Gaueko hamarrak dira Axular kultur elkartean. Edalontzien txilin-hotsek bat egiten dute noizbait jendearen berbaroarekin, eta ingurumarian nagusi dira garagardoa, kea eta Arratiko gazteen itzalak. Azken horiek hor-hemenka dabiltza, barreka, kontu kontari, Igorreko herriko tabernak eskaintzen duen argi ahula profitatuz, mamuak bailiran.
Zerbitzariak horrenbeste gustatzen zaion Motörhead musika taldea jarri du, eta la vasca berotuz doa. Ni, ordea, neure baitan bilduta nago, arantzak barrurantz itzuliak dituen sagarroiak bezala, ezin baitut burutik kendu aurrez-aurre irakurri berri dudan esaldia: “Garana agertu beha june”.
"Arratia-nerbioi eskualdean, kasurako, gizonezkoen ahotan baino ez da entzuten hika, andrazkorena ia-ia erabat baztertu baitzen joan den mendean zehar, baldarra eta mari-mutilena zelakoan"
Nokaren edo andrazkoen hitanoaren pizkundea ez da bartarratseko kontua, izan ere, aspaldion ikerketa teoriko-praktiko eta egitasmo nahikotxo abiatu dira lagunarteko hizkera hau emakumeen artean berpizteko: Antzuola, Azpeitia, Oñati, Gabiria, Baztan, Arratia... Beharbada, eskualde edo herrialdearen arabera, hikak berak ez du zertan izan aparteko xarmarik, baina ni bezalako kalekume batentzat –gainera, beste eskualde batekoa– tratamendu honek duen exotismoa uka ezina da. Istant batez gure aiton-amonen garaira hurbil gaitzake, euren moldera, euren hizkera aberats eta kutun horretara, eta zergatik ez, kasu batzuetan “euskaldunago” sentiarazteko boterea duela uste dut; nire kasuan, sikiera, “Arratiakoagoa”. zer gurona ba? Kalekumea nona.
Adierazpen arraz idealistak – edo inozoak – alde batera utzita, esan liteke XXI. mendeko bigarren hamarkada honek ateak zabaldu dizkiola nokari, eta hizkuntzaren bidez emakumea ahalduntzeko prozesu berri bati. Aparteko begi klinikorik ez dudan arren, ez dut uste aditua izan behar denik Euskal Herriko eskualde batzuetan andrazkoen hitanoaren galera erabatekoa dela jakiteko, edota tradizio handiko eskualdeetan (Goierri edo Urola), orain arte, behintzat, nokaren atzerakada nabarmena izan dela antzemateko.
"Zorionez, badirudi, Euskal Herriko kolektibo desberdinak, belaunaldien arteko harremanak sustatuz, noka suspertzearen alde zein berreskuratzearen alde egiten ari direla"
Arratia-nerbioi eskualdean, kasurako, gizonezkoen ahotan baino ez da entzuten hika, andrazkorena ia-ia erabat baztertu baitzen joan den mendean zehar, baldarra eta mari-mutilena zelakoan. Haatik, galeraren zergatiek aparteko kapitulua beharko lukete, baina emakume bati baino gehiagori entzun diot hika aisialdiko edo tabernako kontua zela; bada, ahal izatekotan, nork goza zezakeen aisialdiaz edo tabernez orain ehun urte, gizonek edo emakumeek? Pentsa liteke XXI. mendeak balazta oreka lezakeela hitanoari dagokionez.
Zorionez, badirudi, Euskal Herriko kolektibo desberdinak, belaunaldien arteko harremanak sustatuz, noka suspertzearen alde zein berreskuratzearen alde egiten ari direla. Biba zuek! Bada, ongi etorria eman diezaiogun erronka berri honi. Arratiako bailaran ere, oso modu apalean, horretan gabiltza, horretan dabiltza han-hemengo emakumeak –eta gizon gutxi batzuk ere– noka eurena, geurea, egin nahian, ahora ekarri nahian; eta zergatik ez, hasieran aipatu bezala, garena agertu edo erakutsi behar dugulakoan, garena erakutsi nahian!
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gaur ospatzen dugu hainbat herri ekimeni esker, eta 34 urteko oinaze eta heriotzaren ondoren, sakabanaketa amaitzea lortu dela. Bai Sarek bai Etxeratek arrakastaren zati handi bat dute, eta hori mobilizatzen aritu den jendeari dagokio, atsedenik gabe eta irmotasunez aritu... [+]