Garena erakutsi nahian

  • Gaueko hamarrak dira Axular kultur elkartean. Edalontzien txilin-hotsek bat egiten dute noizbait jendearen berbaroarekin, eta ingurumarian nagusi dira garagardoa, kea eta Arratiko gazteen itzalak. Azken horiek hor-hemenka dabiltza, barreka, kontu kontari, Igorreko herriko tabernak eskaintzen duen argi ahula profitatuz, mamuak bailiran.


2020ko martxoaren 10an - 08:49

Zerbitzariak horrenbeste gustatzen zaion Motörhead musika taldea jarri du, eta la vasca berotuz doa. Ni, ordea, neure baitan bilduta nago, arantzak barrurantz itzuliak dituen sagarroiak bezala, ezin baitut burutik kendu aurrez-aurre irakurri berri dudan esaldia: “Garana agertu beha june”.

"Arratia-nerbioi eskualdean, kasurako, gizonezkoen ahotan baino ez da entzuten hika, andrazkorena ia-ia erabat baztertu baitzen joan den mendean zehar, baldarra eta mari-mutilena zelakoan"

Nokaren edo andrazkoen hitanoaren pizkundea ez da bartarratseko kontua, izan ere, aspaldion ikerketa teoriko-praktiko eta egitasmo nahikotxo abiatu dira lagunarteko hizkera hau emakumeen artean berpizteko: Antzuola, Azpeitia, Oñati, Gabiria, Baztan, Arratia... Beharbada, eskualde edo herrialdearen arabera, hikak berak ez du zertan izan aparteko xarmarik, baina ni bezalako kalekume batentzat –gainera, beste eskualde batekoa– tratamendu honek duen exotismoa uka ezina da. Istant batez gure aiton-amonen garaira hurbil gaitzake, euren moldera, euren hizkera aberats eta kutun horretara, eta zergatik ez, kasu batzuetan “euskaldunago” sentiarazteko boterea duela uste dut; nire kasuan, sikiera,  “Arratiakoagoa”. zer gurona ba? Kalekumea nona

Adierazpen arraz idealistak – edo inozoak – alde batera utzita, esan liteke XXI. mendeko bigarren hamarkada honek ateak zabaldu dizkiola nokari, eta hizkuntzaren bidez emakumea ahalduntzeko prozesu berri bati. Aparteko begi klinikorik ez dudan arren, ez dut uste aditua izan behar denik Euskal Herriko eskualde batzuetan andrazkoen hitanoaren galera erabatekoa dela jakiteko, edota tradizio handiko eskualdeetan (Goierri edo Urola), orain arte, behintzat, nokaren atzerakada nabarmena izan dela antzemateko.

"Zorionez, badirudi,  Euskal Herriko kolektibo desberdinak, belaunaldien arteko harremanak sustatuz, noka suspertzearen alde zein berreskuratzearen alde egiten ari direla"

Arratia-nerbioi eskualdean, kasurako, gizonezkoen ahotan baino ez da entzuten hika, andrazkorena ia-ia erabat baztertu baitzen joan den mendean zehar, baldarra eta mari-mutilena zelakoan. Haatik, galeraren zergatiek aparteko kapitulua beharko lukete, baina emakume bati baino gehiagori entzun diot hika aisialdiko edo tabernako kontua zela; bada, ahal izatekotan, nork goza zezakeen aisialdiaz edo tabernez orain ehun urte, gizonek edo emakumeek? Pentsa liteke XXI. mendeak balazta oreka lezakeela hitanoari dagokionez.

Zorionez, badirudi,  Euskal Herriko kolektibo desberdinak, belaunaldien arteko harremanak sustatuz, noka suspertzearen alde zein berreskuratzearen alde egiten ari direla. Biba zuek! Bada, ongi etorria eman diezaiogun erronka berri honi. Arratiako bailaran ere, oso modu apalean, horretan gabiltza, horretan dabiltza han-hemengo emakumeak –eta gizon gutxi batzuk ere–  noka eurena, geurea, egin nahian, ahora ekarri nahian; eta zergatik ez, hasieran aipatu bezala, garena agertu edo erakutsi behar dugulakoan, garena erakutsi nahian!

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
(Des)politizazioaz

Azken aldian politizazioa eta despolitizazioa aztertzeko aukera izan dugu, arreta gazteen kasuan bereziki jarrita. Hala ere, gazteak aztergai dituzten ikerlan soziologikoen ondorio gehienak beste adin taldeetarako ere aplikagarriak izan ohi dira, intentsitate desberdinez bada... [+]


Teknologia
Eraginak kontrolatzen

Gizakiok harremanetan gaude gure artean eta bizi dugun ingurunearekin; egiten dugun guztiak eragina du, onerako zein txarrerako. Sortu dezakegun eragin negatiboa murrizteko norberaren balioak, kultura, harremanak eta aukera materialak erabakigarriak izaten dira.

Askotan... [+]


2024-08-28 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Autobus geltokia

Hiri askotako tren geltokiek XIX. mendeko burdinazko egituraren edertasun gorena azaltzen dute, hiriaren epizentrora iristearen ongietorri goraldiarekin batera. Hirira ate nagusitik sartzea bezalakoa da, arkitektura eta toki perla bat. Hiri askotan, baina, birdentsifikazio edo... [+]


Materialismo histerikoa
Gainkomunikatuz

Zergatik ez utzi. Zutabeak idazten dituenak atzetik izaten ditu beti garaiz erretiratzearen apologetak. Agortu baino lehen. Gaiak, niri, ezin agortu, ez ditudanez; ezertan ez naiz aditua, eta inoiz ez dut izan Euskal Herriari transmititzeko mezurik. Ez lidake azalpenak balioko,... [+]


Folklore Basque-a

Uda hasiera. EHZ festibalaren biharamuna (atx, buruko mina). Ikasturte kargatu baten ondotik, hatsa hartzeko gogoa. Burua hustu. Funtsezko elementuei berriz konektatu. Familian denbora hartu, aspaldiko lagunak berriz ikusi eta eguneroko borrokak (pixka bat) pausan eman... [+]


Garaiz alde egiten jakitea

Badaude hitzak, formak, keinuak eta jarrerak gorputzean sartu eta handik irten ezin daitezkeenak. Gorputzean sartu eta bertan usteltzen direnak. Gorputza zulatzen dutenak. Gorputza deskonposatzen dutenak. Gorputza desagerrarazten dutenak. Eta akabo. Ezin daiteke deskonposatu den... [+]


Euskaltegiak ertzengana

UEUko Glotodidaktika Sailaren topaketetan euskaltegiez eta intersekzionalitateaz aritu dira hainbat aditu eta biktima. Ikasleak egon dira erdigunean, pribilegiorik gabeko ikasleak, zapalduak, bazterretan daudenak. Izan ere, genero disidenteek, gorrek, itsuek, gaitasun... [+]


Askatasunaren tresna

Denok dakigu askatasuna kontzeptu zaila dela, ertz askotarikoa, hitzez definitzen zaila. Maiz mugagabetasunarekin definitu ohi dugu, baldintzamendurik gabe erabaki ahal izatearekin, ondoriorik ez edukitzearekin, edota ekintzen ardurarik hartu behar ez izatearekin. Baina ez denez... [+]


Euskararen gatazkarako bost irudi

Nortzuk bultzatuko dute euskal orden berria eraldaketa sozialaren begiradatik? Nortzuk dira gaur egun zapalduenak Euskal Herrian?


Stop azpikontratazioa

Esku-hartze sozialeko sektore publikoaren alde.


Eguneraketa berriak daude