Petral, zakur eta bizkaitar
“Euskararen politikak nola asentatu eta txertatu diren gure artean ikustea aski da diktadura eta demokraziaren arteko diferentziak nabarmentzeko. Baina esan beharko dut euskaltzale asko eta asko petral eta zakur portatu dela gai honetan gure instituzionalizatze prozesuko urte guztietan zehar. Eskerrak jende asko erradikala izan den, demokratiko erradikala. Eskerrak bi hizkuntzen, edo hiruren, aitorpen eta bizikidetzan oinarritutako mezua sendotzen ahalegindu diren…”.
El Diario Vasco-ko zutabegile euskaldun baten hitzak dira. Berba ustez “demokratikoki erradikalak”. Espainiako sistema “txit demokratikoaren” estatusaren erditik idatziak. Luze jardun genezake, agintariek euskararen zokoratzea betikotzeko erabiltzen ari diren “hizkuntzen arteko bizikidetza” eredu horretaz. Erdaldunen hizkuntza eskubide guztiak baina euskaldunen eskubide batzuk baino ez dituen bermatzen “bizikidetza” ustelaz.
Zakur eta petral aritu izan da, eta aritu ohi da euskaldunokin, zutabegile horri lekua ematen dion El Diario Vasco eta bere senide El Correo (español), ABC, eta 1978. urteaz geroztik “erradikalki demokrata” bilakatutako egunkari frankista (ohiak). Beti euskararen irudi lerratua eta anormala hedatuz, “gehiegizko gastua” eta exijentzia azpimarratuz, zapaltzaileak zapaldu eta zapalduak zapaltzaile gisa aurkeztuz beti, euskarazko testuei leku barregarria eta bazterrekoa eskainiz, diru publikoaren truke aukeran (Eusko Jaurlaritzaren hizkuntza politika bitxiei esker).
Petral eta zakur euskaldunokin, baita zutabegilearen alderdia bera ere: pse-ee/PSOE (sic), duela 100 urte, baita azken hauteskundeetan ere, lotsagabe erakutsi legez. Bizkaitarkeriaren izurriteaz ohartarazi gaitu gainera! “Baina Kultura Sailburuak arrazoi bat eman du. Oraindaino beti gipuzkoarrek izan dugula ardura hori, ataundarrek esatea falta zitzaion, eta bizkaitar bat jarri duela. Aski nuke ondo egin duela esateko egun hedatzen ari zaigun bizkaitarkeriarekiko jarrera kritiko eta akademikoago bat indartzeko balitz. Ikuskizun”.
Zinez gustatuko litzaidake jakitea zertan datzan “hedatzen ari den bizkaitarkeria” delako hori, zeren eta, pena handiz, bizkaiera higatzen eta urtzen ikusten baitut nik egunetik egunera, belaunaldi berrien ahoskeran, joskeran eta jarioan nabarmen igarri litekeen lez. Deigarri gertatzen da, bestalde, “bizkaitarkeriaren” arriskuez ohartarazi nahi izatea gipuzkoar zenbaitek, euskaltzale ezagunak tartean, hedabide publikoetan bizkaiera nekez, baina gipuzkera barra-barra entzuteko aukera izaten dugularik, adibidez.
Ez dago ba hain urrun Bizkaia, bertan euskararekin zer ari den gertatzen bertatik bertara ikustera joateko (petral eta zakur jardun barik, ahal dela).Hori bai, El Correo (español) kazeta berriki “demokratikotuan” ez du bizkaierarik topatuko, baina estandarra ere oso gutxi, eta batua barik, oso sakabanatua.
“Hizkuntzen bizikidetza” lantzen ari direla izango da.
(Euskara teknikaria eta ELAko kidea da JJ Agirre)
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
