Azken sei urteotan euskaltegietan lan egiten dugun hainbat irakasle abentura eder baten partaide izan gara. Azken Korrikan milaka eta milaka herritar euskaltzalerekin batera lau haizetara aldarrikatu genuen bezala, harro eta herri.
Sakabanaketa bere gordinkeria osoan zegoen indarrean, eta ehunka euskal herritarrek euskaraz bizitzeko eskubidea erabat kolpatua zuten: deserria zitzaien inposatua, euskal preso politiko izateagatik.
Deserriak hamaika zauri eragiten du, denak mingarri. Presoari berari eragindakoez gain, senide eta lagunen sufrikarioa dugu azpimarratzekoa. Eta dispertsioak ekarritako heriotza ekidingarri horiek guztiak gogoratu behar, lehenik eta behin, barruko zein kanpoko: inposatutako bidaia luzeetan gertaturikoak, arreta mediku egokiaren faltak eragindakoak, isolamendu eta bakartzea muga-mugaraino eraman izanaren ondoriozkoak...
Mintzoa ere lapurtu nahi izan die urrutiratze eta sakabanaketa politika horrek: hitza, euskara, hizkuntza. Zauri latza, alajainkoa! Zauri horren sendagarri izan nahian, duela sei urte zenbait irakasle hasi ginen urrutiko espetxe haietan ziren presoekin elkarlanean; hasieran EGA titulua eskuratu nahi zutenei laguntze aldera. Lehen urrats hartatik sortu zen azken urteotan euskaltegietako irakasle talde honek garatu duen ibilbidea.
Ezina ekinez egina. Esaldi iradokitzaile hori oinarri, deserriratze hark zekarren eskubide ukazio larriari aurre egin nahi izan genion. Euskal preso politikoak, beste euskal herritar guztiak bezalaxe, euskaraz bizi eta euskaraz ikasteko eskubidearen jabe ziren. Badira. Eta eskubideak defendatu beharrekoak dira, gauzatzekoak, beti.
Herritar orori eta preso guzti-guztiei zor diegu euskaraz bizitzeko aukera. Euskara ikasteko eskubidea bermatuta. Espetxeak euskara behar du eta euskarak espetxeetako biztanleen ekarpena ere bai
Hainbat arlotan nozitzen zuten ukazio gordina: unibertsitatean euskaraz ikasteko aukerarik ez, posta edota telefono bidezko komunikazioetan erdaraz aritzeko inposizioa... Euskara hobetzeko edo euskaraz bizi ahal izateko ikastea bera ere, ezinezko. 2019-2020 ikasturtean 43 irakasle aritu ginen eskubide ukazio horri zirrikitu sendagarri bat ireki nahian. Posta bidezko tutoretzen bidez, lagunentzat beharko liratekeen bisita batzuk eskuratuta... Beste horrenbeste presorekin ibilbide polita garatu genuen sakabanaketak iraun zuen azken urteetan, emaitza dotoreak lortuta. Zailtasun guztien gainetik, euskara, deserriaren aurkako sendagai, Euskal Herriarekiko lotura zilbor.
Eta sakabanaketa amaituta, zorionez, aro berri bat ireki zen, honetan ere bai. Eta zera ikusi ahal izan dugu: Euskal Herrian bertan kokatuta ere, espetxea deserriratze sistema bat badela, berez. Eta ikusi, euskara ikasteko eskubidea bermatzeko, preso diren pertsona guztiei dagokien eskubidea bermatzeko, asko falta dela. Gure ekarpentxoa egin nahi izan dugu horretan ere. Presoek euskaraz ikasteko eta euskaraz bizitzeko duten eskubide hori gauzatu ahal izateko aukera egiazkorik izan dezaten, berdintasunean, inolako diskriminaziorik pairatu gabe.
Hasieratik bertatik planteatu genien administrazioko arduradunei espetxeetan euskara ikasteko moldeak ofiziala behar duela izan, kalean eskaintzen diren aukera berdinak eskainita, euskaltegien bidez garatzen den metodologia eta bitarteko egokiak bermatuta.
Hori ailegatu bitartean, iazko eta azken ikasturte honetan, ahalegin betean aritu gara. Euskal preso politikoekin abiatutako bidea preso guztientzako aukera bilakatu nahian. Zaballan egin genuen ahaleginarekin urratu genuen bidea: 106 presok euskara ikasteko euren borondatea adierazi eta matrikulatu ziren. Denari ezin erantzun eta emaitza azkarragoa ekar zezaketen mailei eskaini behar izan genien lehentasuna. Basaurin eta Martutenen ere ireki zitzaigun aukera. Ez, zoritxarrez, Iruñean; are gutxiago Lannemezanen.
Ibilbide honetako emaitzak oparoak izan dira. 2022-2023 ikasturtean, euskara ikasten aritu dira 62 ikasle Zaballan, 33 Martutenen eta 24 Basaurin. Sekulako ahalegina egin dute eta emaitzak ere bikainak. Horrelaxe aitortu izan digute HABEko arduradunek ere. Ahalegin horretan laguntzaile ibili garen 33 irakasleok gure poza eta esker ona adierazi nahi diegu ikasleei lehenbizi, baita bide honetan lagundu diguten guzti-guztiei ere. Klaseak bideratzeaz gain, presoekin batera hainbat jarduera ere bideratu edo partekatu ahal izan dugu: hitzaldiak, kantaldiak, antzerki jardunak, ikastaro bereziak...
