Azaroaren 11n, Mikel Arregiren 40. heriotzaren urteurrenean, ekitaldi instituzionala burutu zen Lakuntzako udaletxean. Ekitaldi horretara Nafarroako Lehendakaria eta Gobernuko hainbat ordezkari gonbidatuta zeuden, baina ez ziren joan. Bai, ordea, EH Bildu, Geroa Bai eta Navarra+ taldeko parlamentari batzuk.
Azaroaren 11n, 40 urte bete dira Mikel Arregi Marin hil zutenetik. 33 urte zituen, eta Herri Batasuneko militantea zen, eta udal honetako zinegotzia, Lakuntzako Udalean herri hautagaitza baten ordezkari.
Etxarri Aranatzen hil zen, Guardia Zibileko agenteen tiroen ondorioz, 1979ko azaroaren 11ko goizaldean. Altsasuko norabidean zetorren autoz, beste pertsona batzuekin batera, errepideko kontrol bat kendu ondoren.
Guardia Zibilaren 521 Komandantziak hasiera batean publiko egin zuen ohar ofizialak "kontrol bat gainditu" zutela zioen. Autoko bidaiariek, ordea, ez zuten inolako kontrolik ikusi, ezta seinalerik ere, eta ez zuten gelditzeko seinalerik jaso tiroen egileen aldetik.
Gertakaria gertatu eta egun gutxira, Ikerketa Batzorde bat eratu zen. Bertan, Mikelen senideek, lankideek eta aurrez aurreko hainbat lekukok, gehienak Etxarri Aranatz-ko bizilagunak, adierazi zuten ez zegoela inolako kontrolik une hartan, eta ez zirela erabiltzen ari mangito reflektariak. Gertakarien tokitik kasualitatez zirkulatzen ari zen anbulantzia bateko gidaria ere zaurituez arduratu zen, eta haren testigantza eman zuen, bertsio hori bermatuz.
Adierazpen horietatik guztietatik txosten zabal bat atera zen, eta epailearen aurrean aurkeztu zen gertakarien ikerketa irekitzeko, Espainiako Gobernuari egindako eskaera bati lotuta: aurreko adierazpenak zuzentzeko eta epaiketa berehala egiteko.
Azkenik, Blanca Burusco (Biktimen Arrerako zerbitzuburua), José María González (Bizikidetza eta Giza Eskubide zerbitzuburua), Bakartxo Ruiz eta Adolfo Araiz (EH Bildu), Jon Arakama (Geroa Bai), Iñaki Iriarte (Navarra +), Sakanako alkate eta zinegotziak (1979 eta 2019koak), Mikel Arregiren senideak eta Lakuntzako herritarrak izan ziren ekitaldian.
Ekitaldia oso xumea izan zen. Bertan aipatu zen Mikel Arregiren hilketa 1981eko irailean izan zen epaiketa aztertu ondoren, Ikerketa Batzordeari arrazoia eman zitzaiola, sinesgarritasuna emanez Mikel Arregi zihoan ibilgailua gertaeren tokitik pasatzen zenean inolako kontrolik ez zegoelako bertsioari. Aurkeztutako frogek eta testigantzek bertsio ofiziala indargabetzea lortu zuten, eta, horregatik, bi hilabeteko atxiloaldia eta familiari diru kopuru bat ordaintzea egotzi zioten Guardia Zibileko agente bati. Epai hori, gehiengo sozialaren iritziz, ez zen bat etorri gertaeren tamainarekin, "Epai sinboliko" gisa ulertu baitzen, gertatutakoa "intentzionalitaterik gabeko okertzat" jotzen baitzuten.
Une nahasi haietan, Lakuntzako eta Etxarri Aranatzeko herriek Mikel Arregiren eta gertatutakoaren oroimenak denboran irautea nahi izan zuten. Horregatik, gertakarien lekuan monolito bat jartzea erabaki zuten. Jose Ramon Anda Bakaikuko eskultore ospetsuaren obra bat, fundizioko bere kideek urtua eta egina. 1980an inauguratu zuten, eta ordutik hainbat eraso jasan ditu, azkena duela hilabete gutxi.
Mikel Arregiren oroitzapena eta memoria bizirik mantendu nahi izan ditu Lakuntzako Udalak. Era berean, monolitoari bere oroimenean behin eta berriz egindako erasoak gaitzestea ere, "haren oroimenaren eta herritarrek bizikidetza normalizatu eta baketsuan bizitzeko duten eskubidearen aurkako ekintzak direlako", esan zuen Lakuntzako alkateak.
Motibazio politikoko biktima guztien "egia, justizia, aitortza eta erreparaziorako eskubidean aurrera egiteko" Lakuntzako Udaletxearen borondatea erakutsi zuen herriko alkateak, "inolako indarkeria-gertakaririk ez errepikatzeko berme gisa".
GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatuaren urteurrenaren datatik gertu antolatu dute ekimena dozenaka herritarrek. Helburua "egia aldarrikatu, memoria landu eta GALen gerra zikinaren biktimak aitortzea" da, eta irailerako egitaraua aurkeztu dute.
Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Azken astean ezagutarazi moduan, Eusko Jaurlaritzaren Balorazio Batzordeak txosten banatan aitortu ditu estatuaren biktima gisa. Justizia sailburuak ekitaldi pribatu banatan entregatu dizkie dokumentuak.
Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak.
GALeko biktima talde batek eman du kereilaren nondik norakoen berri Bilbon egindako prentsaurrekoan, Egiari Zor fundazioak eta Giza Eskubideen Euskal Herriko Behatokiak lagunduta. GALen aurkako eta, zehazki, José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute.
Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]
Ostiralean egingo dute ekitaldia 12:00etan, Donibane auzoko Martin Azpilikueta kalean. Erail zutenetik Angel Gogoan plataformak behin baino gehiagotan jarri ditu oroigarriak, baina behin eta berriz eraso eta erretiratu izan dituzte. Gobernu taldearen proposamena da oraingoan eta... [+]