Azken lubakia (berriro)
Joseba Sarrionaindiak idatzi egin zuen behin, Euskadi Saria jaso zuen saiakera erraldoi hartan (Moroak gara behelaino artean?), hurrengo esaldi borobila: “Bizitzan badira hautu batzuk ondorio edo kalterik gabekoak baina euskaraz (zein amazigeraz) idazteko hautua ez da halakoa”. Eta hurrengo paragrafoetan jarraitzen zuen Sarrionaindiak euskaraz idazteari buruz: “Erresistentzia da era batean edo bestean”.
Ez, ez da, inola ere ez, hautu inozoa euskaraz idaztea. Hori badakite euskaraz idaztearen hautua egin duten idazleek. Eta badakite hautu hori, kasu askotan, erresistentzia izateaz gain, txirotasunean bizitzeko hautu ere badela. Izan ere, edozein hizkuntzatan idazten duenak badaki bizibide erosoa ez dela izango hautatu duen hori. Eta egia bada bai ingelesez, zein frantseseraz edo gazteleraz idaztean bizitza duina izatea erraza ez dela izango, zelan ukatu idazkera ketxueraz, korsikeraz edo euskaraz bada?
Baina hizkuntzaren hizkiei buruz ari ez bagara eta hizkuntzaren soinuaz berba egiten badugu, are argiagoa duzue aurrean esandakoa. Zenbat musika taldek irauten dute bere hartan, jo eta ke, euskaraz eta euskara sostengatuz, errenditu barik, diru eza eta kalamitate besterik ez dutela ezagutzen, hain zuzen ere, “mantentze” honengatik?
Eta Lander Garroren zalantza hura: 'Ez ote garen geure soldaduei (musikariei) gehiegi eskatzen ari?', nire duda ere bada. Izan ere, badakigu XXI. mendean gerrak (eta jakina gerra kulturalak barne) ezin dira lubakietan irabazi. Gehienez ere, iraute-mantentze-sostengatze bataila horretarako balio dute orain lubakiek
Lander Garrok Berri Txarrak eta MTV sariei buruz artikulu laburra, nola bikaina, idatzi zuen: Geure azken lubakia izenekoa. Artikulu horretan esaldi ezin argiagoa (askoen buruan agian ere ba zegoena, baina inork ez zuen hain argi idatzi ordu arte) idatzia zegoen: “Musikak ez baitu ordezkatzen musika bakarrik, ez bada herri oso baten neurosia, gabezia, besomotza. Geure lubakia da, azken lubakia”.
Asko dira, mundu honetan, “ezeren truke inork ez du lanik egiten” esaten dutenak. Baina horiek baino gehiago dira “ezerezen truke” lan egiten dutenek. Eta aurrekoa leku guztietan agerikoa bada musika alorrean ageriagoa.
Nor ausartuko da, behin batez, hurrengo kalkulu konplexua egitera? Zenbat diru irabazteari utzi egin dio Gatibu taldeak (adibidez) euskaraz, eta ez gazteleraz, kantatu izanagatik? Eta Gatibu-k esaten dudanean edozein euskal taldeari edo bakarlari buruz ari naiz. Ba al dago norbait kalkulu hau egitera ausartuko dana?
Eta Lander Garroren zalantza hura: “Ez ote garen geure soldaduei (musikariei) gehiegi eskatzen ari?”, nire duda ere bada. Izan ere, badakigu XXI. mendean gerrak (eta jakina gerra kulturalak barne) ezin dira lubakietan irabazi. Gehienez ere, iraute-mantentze-sostengatze bataila horretarako balio dute orain lubakiek.
Baina batzuetan, lonja baten aurretik pasatzen naizela, nerabe bakarti bat ikusten dudala, lagunak itxoiten akaso, eta nerabe horren ezpainetan lonja horretako bozgorailuetan entzuten den abestia igartzen da… “esadazu hizkuntza hau ez dela geurea, herri faltsu bat izan dugula maite”. Irudi horrek nigan sortzen didan esperantza da, oraintxe, buruan daukadana.
Egun lainotsuetan, bidea apenas ikusten den horietan, aurrera pausuak hain txikiak izanik, bertoko musika taldeek hizkuntzaren aldeko egiten duten apustua da, askotan, nire esperantzarik handiena, bakarra ez bada. Eta nik badakit Lander Garrorekin bat natorrela: herri ñimiño honen musikariak, oso musika ona egiteaz gain, geure azken lubakia ere badira.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]
A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]
Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]
Sentitzen dut, baina kosta egiten zait sinestea. Yeray Alvarez Athleticeko jokalariak analisi batean positibo eman izanak berriro azaleratu du kirolean existitzen den dopinaren inguruko eztabaida. Eliteko kirolean, hobeto esanda; eta horra hor auziaren gakoa. Kirolari... [+]
Futbola herriaren opioa zela zioten batzuk; garrantzitsuak ez diren gauzetan garrantzitsuena dela pentsatzen dute hainbatek; kapitalismo basatienarekin lotzen duenik ere bada… Nire iritziz, gizartearen isla soila da; herritarron gabezia eta arazo askoren isla.
Ez zait... [+]
Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]
Azkenaldian buruari bueltak ematen ari natzaio, hezkuntza publikoaren egoerari. Aurtengo ikasturteko greba garaiak pasa dira eta lan hitzarmen berria sinatu zela denboratxo bat igaro da. Irakasleoi, onerako eta txarrerako, garai hartako odol beroa hoztu zaigula esango nuke. Ez... [+]