Naturan koloreek mezuak zabaltzen dituzte. Batzuetan, mezu zuzena ematen dute, beste batzuetan, ordea, mezu horiek ikuslea engainatzea dute helburu.
Taldea: Ornogabea / Intsektua / Hemiptera / Pentatomidae.
Neurria: 8-12 mm.
Non bizi da? Europako hegoaldean.
Zer jaten du? Landare batzuen izerdia (azenarioa, mihilua…).
Babestuta dago? Europan ez dago babestuta.
Jakina, izaki txikien artean ere badira ez direnaren itxura eman nahi dutenak. Arriskua adierazteko garaian lau dira Naturak aukeratu dituen kolorazioak: gorria, beltza, horia eta laranjatua. Gizakiok izan ezik bizidun guztiek ulertzen dute horietako kolorazio bat edo gehiagoko izakiak arriskutsuak izan daitezkeela. Egia esan, gizakiok ere kolorazio horiek kontutan hartu ditugu mezu bisualak emateko garaian: semaforoak dira horren adibide garbia. Dena den, Natura jakintsua da eta baliabide hori inongo arriskurik ez duten izaki batzuei ere oparitu die, biziraupen luzeagoa izan dezaten: kolorazio aposematikoa deitzen diogu horri. Horixe da bada, zimitza ikusgarri honen ezaugarrietako bat. Hala ere, molestatuz gero edo arriskua somatzen duenean, bere gorputzean baditu usain txarra isurtzen duten guruin batzuk. Ez azken urteotan etorri berria dugun zimitz gogaikarri horrena bezain usain nazkagarria, baina tira, berari balio dio arerioak uxatzeko.
Zimitz bitxi hau Europan bizi da, eta garai batean bertako espezie baten bi azpiespezie zirenak (Graphosoma lineatum espeziearen G. l. lineatum eta G. L. italicum azpiespezieak) gaur egun bereizi egin dira, bi espezie ezberdin izendatzen dira. Bi espezie horiek hanken kolorazioaren bitartez bereizten dira begi-bistaz: G. italicum-en hankek zati gorriak dituzte; Graphosoma lineatum-en hankak, ordea, erabat beltzak dira. Pentatomidae familiakoa da tifosi rossonero baten itxurako intsektu polit hau. Familia horren izenak adierazten du bere kideen antenek bost zati dituztela. Graphosoma bero zalea da, eta nahiago izaten ditu hegoaldera kokatuta dauden belardi eta inguruak. Hala ere, bestelako lekuetan ere sarritan topatu daiteke.
Metamorfosi sinplea beteta garatzen da. Hau da, bere bizi-zikloak hiru fase betetzen ditu, hurrenez hurren: arrautza, ninfa eta heldua. Arrautzak landareetan jartzen ditu emeak, eta aste pare bat behar izaten dute barrutik ninfak atera arte. Kolorazio gorri-beltz ikusgarri hori ez du hartzen heldutasunera ailegatu arte, ninfa izan bitartean kolorazio apalagoa, marroixka/arrea izaten baitu. Ninfek bost aldiz aldatzen dute azala heldutasunera ailegatu ahal izateko. Apirila aldera agertzen dira intsektu heldu hegalariak.
Landareen izerdiz elikatzen bada ere, ez du kalte nabarmenik egiten landaredian, ez baitu multzo handietan elkartzeko joerarik.
Intsektu hau zurrupatzailea da, baina ez du ziztatzeko erabili daitekeen organo-zurrupatzailerik, beraz, lasai egon eta gozatu bere jardunaz, hegan alde egiten ez duen bitartean!
Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]
Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]
Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.