Duela urtebete (azaroaren 2an) Sendabelarrek dakitena liburu ederra atera zenuen. Urtebetera bigarren argitalpena duzu esku artean, Sendabelar baratzea. Zein dira honen ezaugarriak?

Sendabelarrek dakitena liburuak azpititulu zuen “ezagutu, bildu, erabili”, eta ohartu ginen laugarren aditz bat gehitu ahal zitzaiola: “landatu”. Sendabelarrek dakitena liburuan agertzen diren 45 landare horietako asko dira norberak lantzeko modukoak, bai loreontzi batean edo lursail batean. Baratzearen ideia du oinarri argitalpen berriak, hau da, norbera izan daitekeen gisa jan behar duenaren ekoizle, zergatik ez norberak landatu norberak behar duen botikina? Asmo hori sustatzen du liburuxka honek.

Iruditzen zait azken urteetan kalitatea asko galdu dugula, ez dakigu sendabelarra nondik datorren, zein prozesu jaso duen, nola lehortu den... sendabelar asko balio terapeutikoa galtzen ari da. Horregatik, lehen aukera izan beharko luke sendabelarra norberak lantzea, eta horren gabezian erostea.

Begirada zabalduz, liburuxka honek erakusten du sendabelarrek dituzten balio terapeutikoez gain, dituzten erabilera gastronomikoak (gure elikadura eta sukaldea aberasteko), eta kosmetikoak. Landareen balio horiek ezagutzea eta norberak kudeatzen duen lur eremu batean kokatzea da planteamendua, eta honek autonomiaren bidea sakontzen du.

Historian zehar sendabelarren lorategi ederrak landu izan dira. Baratzearen bazterrean jartzen diren “aromatiko” edo “usaintsuak” izan beharrean, sendabelarrentzat espazio propio bat izatea eta zentraltasuna ematea aldarrikatzen ditu liburuxka honek.

Liburua biribila da formaz ere. Arreta deitzen du...

Botanikan lan handia egin zuen Carl von Linneo-k landu zuen eguzki erlojuen ideia lorategietan. Landareen ezagutza sakona zuen eta orduen arabera loratzen ziren landareekin osatzen zuen erloju formako lorategia, edo urtaroen arabera...

Borobilean lantzea aukera bat gehiago da, ez da zertan horrela landatu, nahi den era anarkikoan landatuta ere landareak oso ongi etortzen dira. Liburuxkan borobilean landatzea irudikatu dugu, ikusteko baratze hau urte oso bat egon litekeela loretan, aroak dituela, naturak ere urtean zehar badituela garai ezberdinak eta sendabelarra garaian garaikoa dela, elikagaiak bezala. Batzuk beti izango ditugu eskura, beste batzuk udan... Naturaren zikloa ikusarazteko modua ematen digu, erloju formaren bidez. Noski, kontuan hartu behar dugu Euskal Herrian klima ezberdinak ditugula, aldaketa klimatikoa ere hor dago... beraz, erloju formako baratzeari ezin zaio eskatu loraldietan perfekziorik.

Hamabi sendabelar landatzeko proposamena egiten duzu liburuxka honetan. Zergatik hamabi horiek?

Balio anitzekoak bilatu ditut, eta ez erabilera puntualekoak eta gaitz zehatz bakarrarentzako direnak. Gorputzak dituen behar anitzen artean (arnasketakoak, liseriketakoak...) oreka lortzen saiatu naiz, behar zabal batzuk erantzun ditzan.

Hautapena egiterakoan, erabilera terapeutikoa, gastronomikoa eta kosmetikoa izan ditut buruan, eta elkarrekin ongi uztartzea: bata bestea ongi “jasango” dutenak hautatu ditut, bat ez dadila bestearen ondoan gailendu...

Hasberrientzat egokiak diren landareak aukeratu ditut, Euskal Herrira ongi egokitutakoak, ez bereziki delikatuak edo zaintzeko zailak. Gogorrak diren landareak dira, bereziki gaitzek joko ez dituztenak eta mantenu errazekoak.

Liburuxka honetan hamabi sendabelarrekin egiten den baratze hau proposamen bat da, baina landare artean basatiak sortu daitezke, espero dut berbena eta pasmo-belarra jaioko direla, eta ongi-etorriak izan daitezela hamabi zenbakiari kontra egiteko berekasa etortzen direnak.

Norberak zer lur duen, zer behar eta zer gustu, horrek ere baldintzatzen du norberak landuko duen sendabelar baratzea.

Landare basati bat ere badago proposatzen dituzun landareen artean: malba.

Hautapenean garbi nuen zerbait basatia ere sartu nahi nuela. Zergatik ez sendabelar basati bat zure lurrera, zure loreontzira, zure terrenora ekarri? Nahita ekarri dut landare hori, dena erosi beharrik ez dagoela esateko. Liburuxkako landare asko erosi daitezke mintegietan, baina bada landare bat nahita ere erosi ezingo dena. Horrekin aldarrikatzen dut norberak joan behar duela malbaren bila eta ekarri egin behar duela. Malba oso ongi itsasten da eta besteekin oso ongi egokitzen da. Eta hain komertziala ez den landareren bat ere sartu dut, pixa-belarra.

AZKEN ESALDIA: "SENDABELARREN BALIO ESTETIKOA EZ DA GUTXIESTEKOA"

"Apaingarritarako landareak balio estetikoagatik bakarrik erabiltzen dira, eta sendabelarrak zergatik ez du balio estetikorik? Badirudi asko gustatzen zaigula sailkatzea eta bakoitzari funtzio bat esleitzea, baina sendabelar baratzeak sailkapen hori puskatzen du, balio estetiko bat ere baduelako, nahiz eta sendatzeko izan".