Aritmetika

  • Ez naiz oso trebea matematiketan, ez naiz sekula izan. Hala ere, errespetu handia diot zenbakiak xehatzen dituen zientziari, sarri asko erabiltzen baititut zenbakiak oroimena lantzeko. Datekin, ordea, nahiko iaioa naiz.

     


2020ko urtarrilaren 27an - 07:37

Nire buruak bizi izan ditudan esperientziak daten bidez ahokatzen ditu, puzzle baten piezak bailiran.  Kasurako, 25 + 5 urte dira Ruandako Remera Rukoman (Afrika) jaio nintzenetik; 25 + 3 urte nire amak eta biok –Gerra zibila zela eta–  handik hanka egin behar izan genuenetik; jadanik 25 + 1 urte dira Ruandako hamaika eta bat muino matxetez zein hildakoz bete zirenetik. Frantsesek Le pays aux mille collines deitzen zioten herrialdeari, kontuak atera.

Gurean ere, zoritxarrez,
25 + 15 urte bota dizkiote euskal preso bati baino gehiagori, nahiz eta eragiketa aritmetiko horrek gutariko asko errorera eramaten gaituen; tamalez, jakin badakigu Madrilen Kaosaren teoria maite dutela

Honezkero irakurlea konturatuko zen hogeita bost zenbakia nahiko berezia dela: bikoitia, mende edo ehuneko baten laurdena, bost zenbakiaren multiploa… eta abar. Bada, 25 urte dira nire aita Kigaliko kafetegi batean azkenekoz sartu eta aho bete hortz geratu zela. Bat, bi, hiru, lau… Amerikako Estatu Batuetako hogeita bost bat militar aurkitu zituen kafea hartzen, lasai asko; non eta Tutsi eta Hutuen herrialdean, kafetegi zikin batean. Ez dut gehiegi gogoratzen garai horretaz. Aita, ordea, asaldatuta bueltatu zen Euskal Herrira. Ez dut gehiegi galdetu etxean, izan ere, bizitza eten egin daiteke batek gehiegi gogoratzen badu horrorea. Uste dut Roméo Dallaire Koronela (NBE) eta nire aita kondenatuta daudela amesgaiztoak izatera betiko.

Zenbakietara bueltatuz, urteotan aplikatu dudan formula hau erabilgarria begitantzen zait garai hauetarako ere. Esaterako, 25 – 1 urte dira Siriako edo gasaren gerra hasi zenetik, eta 25 – 4 urte mendebaldeko potentziek Libiako bolborategiari sua eman ziotenetik. Aita eta biok Damasco zein Tripoli hiriburuetara hurbilduz gero, AEBko eta Errusiako soldaduz beteriko kafetegiak aurkituko genituzke, seguru asko.

Gurean ere, zoritxarrez, 25 + 15 urte bota dizkiote euskal preso bati baino gehiagori, nahiz eta eragiketa aritmetiko horrek gutariko asko errorera eramaten gaituen; tamalez, jakin badakigu Madrilen Kaosaren teoria maite dutela.

Orain bogan da aldaketa klimatikoari eta teknologia berriei buruz hitz egitea. Bada, zelan egongo gara 25 + 25 urte barru? Eragiketa kalkulagailurik gabe egiteko gai baldin bagara gaitz erdi.

 

Karlos Aretxabaleta Txapel
Euskara irakaslea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Materialismo histerikoa
"Mario Lopez" eta "Gernika"

Krimen matxistak, mediatizatzen direnean, emakumeontzat lezio bilakatu ohi dira, eta bizirik badago, biktimarentzat. Nerea Barjola ikertzaileak Alcasserko kasuaren bidez azaldu zigun hori. Eta Nagore Laffageren hilketak ere lezio astun bilakatzeko arriskua izan zuen, lezioa... [+]


2024-03-31 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Bestaldera begira

Eta arkitektoen burbuilean, krisi klimatikoaren gaineko kezka igartzen al da? Galdetu dit agroekologoak.

Eraikuntzaren sektorea CO2 emisioen portzentaje altuaren eragilea izanik, galderak zentzua badu. Naomi Klein-ek Honek dena aldatzen du liburuan kontatzen du nola hegazkin... [+]


2024-03-31 | Diana Franco
Teknologia
Gorputzaren memoria

Mekanografia ikasi baduzu, gitarra jotzen, josten edo eskuz idazten, ulertzen duzu zure gorputzak zelan memorizatzen dituen zenbait jarduera. Gorputza eta adimena modu miresgarrian daude harremanduta, bat dira. Gizakiok sortu dugun teknologia eta honek gure gorputzarekin duen... [+]


2024-03-31 | David Bou
‘La xarxa ultra’

ARGIArekin azken kolaborazioa egin nuenetik lau hilabete igaro direnean, testu honen bidez nire iritzi-artikuluei berriro heldu diet, baina azalduko dizuet zergatik alde egin dudan denboraldi honetan aldizkari maitagarri honen orrialdeetatik.

Otsailaren 20an La xarxa ultra... [+]


Eguneraketa berriak daude