“Hau antolatu duenak zientoka langile behar ditu izan”. Hori pentsatuko zuen igande goizean Oñatiko Foru Enparantzara hurbildu zen despistaturen batek, lehen begiratua eman orduko. Ez zebilen horren oker; langileak ez, baina ehunka bidelagun badituelako Argiak. Tartean, Argia Egunean ezinbestekoak izan ziren eta lan boluntarioaren bidez lagundu zuten eskualdeko herri-eragile guztiak. Despistatuak ere segituan ulertuko zuen bertan topatu zuena horrexek egiten zuela posible. Nahikoa izango zuen enparantzaren albo batean jarritako pankarta handia irakurtzea: “Jende txiki askok, gauza txikiak eginez, mundua alda dezake”.

Txikitik eragiten lelopean, txiki askoren lanari esker borobildutako eguna izan zen beraz, igandekoa. Eta komunitate bat jai giroan elkartzen duen egun oro den bezain handia; handitasuna ez delako soilik kopurutan neurtzen.

Goiza hasteko, bisita gidatua eta azoka

Goizeko 10:00etan izan zen egunari hasiera emango zion bisita gidatua. Eguraldi paregabearen babesean, Gerardo Elortza historiagileak Oñatiko historia eta arkitektura aberatsaren berri eman zien jakin-minez gerturatutako 80 bat lagunei, ñabardura eta ohar bikainekin. Ez zen ohiko bisita izan ordea: herriko bertso eskolan aritzen diren Egoitz Aizpuru, Maider Arregi eta Urko Arregi bertsolariek umore finez jantzi baitzituzten Elortzaren azalpenak, ibilaldia are atseginago eginez.

Bisita gidatua amaitu aurretik hasi zen berotzen Foru Enparantzako giroa. 11:00etan harrera-ekitaldia gidatu zuen Olatz Korta Argiako kideak, egunaz gozatzeko argibideak azaldu eta laguntzaile guztiei eskerrak emanez. Segidan, aurtengo berrikuntza izan den eragileen azokarako bidea erakutsi zigun. Bertan ziren, postu banatan, mundua txikitik aldatzeko lanean ari diren talde eta ekimen mordoa: Fracking Ez, Olatukoop, Txatxilipurdi, Arrasate Euskaldun Dezagun, Ekin, Topagunea, Txirrinka, Fiare, Elkar Hezi, Bizi!, Bilgune Feminista, Emakumeen Mundu Martxa, Askapena, Euskal Herrian Euskaraz, Euskal Memoria, Intxorta, Joxemi Zumalabe, Erein Da Jan, Ortuzabala, Bagara, Eltzia, Lanki, REAS… Goiz osoa eman zuten hurbiltzen zitzaizkienei euren aldarrikapenen berri eman eta materiala saltzen.

Emakumeen Mundu Martxako ordezkari gisa zen bertan Mariasun Zelaia Zumelaga, eta pozik zen postua jartzeko aukerarekin: “Uste baino askoz jende gehiago hurbildu da, eta oso giro ederra topatu dugu gainera. Jende oso anitza dago hemen, eta aukera ona da beste proiektuak ezagutu eta geurea ezagutarazteko”.

Nendo Dango tailerra eta jolas hezitzaileak

Goizeko egitarau oparoaren baitan, izan zen bestelako ekimenik ere. Txatxilipurdi elkarteak antolatuta, 50 ume eta helduk hartu zuten parte ginkana hezitzailean. Lau gai lantzeko (hizkuntz aniztasuna, herri nortasuna, garaiko eta tokiko elikagaien dastatzea eta jendartearen bilakaera), taldetan banatu eta hainbat egoerari egin behar izan zioten aurre; beti ere parte-hartzea sustatzeko xedearekin, jolasa eta hezkuntza uztartuz.

Aldi berean, 2014an Usurbilen egindako Argia Eguneko arrakasta errepikatuz, Nendo Dango tailerra egin zen Oñatiko pilotaleku inguruan. Zuhaitzen eta bestelako landareen haziak buztinezko bolatxoen barruan gorde zituzten bertara hurreratu zirenek, landaredia galdu duen inguru batera jaurtiz, birlandatzeko asmoarekin.

Argiazaleek epaitutako diseinu berria

12:30ean hasi zen argiazale eta eragileen topaketa. Argia Egunaren helburu nagusietako bat harpidedun, irakurle eta abarrekin bildu eta haien iritziak jaso ahal izatea da, eta horretarako parada egun osoan izan bazen ere, mahai bueltan egindako berriketa saioa izan zen aukerarik onena. Hainbat gai jorratu ziren bertan (komunitatearekin harremana, edukiak…) baina hizketagai nagusia, astekariaren diseinu berria izango denari ekarpenak egiteko propio osatutako 0 alea izan zen.

