metatutako ura leku aproposa baita gaixotasun horiek transmititzen dituzten eltxoak ugaltzeko, ohartarazi du The Lancet-ek.

Plastikoek 16.000 substantzia kimiko baino gehiago erabiltzen dituzte, besteak beste, betegarriak, koloratzaileak, sugar-atzeratzaileak eta egonkortzaileak. Ikertzaileen arabera, material horietan dauden substantzia kimiko askok giza bizitzako etapa guztietan osasunean dituzten eragin kaltegarriekin dute zerikusia, baina ez dago argi zein substantzia kimiko dauden plastikoetan.

Azterketak erakutsi duenez, fetuek, haur txikiek eta haurrek plastikoekin lotutako kalteak nozitzeko joera handia dute, eta material horien eraginpean egoteak berezko abortua, garaia baino lehen erditzea eta fetuaren heriotza gertatzeko arrisku handiagoa dakar, baita sortzetiko gaixotasunak, biriken hazkunde eskasa, haurren minbizia eta etorkizunean ugalkortasun-arazoak izateko arriskua ere.

Hondakin plastikoak, sarritan, mikroplastiko eta nanoplastikoetan deskonposatzen dira, uraren, elikagaien eta arnasketaren bidez giza gorputzean sartzen direnak. Odolean, garunean, amaren esnean, plazentan, semenean eta hezur-muinean aurkitu dituzte partikulak. Oraindik ez da asko ikertu giza osasunean duen eragina, baina garun-hodietako istripuekin eta bihotz-erasoekin lotu izan dira, eta ikertzaileek diote beharrezkoa dela ikuspegi prebentiboa hartzea.

“Munduak ezin du plastikoen krisia gainditu birziklapen hutsez”, dio ikerketak bere ondorioetan, nahiz eta ziurtatzen duen plastikoek eragindako kutsaduragatik egunez egun okerrera egiten duen mundu osasuntsu baten ikuspegia ekidin daitekeela: ekoizpena murriztu behar da, diote ikertzaileek astearteko Genevako gailurrera begira jarrita. The Lancet Countdown-ek, aldizkariaren osasunari eta krisi klimatikoari buruzko edizioak, agintzen du “adierazle-multzo bat identifikatu, jarraitu eta aldian-aldian informatuko duela”, “plastikoarekiko esposizioaren murrizketan egindako aurrerapenak eta gizakien eta planeten osasunean eragindako kalteak arintzeko aurrerapausoak” fiskalizatzeko.