Hamabi urteko ume bati patxaran bat emanen zenioke? Kotxe bat gidatu dezake hamabost urteko neska batek? Zentzuzkoa iruditzen zaizu hamaika urterekin bozkatzea? Zigarro bat emango diozu hamalau urteko gazte bati? Begi onez ikusiko zenuke hamahiru urteko alaba MDMA kontsumitzen topatzea? Galdera horiek guztiak sentsazionalismo hutsa badira ere, ez daude gaur egun adin txikikoek mugikorrekin duten harremanen problematik urrun. Izan ere, erabat normala da ordenagailu baten boterea duen tramankulu bat erostea oso txikiak direnean. Merkatuaren logikan kokatuta, normala bihurtu da bigarren hezkuntzara heltzean, 12 urterekin gutxi gorabehera, umeei mugikor bat ematea. Bi arrazoi nagusik bideratzen dute erabaki hori: taldetik kanpo gelditzeko beldurra eta sozializazioaren beharra. Hala ere, gurasoon erosotasuna ere badago tartean.

Mugikorrek, pantailek oro har, umeengan eta adin txikikoengan dituzten ondorioak aski ezagunak dira: kontzentraziorik eza, gehiegizko estimulazioa, errealitatearen kontzepzio okerra, harreman sozialak garatzeko zailtasunak, arazo psikologikoak. Gainera, eduki ezegokietara heltzeko erraztasunak eskaintzen dizkie; besteak beste, pornografia, bortizkeria gogorra (bortxaketak barne), eredu matxistak, hezkuntza asmorik ez duten ereduak. Hipersexuala den gizarte baten ordena heteronormatiboa, kontsumismo basati eta arduragabearen gailentasuna eta mugarik gabeko bortizkeria. Oro har, hezkuntza sistema batek eta gurasoen lanak zailtasun handiz borrokatu dezaketen balore sistema oso bat, umeen autonomiaren eta ahots kritikoaren aurka doana modu zuzenean.

Osasun psikologikoaz gain, badira adin txikikoak mugikorretatik babesteko arrazoi sakonagoak ere, askotan alde batera uzten direnak: kapitalismoaren errentagarritasuna jokoan dago adin txikikoek teknologiarekin sortzen duten harreman horretan. XXI. mendean, interakzio soziala da aberastasuna sortzeko iturri nagusienetakoa, harreman sozialek, sareetan zintzilikatzen diren edukiek, argazkiek, denbora librean sortzen dugun iruditegiak... horrek guztiak sortzen baitu balorea gaur egun. Horregatik, interes ikaragarriak daude adin txikikoek autonomia gutxi izan dezaten mugikorrak kudeatzean.

Azpiegitura ekonomikoa oso gordina da: kapitalismoaren estruktura ekonomikoarentzat oso errentagarria da gure seme-alabak pantailen menpe egotea, beren harremanak, desioak, problemak eta penak publiko egiten, horiek etekin ekonomiko ikaragarriak sortuko dizkietelako enpresei. Mugikorrek umeak errentagarri egiten dituzte, langileria txiroa pantailei itsatsita egoteak gatazka sozial gutxiago ekartzen dituen bezala. Silicon Valley-ko goi mailako langileek dakitenez, haurren garapen kognitiboa pantailarik gabe gertatzen da.

Badira horren guztiaren kontziente direnak. Azken asteetan, Kataluniatik abiatuta, guraso talde aunitz antolatzen ari dira, eta eskatzen dute arautzeko mugikorren erabilera adin txikikoen kasuan. Espainiako hezkuntza ministroak, ordea, oso azkar esan zuen ezinezkoa zela itsasoari mugak jartzea. Hanka-sartze eta pragmatismo liberal horrek erantzun azkarra izan zuen Kongresuaren aurrean, adierazi baitzuten legegintzako herri ekimena bultzatuko dutela. Horri esker, abenduaren hasieran ministerioak proposamen bat luzatu die erkidegoei: lehen eta bigarren hezkuntzari dagokienez, debekatu egingo dute ikastetxean mugikorra erabiltzea. Lehen proposamen hori ez da aski: proposamenaren araudia eta irmotasuna erabakigarriak izanen dira.

Orain hasiko da benetako gatazka, eztabaida politikoan sakontzerakoan eta mugikorren industriaren interesen eta adin txikikoen eskubideen artean erabaki behar denean. Horregatik, oso garrantzitsua da adin txikikoei mugikorrak debekatzea, eta hauxe da horren alde borrokatzeko momentua. Muga gogorrak egonen dira horretarako, industriak ez duelako erraz amore emanen, baina haurtzaroaren eta adin txikikoen defentsa honen atzean helburu handiago bat dago: umeen autonomia ahalik eta urte gehienez bermatzea.

Nerea Fillat