Batasunaren Pribilegioa hiriaren sorrera finkatzen duen ituna da. Egungo Iruñeko lurrak ziren Nafarroako gune populatuenak hiria batu aurretik ere, baina hiru auzo nagusitan banatuta zeuden: Nabarreria, San Zernin eta San Nikolas, gaur egun ere Hiri Buruzagiko Alde Zaharreko gune ezagunak. Hiruen arteko elkarbizitza txarra zen, harresiak ziren nagusi haien arteko espazioetan eta ez zen gatazka eta liskarrik falta, gerrara iristeraino ere bai.

Egoera horri aurre egiteko, hiru auzoak batzeko agiria kaleratu zuen Nafarroako Errege Karlos III.ak, 1423ko irailaren 8an, eta horri deitzen zaio Batasunaren Pribilegioa. Horren ondorioz sortu zen Iruñeko Udala, zeina hiru auzoen erdigunean kokatu zen, gaur egun dagoen tokian. Kale Berria ere, adibidez, San Zernin eta San Nikolas burgoak batzeko eraiki zen.

Hori guztia ospatzen da ostiral honetan Iruñean eta UPNk gidatzen duen Iruñeko Udalak Espainiako Erregeei eskaini die eguna zuzentzeko aukera. Horren aurrean EH Bilduko iragarri du bere zortzi zinegotziak ez direla joango harrera ekitaldira, ez baitute uste erregeek legitimaziorik dutenik egingo diren ekitaldietako buru izateko: “Lehenik, Iruñea bateratua Europako estatu independente baten hiriburu gisa proiektatzearekin amaitu zutenen oinordekoak direlako, eta, bigarrenik, monarkia hispanikoak ez dituelako ordezkatzen bere burua errepublikartzat eta, neurri handi batean, subiranistatzat jotzen duten Iruñeko herritarren gehiengoa”.

Koalizio soberanistaren ustez, Iruñeak zorte handia du Batasunaren Pribilegioa ospatu ahal duelako, “izan ere, guda fratrizidetako urteei amaiera eman zien adiskidetasunaren adibide izan zen, guztioi identitate komun bat eman zigun, eta gaur egun, sei mende geroago, oso harro gaude horretaz”. Festaren protagonismoa, hortaz, Iruñeko herritarrei dagokiela uste dute, eta ez Espainiako erregeei. Iruñeko Udalak antolatutako gainerako ekitaldietan bai izango direla adierazi dute.