Gazte-gaztetatik sentitu nintzen gure herriaren egoeraz galdezka. Laster sentitu nuen Euskal Herriaren onerako eta haren balio eta nortasunaren alde lan egiteko gogoa.

80ko hamarkadan eta 90eko hamarkadaren hasieran, hainbat kide elkartzen hasi ginen, hiru hilean behin, hain gatazkatsua zen egoera aztertzeko eta nola jokatu ikusteko; euskararen eta euskal kulturaren alde elkarrekin lan egiteaz gain. Galdera bat sortzen zen maiz topaketa hauetan: zer egin dezakegu Euskal Herrian jasaten ari garen indarkeria-mota ezberdinen egoera honetan?

1992an gutako batzuk Elkarri-rekin konprometitu ginen. Ni Durangon nengoen eta urte horretan Elkarriren tailerra aurkeztu eta bultzatu nuen. Elkarrin egon nintzen desagertu zen arte, eta gero Lokarri-n. 2015ean Lokarri desegin eta Uharan sortu zenean taldeko kideen artean, talde horretan jarraitu nuen nire lana. Uharan, jakina denez, hasieratik egon zen Foro Sozialaren sorreraren alde, eta nik, Foroaren kide gisa, Foroaren alde egiten nuen. Uharanek bere ibilbidea amaitutzat eman zuenean, Foro Sozial Iraunkorrean sartu nintzen, norbanako moduan.

Foro Sozial Iraunkorrean urte horietan izan dudan esperientziari eta jarraitzen dioten ildoei buruz hitz egin nahi nuke, Foro horren jarduera eten eta datorren martxoan desegingo delako.

Foroan hamazazpi erakunde eta hainbat pertsona geunden, norbanako gisa. Niri ekarpen handia egin didan barne aniztasuna zegoen, eta patxadako elkarrizketa oso garrantzitsua izan da adostasunetara iristeko. Foroan izan ditudan kideen giza kalitatea azpimarratu nahi dut. Orain, haienganako estimua eta enpatia handia sentitzen ditut. Nire ustez, bake-prozesuan oinarrizko adostasunak lortu ahal izatea eta adostasun horiei eustea pazientziaz eta enpatiaz egindako lanaren emaitza izan da. Neronek, behintzat, horrela bizi izan dut.

Hilero genituen “Memoria eta Biktimen eskubideak gogoetabideak” topaketek asko aberastu naute eta pertsona gisa hazi egin naute. Txundituta utzi nau ikaskideen entregak, prestutasunak eta lanak. “Gogoetabide” horiek lagundu didate biktima guztiekiko enpatia handiagoa izaten, biktima batzuek jasaten duten diskriminazioaz gehiago jabetzen. Biktima guztien lagun egitearen eta beraiek babestearen garrantziaz gehiago jabetzen naiz.

Foroaren barruan biktima guztiek egia, justizia eta erreparaziorako duten eskubideaz lortutako adostasunak asko lagundu digu. Urteroko ezohiko batzarrek ere lagundu didate, batez ere foroaren zereginetan parte hartzen duten pertsona berriak ezagutzeagatik. Egindako bost foroek eta haien gomendioek nire lana eta konpromisoak bideratu dituzte bake eta bizikidetza prozesu honetan. Asko baloratzen ditut egindako beste jarduera batzuk (Hitzorduak, elkarrizketa gertagaitzak, indarkeria ezberdinetako biktimen mahai-inguruak…).

Urte hauetan hausnarketa kritikoa egin ahal izan dut nire ibilbideaz, nire ekintzez eta nire ez-egiteez. Autokritika positiboaren espiritua baloratzen dut, gure akats pertsonalak eta kolektiboak aitortuta. Foroa esanguratsua izan da eragindako mina aitortzeak duen garrantzia ikusteko, baita giza eskubideen aldeko lanaren garrantzia erakusteko ere. Topaketarako, elkarrizketarako eta analisirako gune garrantzitsua izan da niretzat.

Une erabakigarria izan zen ETAren armagabetzea. Asko baloratu nuen gizarte zibilaren inplikazioa, baita pertsona eta erakunde askoren lan diskretu eta isila. Foroaren barruan mugarri historiko garrantzitsu gisa bizi izan nuen, eta urrats hori oso bultzada garrantzitsua izan zen bakearen eta bizikidetzaren aldeko gure lanean.

Biktimen gaia gehiago landu dudan arren, presoen gaiak ere ekarpen handia egin dit, lorpen batzuk lortu ditugun arren oraindik lan dezente baitago egiteko (graduen eta baimenen progresioa…). Une hauetan dauden zailtasunez jabetzen naiz.

Etorkizunean, kontakizunaren gaian bide luzea egiteke dagoela ikusten dut, eta bat nator Foroak esan duenarekin, hau da, kontakizun poliedrikoa, kritikoa eta justifikaziorik gabekoa izan behar duela. Niretzat garrantzitsua da gertatu zena ez errepikatzeko baldintzak sortzea.

Foroaren barruko ikuspegi feministak gehiago lagundu eta kontzientziatu nauela iruditzen zait. Eta beste hizkera batek ere bai, Foroaren barruan sortu denak, esamolde berriak erabilita eta ez beste batzuk erabilita.

Amaitzeko, bake-prozesua oraindik amaitu gabe dagoela adierazi nahi dut. Oraindik asko dago egiteko. Eta nire harri-koskorra hainbat instantziatatik ekartzen jarraitzea gustatuko litzaidake, jardunbide hau aurrera eramaten jarraitzeko. Eta, aldi berean, Foro Sozial Iraunkorrak egindako lanagatik pozik nagoela esan behar dut.

Jon Casado Ormazabal

Unibertsitateko irakasle erretiratua eta Foro Sozial Iraunkorreko kidea