Oporraldiko landare sorta
Estropozo handirik gabe joan dira sasoi berriaren hasiera egun hauek, egun-argia luzatzen hasi dela ospatzeko egunak. Sasoi berria argi orduak hazten hasi zirenean abiatu genuen, solstizioarekin, egutegiko abenduaren 21ean, alegia. Urte berriaren adigaia zera da, egutegiak eta ordulariak behar ditugunon neurrikoa, ez inolaz ere naturala. Lehengo eta oraingo haginteen girgilu eta bilur estutxoen neurrirako “jaiak”; erlijioen, kapitalaren eta abarren asmoen eta helburuen bideko diruhuste eta odoluste egunak.
Sasoi berriaren ospakizuna bakoitzarena eta bakarra da. Urrutira gabe, geurean bertan, zenbat era daude? Beti landareei lotuak, baina. Soinean janzten ditugunenak, okeletan jaten ditugunenak eta antzekoenak kenduta, bereziki jan-edanean eta apainduran landare saila baliatzen dugu.
Apainketan mihura (Viscum album), gorostia (Ilex aquifolium), basaerratza (Ruscus aculeatus), goroldioak, izei gorria (Picea abies), poinsetia (Euphorbia pulcherrima), oihaneko kaktusa (Schlumbergera x buckleyi) eta abar.
Jatenetan errege-opilaren garia (Triticum aestivum) eta konfitatutako udare (Pyrus communis) eta laranja (Citrus x sinensis), baita honen lorezko ura ere; gainontzeko ogietako artoa (Zea mays), espelta (Triticum spelta) eta zekalea (Secale cereale). Gosarietako oloa (Avena sativa), kiwia (Actinidia deliciosa), ahuakatea (Persea americana), banana (Musa x paradisiaca), marmeladako ahabia (Vaccinium myrtillus), mugurdia (Rubus idaeus), masusta (Rubus fruticosus) eta abar. Jan-aurreko gaztainak (Castanea sativa), lukainken piperrautsa (Capsicum annuum) eta olibak (Olea europaea). Otorduetako izoki ketuaren aldameneko kaparra (Capparis spinosa) eta aneta (Anethum graveolens), aza (Brassica oleracea var. capitata), baratxuria (Allium sativum), tipula (Allium cepa), porrua (Allium porrum), azenarioa (Daucus carota), azalorea (Brassica oleracea var. botrytis), zainzuria (Asparagus officinalis), kukulua (Lactuca sativa), endibia eta eskarola (Cichorium endivia), bakailaoaren perrexila (Petroselinum crispum) eta tomatea (Solanum lycopersicum), azpizunaren lagun pikillo piperra.
Azkenburu guztien azukrea (Sacharum officinarum), konpotako sagarra (Malus domestica), albertxikopasak (Prunus armeniaca), aranpasak (Prunus domestica) eta mahaspasak (Vitis vinifera), intxaursaltsako intxaurra (Juglans regia), arrozesnearen arroza (Oryza sativa), limoia (Citrus x limon) eta kanela (Cinnamomum verum), pikopasak (Ficus carica), txokolatea (Theobroma cacao), arbendola (Prunus dulcis), hurra (Corylus avellana), gaztaren lagun irasagar-gozokia (Cydonia oblonga) eta abar.
Otordu arteko eserialdien freskagarri mandarina (Citrus reticulata) eta anana (Ananas comosus).
Digestioari laguntzeko edarietan sagarra, mahatsa, garagarra (Hordeum vulgare), lupulua (Humulus lupulus), gintonikaren ipurua (Juniperus communis), vodkaren patata (Solanum tuberosum)... Amaitzeko, kafea (Coffea spp.), tea (Camellia sinensis) eta purua (Nicotiana tabacum) edo txirria (Cannabis spp.).
Bestondoan, larranbiloa (Matricaria chamomilla), eta ezta orduan ere ez gara oportzar horietako landare janaz gogoratuko.
Aurten bai urtea da. Sagar urtea izango da aurtengo hau (Malus domestica). Eta baialdia behar bezala agurtu eta baliatzeko, besteak beste, dolareak gertatu beharko ditugu.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Lagun asko dut. Ezagutzen ditudanetatik hegalari jendea da mordoxka bat. Duela hiru bat urte, horietako baten bisita izan nuen; ez dut gogoan nor zen. Antxeta mokogorria izan zitekeen, edo zozo eme bat, edo saldo handietan ibiltzen diren arabazozo pikart horietakoren bat, edo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]