Langileon eta, oro har, desjabetuon beharrak asetzeko historian zehar sortu diren elkartze kolektiboak gizateria bezain zaharrak dira. Elkartze horien aitzindari modernoak XVIII. eta XIX. mendeetan kapitalaren ofentsiba berri bat ematen denean sortzen dira: industria iraultzaren eraginez, ekoizpen artisauan eta landakoan oinarritutako ekonomia batetik lehiakortasun handiagoko metaketa erregimen batera igarotzen. Kapitalismo hasiberri horrek eragiten zituen bizi baldintza eskasei erantzuteko ohikoak izan ziren, esaterako, langileen elkartze kooperatiboak, gaixotasunei eta laneko arriskuei aurre egitea ahalbidetzen zuten elkar-laguntza funtsa herrikoiak, kontsumo-ondasunak arrazoizko prezioan lortzeko klase herrikoien elkarteak, sindikatuak edo langileen alderdiak.

Egun, gure bizitzak modu bizigarri batean gauzatzea ukatzen diguten egiturazko arrazoiak oso antzekoak izaten jarraitzen duten arren, gaurko konplexutasun hazkorrak aurpegi anitz baina guztiz elkargurutzatuak erakusten dizkigu. Borreroak baditu milaka aurpegi, esaten zuten Negu Gorrikoek. Horregatik, feminismotik, ekologismotik eta beste herri mugimenduetatik, zibilizazio gisa kolapsora garamatzan askotariko krisi batean guztiz murgilduta gaudela ohartarazten digute. Izan ere, kapitala gure bizitzaren alderdi guztiak bereganatzen saiatzen da bere ugalketa-baldintzak bermatu ahal izateko, nahiz eta horrek prekarizazio orokorrera eraman gaituen. Desjabetze bidezko metaketa teorizatzen du David Harveyk.

Horri aurre egiteko auzoko asanbladan biltzerakoan, etxebizitza sindikatu bat sortzerakoan, gure mendiak eta gainontzeko ondasun komunak defendatzerakoan, kultura askeko espazioak sortzerakoan edo auzolana burutzerakoan elkartzen garen moduan; zergatik ez gara elkartzen, behin egin genuen moduan, geure bizitzetan eragin zuzena duten baina egun kapitalaren menpekoak diren ondasunak ekoizteko? Horretan dabiltza burujabetzen bidean sakontzen duten hainbat eta hainbat herri-kooperatiba, elkarte eta bestelako elkartze herrikoiak. Elikaduran, energian, etxebizitzan, teknologian, telekomunikabideetan eta beste sektore kritikoetan eragiteko herritarrok sortutako ekimen demokratizatzaileak dira, hots, kapitalaren logika eta kontroletik kanpo desjabetuok ahalduntzeko eta birjabetzeko ekimen kolektiboak.

Nazioarteko lehengaien eta ekoizpenaren garestitzeak, banaketako botila-lepoek, klima aldaketak eta abarrek ekarri dezaketen egitura ekonomikoaren aldaketaren aurrean, adi egon beharko gara terminoa bere egin nahi duten aprobetxategien aurrean: burujabetza ez da bertoko edonolako ekoizpen hauspotzea, hots, gure kapitalismoa kanpokoaren aurretik hauspotzea. Burujabetza kontrol herrikoia, kudeaketa demokratikoa eta sarbide unibertsala ekarri beharko lukeen proposamen ez kapitalista da; auto-eraketan oinarrituta. Finean, burujabetzak, herri edo komunitate bakoitzari eragiten dioten gaien inguruan erabakitzeko eta eragiteko duen gaitasunari erreparatzen dio; gure buruen jabe izatea bezain konplikatua eta sinplea da.

Beraz, elkartu gaitezen eta eztabaidatu dezagun zein den etorkizunean jarraitu nahi dugun bidea: gure bizitzen gainean eragin kritikoa duen horren kontrola utzi nahi al diogu errentagarritasun ekonomikoa maximizatzea besterik bilatzen ez duen horri? Ala modu kolektiboan ahaldundu nahi dugu gure bizitzak bizigarriagoak egiteko? Eztabaidatu dezagun, beti, baina ekin diezaiogun agudo, berandu goaz eta.