Gu abiatu orduko, Zaballan Bertso Eskola zoragarria bazebilen lanean, aitzindari. Haien laguntza ezinbestekoa jaso genuen lehen sarbidea errazteko. Bihoakie hemendik gure esker ona. Beste hainbat kultur eragile ere hortxe izan ditugu, bidaide. Beti bezala, euskal kultur sortzaileak eskuzabal eta miresgarri.
Izan ere, horixe da, ziurrenik, konturik garrantzitsuena: euskara, espetxean ere, elkarbizitza hobetzeko bitarteko eraginkorra dela, oso; euskarak erakutsi duela, espetxean ere, pertsona guztien garapenerako ateak irekitzen dituela; euskara, beraz, izan daitekeela espetxea errotik aldatzeko funtsezko indar eragilea, berebiziko ahalmen askatzailea duena. Begi-bistan ageri izan zaigu hori guztia Zaballan, Basaurin eta Martutenen garatutako esperientzia emankor honetan.
Aurtengo ikasturterako agindu ziguten ikasketa prozesuari molde ofizialez eta osotasunez ekingo ziotela instituzioek, espetxe administrazioak eta HABEk elkarlanean. Urrian izan behar zuena orain gauzatu da, azkenean. Eta dagoeneko ikasten ari diren presoen jardunak babes ofizial osoa du. Dagoeneko, borondate hutsez aritutako irakasleok lekukoa eman diegu euskaltegiei, beraiek gara dezaten abiatutakoa. Urrats funtsezkoa da, bere txikitasunean. Batez ere, datorren ikasturtean, Martutene, Basauri eta Zaballako espetxeetan euskara ikasteko aukera osoa izango delakoan, eskubide-berdintasuna aitortuta eta diskriminaziorik gabe.
Urrats berriak, urrats gehiago behar dira, jakina, espetxeetan euskaraz bizitzeko aukera erreala eta kalitatezkoa izan dadin, espetxea, berez, deserriratze sistema bat baita. Ahalegin handia egin beharko dugu euskara eta euskal kultura protagonistak izan daitezen preso diren pertsonen etxeratzea azkarragoa eta sendoagoa izan dadin. Denon artean espetxe zigortzaile ereduari uko egin eta bestelako moldez heldu diezaiogun euskal herritar horien guztien premiei.
“Euskara dugu gure lurralde libre bakarra” zioen Sarrionandiak. Askatasunean eta elkarbizitza oparoan bizitzen ikasteko ardatz eraginkorra izan daiteke. Halakoxea da. Egunero ikusten dugu euskaltegietan. Ageri-agerian ikusi dugu espetxeetan ere. Dei berezia egin nahi diogu, beraz, euskal jendarteari, oro har, eta bereziki euskaltegiei zein euskal kulturaren sustatzaile orori, adi egon daitezen eta datorren ikasturteari begira, matrikulazio garaian, espetxeak ere gogoan izan ditzaten.
Eta hauteskunde kanpainan egonik, nola ez, eskaera zehatza alderdi politiko guztiei: hausnarketa bat eta proposamen bat. Euskaraz bizitzeko eskubidea bermatu beharra dago herritar guzti-guztientzat, inolako diskriminaziorik gabe. Hori egia izan dadin, hizkuntz politika eraginkorrak, ausartak, behar ditugu. Euskal herritarron eta gure erakunde demokratikoen erabakien errespetua oinarri, nola ez. Eta arlo guztietan aukera berriak ireki behar dira. Erronka horietakoa dugu espetxeetan euskara klaseak era duin eta egokian antolatzea. Eta hortik hasita, gure arloan hain garrantzitsuak izan diren Barnetegiak gogoan, egungo espetxe eredua gaindituko duten “kanpotegiak” pentsatzen eta antolatzen hastea.
Ibilbide hau ahalbidetzeko euskaltegietako hainbat eta hainbat irakaslek diru ekarpen eskuzabala egin dute. Eta ibili gara gure poltsak saltzen, manifetan pankarta aireratzen... orain, agurtzeko unean, bildu ditugun bitarteko xume horiekin zer egin erabakitzeko unean, Harrera elkarteari bideratuko dizkiogu gure azken hondarrak.
Basauriko gure ikasle batek idatzi zigun Korrikan:
Ttipi ttapa, ttipi ttapa...
zuek gabe ezingo zen izan,
ezin izango zen,
ezingo izango zen,
ezingo izengo zengo...
bakoitzak bere moduan,
denok ZANGO OZEN!
Bada, horixe! Zoragarria izan dela. Konpromisoak ematen duen satisfaziotik adierazi nahi dizuegu, ikasleoi bereziki, merezi izan duela, beti merezi baitu ekitea eskubideak hedatzeko, zabaltzeko, finkatzeko. Deserri nagusia bukatu da, zorionez, baina euskal presoak etxean nahi eta behar ditugu; euskaltegietan ikasle-irakasle, beti ere euskaraz bizitzeko ahaleginean eragile.
Herritar orori eta preso guzti-guztiei zor diegu euskaraz bizitzeko aukera. Euskara ikasteko eskubidea bermatuta. Espetxeak euskara behar du eta euskarak espetxeetako biztanleen ekarpena ere bai.
Mila-mila esker abentura honetako bidelagun izan zareten guztiei.
Adiorik ez!
Harresirik gabeko mundua amets, zirrikituak eraiki, euskaratik eta euskaraz!
Presoen Euskara Irakasleen Taldea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"
Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Epistemologia, edo ezagutzaren teoria, filosofiaren arlo nagusietako bat da, eta historian zehar garrantzizko eztabaidak izan dira gure ezagutzaren mugen eta oinarrien inguruan. Honen baitan bi korriente indartsu topatzen dira, ezagutzara iristeko bide ezberdinak proposatzen... [+]
Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak, polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]
Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]