Estitxu Eizagirre Argiako zuzendariak gogorarazi zuenez, 2014ko Argia Egunean egindako topaketan batek baino gehiagok adierazi zuen diseinua berritu beharra zegoela, eta geroztik, urte osoan aritu dira horretarako lanean. “Argia barruan prozesu parte-hartzailea jarri dugu martxan diseinu berria osatzeko, eta argiazaleei ere zabaldu nahi genien prozesu hori”.

Oro har, harrera ona izan zuen ale berriak, eta aldaketa asko ia aho batez jo zituzten ontzat parte hartu zutenek. Malen Aldalur Argiako kolaboratzaileari esaterako, argazkiek presentzia gehiago izango dutela gustatu zitzaion bereziki. “Beranduegi (web telebista saio umorezkoa eta kritikoa) paperera eraman dutela ere ikusi dut, umorea jorratzeko. Ideia ona dirudi”. Bestalde, Danele Sarriugarte idazleari diseinu berria “minimalistagoa” dela iruditu zitzaion, eta asmatu egin dela horretan.

Baratzea ere protagonista

Goiz emankorraren ostean, espero baino apur bat beranduago hasi zen bazkaria. Bertako eta garaiko produktuen aldeko aldarrikapenak praktikara eramanez, Erein Da Jan eta Lur Lan elkarteen eskutik egin zuen askok pasa den Argia Egunetik buruan zuten otordu oparoaren parekoa. Logika bera jarraituz, enparantzaren bazterrean jarritako txosnan ere txorrotako ura eta Arrasateko ZerB garagardoa eskaini ziren egun osoan zehar. Oñatiko moneta soziala den txantxiarekin ordaintzeko aukera ere izan zen gainera.

Bazkalostean egokitu zen eguneko unerik umoretsuena. Jakoba Errekondo agronomoak hizketarako duen dohaia eta jakituria frogatu zuen beste behin. Antton Olariaga, Joseba Larratxe (Josevisky) eta Ainara Azpiazu (Axpi) marrazkilarien ilustrazioen doinu eta neurrira inprobisatuz, baratzaren bueltako kontuez mintzatu zitzaigun. Umore fina eta azalpen argigarriak uztartuta osatu zuen Bizi Baratzea liburuan aurki daitekeenaren lagina.

II. NAN arrotzen jaurtiketa

Arratsaldean iritsi zen kirolarienek espero zuten zita. 2014ko Argia Egunean nortasun agiri arrotzen Euskal Herriko lehenengo jaurtiketa txapelketa antolatu bazen, bigarrena izan zen Oñatikoa, ohiturarekin jarraituz. Katalunian eta Asturiasen ezaguna den praktika gurean ere zaleak pilatzen ari da apurka eta izan zen eguerdi partetik probak egiten aritu zenik ere.

50 bat lagunek hartu zuten parte txapelketan, eta guztien artean, Gorka Maiz gabiriarra izan zen garaile, 28,10 metroko jaurtiketa bikainarekin. Kontrako haizeak baldintzatuta, gutxigatik ezin izan zuen gainditu oraindik ere Euskal Herriko markarik onena dena. 2014ko Argia Egunean ezarri zuen Iñigo Uribetxeberria azpeitiarrak: 29,60 metro.

Post punk doinuak amaitzeko

Bazkariko betekada kirol saioarekin arindu ostean, dantzarako prestatu eta Perlak taldeak hartu zuen Gazteleku alboan jarritako oholtza. Pixkanaka baino pauso sendoz aurrera egiten ari den taldeak geldoenak ere mugiarazi zituen erritmo sendoko post punk doinuekin. Haien ondotik, bi bikotek hartu zuten erreleboa agertokian: Maria eta Manex lehenik, Aran eta Lo ondoren.

Doinu, zapore eta giro onarekin amaitu zen horrenbestez aspertzeko tarterik utzi ez zuen eguna. Gehienen ahotan, hitz bertsuak: aniztasuna, komunitatea, giro ona… Danele Sarriugartek esaterako aniztasun horretan jarri zuen fokoa: “Oso jende diferentea dago gaur, eta hori ederra da. Argiara jende oso anitza hurbiltzen gara: batzuk elikadura burujabetza eta ekologismotik, beste batzuk feminismotik, kulturatik, euskaltzaletasunetik… Gaurkoa horien guztien bilgunea izan da”. Bide beretik mintzatu zen Estitxu Eizagirre ere: “Argia eguna ari da pixkanaka bere izaera propioa hartzen. Oso jende desberdinak egiten du topo, eta aukera dugu lasai hitz egiteko harpidedunekin, irakurleekin, proiektuan modu batera edo bestera parte hartzen dutenekin…”.

Txikiak batu, antolatu, eragin eta gozatzea. Hori bai gauza handia.