Mauthausengo deportatuen sarraskian erregimen frankistak izandako inplikazioa erakutsi du dokumental batek
Erbestean zeuden errepublikarrak nazien esku utzi zituen Francoren gobernuak eta gehienek kontzentrazio esparru hartan amaitu zuten. Los últimos españoles de Mauthausen dokumentalak bi erregimen faxisten arteko lotura eta deportatuen bizipenak jasotzen ditu. Bihar beteko dira 75 urte tropa aliatuek Mauthausen askatu zutela.
Austriako alpeetan kokatzen zen Mauthausengo kontzentrazio esparruan gutxienez 7.500 errepublikar deportatu baina gehiagok amaitu zuen Bigarren Mundu Gerran –horietatik ehun baino gehiago euskaldunak ziren–. Bi herenek ez zuten handik bizirik irtetea lortu, gosea, gaixotasunak, lan jasanezinak, tortura eta hilketa indiskriminatuak tarteko.
75 urteren ondoren, dokumental batek deportatu haien bizipenak pantailara ekarri ditu eta, horrez gain, erakusten du Francoren erregimena oso kontziente zela espainiar errepublikar horiek izango zuten patuaz. Carlos Hernandez kazetari maldrildarrak egindako Los últimos españoles de Mauthausen y el resto de campos nazis ikus-entzunezkoan azaltzen denez, Alemaniak Espainian zuen enbaxadak behin baina gehiagotan galdetu zuen zer egin Frantzian harrapatutako errepublikarrekin. Francoren erantzuna: ez zitzaiola “axola”.
Deportatu horietako batzuk Angulematik eraman zituzten Mauthausenera, 927 konboia izenarekin ezaguna dena. Gerrako frontean harrapatutako gainerako deportatuak ez bezala, familia horiek guztiak frantziar hirian bizi eta lan egiten zuen erbesteraturik. Gizonezkoak kontzentrazio esparruan jaitsarazi eta hamalau urtetik beherako haurrak eta emakumeak Hendaiara eraman zituzten bueltan trenean, frankistei entregatzeko. Euskaldunak ere bazeuden horien artean, zehazki, hamaika lagun geratu ziren Mauthausenen.
Gestio horiek Ramon Serrano Suñer Espainiako Gobernazio Ministroak egin zituen –Francisco Francoren ezkonanaia–, hari zuzendu zitzaion alemaniar enbaxada, beren eskutan zeuden “gorrien” berri emanez. Sophie Thonon-Wesfreid abokatu argentinarrak honen kontrako kereila prestatu zuen erruduntasuna frogatzeko zientoka dokumenturekin, baina Serrano Suñer 2003an hil zen.
Dokumentalean Benito Bermejok hitz egiten du, Mauthausengo kasua gehien ikertu duen historialariak: “Serrano Suñer Berlinen egon zen eta bilera izan zuen halako kontuak zeramatzaten arduradun nagusiekin. Hori kasualitatea baina zerbait gehiago da”, dio.
ARGIAk erreportajea eta azala
Maiatzaren 5ean 75 urte beteko dira tropa aliatuek Mauthausengo esparrua askatu zutela. ARGIAk aste honetako azala eta erreportaje nagusia eskaini dio nazien esparruetara eramandako euskal deportatuen “historia ahaztuari”. Azken ikerketa baten arabera Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako 253 lagun deportatu zituzten. Baina Euskal Herriaren ikuspegi osoa kontuan hartuta, gutxienez 600 izan ziren, Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoako deportatuak gehitu behar zaizkie zerrendari.
Urtero ekitaldi hunkigarri eta jendetsua egin ohi da kontzentrazio esparrua zegoen tokian, baina aurten COVID-19ren krisia dela eta bertan behera geratu da. Hala ere, maiatzaren 10ean birtualki omenduko dituzte biktima guztiak, MKÖ Mauthausen Austria Komiteak antolaturik.
Euskal Herrian, Sare Antifaxistak, Amical Mauthausenek eta Oreretako La Ilusion elkarteak data garrantzitsu hori gogoratuko dute beste hainbat eragilerekin batera: “Gaur inoiz baino gehiago, munduan dugun egoera dela-eta, gizarte eta ingurumen kolapsoaren, baita eskuin muturraren eta desberdintasunen gorakadaren aurrean ere, deportatu haien espiritua aldarrikatu behar dugu”, diote oharrean.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.