2003an sortu zenetik, droga kontsumitzaileei substantziak modu seguru eta duinean hartzea ahalbideratu die gelak. Gizarte zerbitzuetara joan nahi ez zutenak erakartzea lortu da, baita gaindosiagatik hainbat heriotza saihestea ere. Gaur arte 3.100 lagun baino gehiago igaro dira bertatik eta 270.000 zerbitzu baino gehiago eskaini dituzte.

Haatik, Munduko Medikuak erakundearen zuzendaritzak Espainian egindako batzarraren ondotik, iazko irailean iragarri zuen zerbitzua utziko zutela, administrazioak egin beharreko lana dela argudiatuta. Beste elkarte bati eskualdatzeko ahaleginean, Hiesaren Aurkako Bizkaiko Batzordea soilik azaldu zen prest. Eusko Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Bilboko Udalak, berriz, ez zuten ontzat jo eta ordutik adostasun ezak kolokan eduki du erabiltzaileen geroa. Baileneko gelak ateak ixteko hilabete baino gutxiago falta zela, ordea, zerbitzua leku berean mantenduko dela adierazi zuen Juan Felix Madariaga Bilboko Udaleko Gizarte Ekintzako zinegotziak. Menpekotasunen Arretarako Zentro Soziosanitarioa deituko da eta erabiltzaileendako zerbitzuak ugarituko ditu. Kudeaketa Gizakia Fundazioak egingo duela argitu berri du Udalak.

Jagoba Zallo Munduko Medikuak-eko kidearen ustetan, aretoaren kokapenak eragin handia izan du zerbitzua bertan mantentzeko Udalaren erabakian: “Antzeko beste zentro batzuk auzo marjinaletan egoten dira, baina hau Bilboko erdigunean dago eta urteetan drogaren supermerkatu izan den San Frantzisko auzoaren alboan”.

Kontsumitzaile zein auzokoen mesedetan

Drogaren kaleko kontsumoak eragindako arazoei aurre egiteko zabaldu zen Bailen auzoan zaintzapeko kontsumo gela. “Bi ikuspegi zituen hasierako helburuak: auzokoei begira, kaleko kontsumoaren ondorio eta arriskuak murriztea; eta kontsumitzaileen ikuspegitik, euren osasuna zaindu eta kontsumo higienikoa bermatzea”, azaldu du Zallok.

Eusko Jaurlaritzarekin, Bizkaiko Foru Aldundiarekin eta Bilboko Udalarekin sinatutako hitzarmenetatik jaso dute orain arte aurrekontuaren %85. Gainontzekoa, Hiesaren Plan Nazionala eta antzeko proiektu finantzatuetatik lortu dute. Egitasmo horiek desagertzen joan direla dio Zallok eta baliabide faltagatik Espainiako zuzendaritzak ordutegia murriztea erabaki zuela. “Lehen, urteko egun guztietan zabaltzen zen, baina joan den apiriletik asteburuetan itxi egiten dugu”.

Heroina, kokaina eta bien arteko nahasketa kontsumitzen dira gelan. Hasieran, txertaketa baino ez zen onartzen, baina egun bi gela daude: txertatze-gela eta arnasketa-gela. Erabiltzailea aretora sartzean, xiringa aldaketa egiten da lehenengo eta gero mostradoreko langileak aurrez zer hartu duen galdetu eta beharrezko guztia banatzen dio, droga izan ezik. Gela bakoitzean gehienez sei lagun egon daitezke aldi berean, beraz, zenbakia eman eta txandari itxaron bitartean jateko edo edateko zerbait ere eskaintzen zaie.

149 erabiltzaile

Gizarte-bazterketan zeudenak identifikatu asmoz, instituzioetako teknikari bat kontsumo gelan egon da azken sei asteotan, erabiltzaileen datuak jasotzen. Behaketa horretatik ondorioztatu dute kontsumitzaileen %71 gizarte-bazterketa edo bazterketa-arriskuan dagoela, eta kontsumo gelak egun 149 erabiltzaile dituela. Zallo, ostera, gehiago izan litezkeelakoan dago: “Lehen urtean 800 erabiltzaile inguru izaten genituen, baina gutxituz joan dira. Hilero bost edo sei izen berri ditugun arren, oro har, orain dela hamar urteko kolektibo berbera da, hamar urte zaharragoa”.

Egungo profil nagusia 35 eta 44 urteko gizonezkoa da, bizkaitarra eta astean bizpahiru bider hurbiltzen dena. Erabiltzaileen %83 gizonezkoak dira eta %87 Bizkaian dago erroldatua. Diru-sarrerei dagokienez, hiru kontsumitzailetik batek Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta edo pentsio “osagarria” jasotzen du. Kontsumoen maiztasuna menpekotasunak ez ezik, gaitasun ekonomikoak ere baldintzatzen duela dio Zallok: “Gehienak astean bizpahiru aldiz etortzen dira. Baina badago, esaterako, kobratu eta hiru-lau egunetan ahal duen guztietan etortzen denik, dirua gastatu arte”.

“Ez gara arduradunen ordezkoak”

Oro har, Euskadiko Munduko Medikuak-eko kideek ondo hartu zuten Espainiako zuzendaritzaren erabakia. Batzuk “aparteko baliabidea” delakoan ez zeuden itxierarekin konforme, baina guztiak bat datoz elkartearen zeregina “beharrizanak seinalatu eta arduratu behar den hori ez dela arduratzen ari salatzea” dela. “Bitartean, beteko ditugu hutsuneak, baina ez dugu betiko egon nahi. Ez gara haien ordezkoak”, dio Zallok. “Kontsumo gela itxi eta erabiltzaileak kale gorrian geratuko balira, langileek urtetan egindako ahalegina galdu egingo litzateke”. Madariagak esandakoa betetzen bada, langileek lasaitua hartuko dutela dio, nahiz eta litekeena den euren lanpostuak galtzea. Erabiltzaile eta langileen artean dagoen atxikimenduagatik, zentzuzkoena azaroaren 26tik aurrera egungo bost langileek jarraitzea litzatekeela iritzi dio Zallok, gobernuz kanpoko erakundeak parte hartu ez arren.

Kontrako karteletatik aldeko sinaduretara

Duela hamaika urte gela ireki zutenean, auzokoen leihoetan “narkosala ez” zioten kartelak irakur zitezkeela gogoratu du Zallok. “Halako leku bat zabaldu aurretik auzokoekin hitz egin behar dela ikasi genuen. Baita alderdi politikoekin ere, ez dadin arma politikotzat erabili”. Oso bestelakoa da gaurko egoera eta bizilagunen hasierako gaitzespena babes bihurtu da: kontsumo gela ixtearen aurkako sinadura bilketa ere abiarazi dute. Zalloren hitzetan, lorpen garrantzitsua izan da gizarteak eta bereziki auzokoek zerbitzua begi onez ikustea. “Halako baliabideak beharrezkoak dira, erabiltzaile zein auzokoentzat, hori da irakasbide handiena”.