Lurra planetan jada pisu handiagoa daukate gizakiek sortutako objektuek izaki bizidunek baino
Weizmann Zientzia Institutuak argitaratu berri dutenez, urte honen amaierarako Lurra planetaren lurrazalean orain arte gizakiak sortu eta paratu dituen objektu guztiak batuta pisu handiagoa edukiko dute izaki bizidunen artean pisatzen dutena baino. Bestela esanda, plastiko, adreilu, hormigoi eta beste hainbat produkturen pisu konbinatuak munduko animalia eta landare guztiak gaindituko ditu lehen aldiz. Gizakiek historian zehar gaurdaino pilatu dituzten objektuen gutxi gorabeherako pisua teratona bat edo trilioi bat tonakoa dela kalkulatu dute Weizmanneko zientzialariek. Kopuru ikaragarri hori zerotan azalduta honela agertzen da: 1.000.000.000.000 tona.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Kopuru harrigarri hauek Israelgo Rehovot hiriko Weizmann Zientzia Institutuko talde batek kalkulatu ditu, gure espeziea Lurra eraldatzen ari dela erakusteko. "Esanahi sinbolikoa du, gizateriak munduaren konfigurazioan eta inguratzen gaituen Lurraren egoeran duen zeregin nagusiari buruz zerbait esaten digulako", esan dio BBCri Ron Milo doktoreak, ikerketa zuzendu duenak. Bataz beste munduko pertsona guztien pisua adina materia artifizial berri sortzen ari gara espezie moduan: "Horra arrazoi bat denok hausnarketa egiteko bakoitzak honetan guztian jokatzen dugun paperaz, zenbat kontsumitzen dugun eta mundu biziaren eta gizateriaren arteko oreka lortzen nola saia gaitezkeen".
Zientzialariek kalkulatu dute gizakiek 1900etik gaur arte ekoiztutako gauza guztien masa konbinatua eta alderatu dute Lurra planetako izaki bizidun guztien artean osatzen duten pisuarekin, biomasa deitzen zaionarekin. Plastikozko botiletatik hasi eta eraikin eta errepideetarako erabiltzen ditugun adreilu eta hormigoizetara, kalkuluek diote bataz beste 20 urtero bikoztu egin dela gizakiok ekoiztutako gauza guztien pisua. Aldi berean, izaki bizidunen pisua gutxituz joan da, batez ere basoetan eta naturguneetan landare-bizitza galduz doalako.
Zientzialariek bazekiten noizbait bidegurutze batera iritsiko ginela. Eta kalkuluen arabera, 2020an gizakiek sortutako masak, hala nola errepide, eraikin eta makinek osatuak, munduko izaki bizidun guztiena gaindituko du ziurrenik. Eta gizadiak orain arte daraman bideari jarraitzen badio, 2040rako oraingo masa artifiziala bikoiztu ez baina hirukoiztu eginen da, esan nahi baita trilioi bat tona (edo teratona bat) izatetik hiru trilioi tona pisatzera pasako dela.
Kalkuluek diote, era berean, gizadia gaur egun urtean 30 gigatonelada baino gehiagoko masa artifiziala ari dela sortzen (30.000.000.000 tona urtean). Geologiaren ikuspegitik Antropozeno izeneko aro berri batean sartututa gaudela dioen froga bat gehiago da, hau da, Lurrean gizateria eragiten ari den inpaktuak ondorengo milioika urteetako sedimentuetan eta harrietan ikusgai izango direlar. Aro honen hasiera formalaren data 1950eko hamarkadan kokatu izan dute adituek, Azelerazio Handia delakoan bizkortu baitziren giza populazioa eta honen kontsumo ereduak, aluminio, hormigoia edo plastikoa bezalako material berrien ugaritze izugarriarekin.
Eskatutako kafea zerbitzatu zain nago tabernan, telebistan baleen inguruko dokumentala: “Arrak borrokan ari dira emea nork estaliko, borroka gordina eta arriskutsua, irabazle bakarra izango duena”. Soinu banda epikoak indartzen du ustezko gudaren intentsitatea... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Lurraren historian espezie askok komunikazio konplexuak garatu dituzte, baina gutxik dute erleen dantzaren pareko kode sofistikatua. Erle langileek elikagai-iturrien kokapena adierazteko erabiltzen duten dantza ez da soilik naturaren mirari bat, baita zientziaren begietatik... [+]
Mandio eta kanpandorreetan hontz zuriaren ulu mikatza gero eta gutxiagotan entzuten dugu. Zer dela eta? Urbanismo basatiaren eta laborantza intentsiboaren ondorioz, bere habitata suntsitu dugu. Baina gaueko hegazti harrapari bitxia funtsezkoa zaigu, soroak osasuntsu mantentzen... [+]
Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]
Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Ekintzaren erantzukizuna zazpi mendizalez osatutako talde batek hartu du, Jesús Vallés aktibista tartean. Ordesako Parke Nazionala (Aragoi) "abentura parke bat" bihurtu dela salatu du taldeak, eta "parkearen turistifikazioak eta kirol jardueren... [+]
Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den metodo bat erabiliz. Biodibertsitate iluna neurtu dute: leku jakin batean bizi daitezkeen baina bizi ez diren espezieen... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.