Bartzelona eta Manchester United futbol taldeek iaz jokatu zuten Txapeldunen Ligako finalak 45 milioi euro mugitu zituen Betfair apustu-etxean. Rafa Nadal eta Robin Soderling tenislarien arteko Roland Garros txapelketako partidak, 18 milioi euro.

Interneteko kirol-apustuek geroz eta jende (diru) gehiago erakartzen dute. Berdin pokerrak eta kasino jokoek. Espainiako Estatuan, apustu-etxeek 200 milioi euroko irabaziak lortu zituzten 2008an –beste zero bat gehitu orotara mugitu zen diru kopurua kalkulatzeko–. Irabazi horien parte bat estatuak jaso beharko luke, baina Suitza, Malta eta Gibraltar bezalako paradisu fiskaletara doa. Edo enpresa horien egoitza fisikoak dauden herrialdeetara: Britainia Handia, Austria... Espainian online jokoa ez baitago araututa. Frantzian (oraingoz) ere ez.

Erregulaziorik ez izateak esan nahi du, batetik, Interneteko apustu-etxeek fiskalitate txikia duten herrialdeetara desbideratuko dutela jokoan dagoen diruaren parte handi bat. Baina bada beste zerbait. Bai sektoreak, bai apustuzaleek, segurtasun handiagoa izango lukete online jokoa arauturik balego Hala adierazi digu Laura Guillot Espainiako Internet Apustularien Elkarteko (AEDAPI) bozeramaileak: “Plataforma ezagunenak seguruak dira. Bwin-ek adibidez akordioak ditu online jokoen operadoreak ordezkatzen dituen EGBA erakundearekin, Austriako legediaren menpe dago, burtsan kotizatzen da, lizentziak ditu Gibraltar edo Maltan... Baina badira beste enpresa batzuk hainbesteko bermerik eskaintzen ez dutenak. Online jokoa arautuz gero, errazagoa litzateke webgune horiek identifikatzea”. Orduan, zergatik ez dute arautzen?

Galdera bakarra nahikoa izan da Laura Guillotek abiadura hartzeko. Egoeraren analisi zehatza egin digu ordubetean, eta ezin guztia hona ekarri. Gaiari buruzko informazio gehiago jaso nahi baduzue, bere blogera jo dezakezue.

LAE, jokalekua prestatzen

Egoera dirudiena baino korapilatsuagoa dela dio, ezkutuko interes asko dagoela. Erregulazioak hiruzpalau aurkari ditu: sektore tradizionalaren lobbya (Cirsa, Codere...); LAE (Loterías y Apuestas del Estado) eta neurri apalago batean ONCE; eta autonomia erkidegoak edo, zehazkiago, “euren inkonpetentzia”.

Bere hitzetan, sektore tradizionalak uste izan du erregulaziorik ez badago, kanpoko enpresentzat Espainian sartzea zailagoa izango dela. “Ez da hala”, adierazi digu, “Interneti ezin zaizkio mugak jarri”. Dena den, bakarren batzuk erreakzionatzen hasi dira. Cirsa eta PartyGaming konpainiek, adibidez, Azartia.com plataforma aurkeztu zuten hilaren hasieran.

Bien bitartean, Espainiako Gobernua ere mugitzen ari da, baina isilpean, partida irabaziko duela sumatu arte ez baita arriskatuko. Espainian, joko publikoa, estatuak (LAEk) zuzenean kudeatzen duena, Ekonomia eta Ogasun Ministerioaren esku dago. Pribatua arautzea, aldiz, autonomia erkidegoei dagokie. Eta halaxe ari dira, bakoitza bere aldetik. 1990eko hamarkadara arte, joko pribatua Barne Ministerioak kontrolatzen zuen, haren menpe zegoen Jokoaren Batzorde Nazionalaren bitartez.

Joko pribatuaren kontrola erkidegoen eskuetara pasa eta denbora gutxira, artean bakoitza bere lekua bilatzen ari zenean, Internet agertu zen. Eta hura, noski, ezin zen auzoka egituratu. Erkidegoek, “ezjakintasunagatik eta sektore pribatuaren presioengatik”, ez dute online jokoa arautzeko deus egin, ezta Madrilek eta EAEk, 2007an apustu-etxeen jarduna erregulatu eta merkatu berrietara zabaltzeko aukera sortu zenean ere.

Politikarien ezjakintasuna

2008ko ekainaren 18an, Ogasun eta Barne ministerioetako, LAEko eta erkidegoetako ordezkariak Bartzelonan bildu ziren, zer eta nola erregulatu erabakitzeko. “Orduan esan nuen elkarrekin bazkaldu eta argazkia ateratzeko besterik ez zirela elkartu, eta asmatu nuen”, dio Guillotek. “LAEk erkidegoei esan zien lasai egoteko, prestatuko zuela berak zirriborroa. Politikariek, ezjakin hutsak direnez, LAEren esku utzi dute ardura hori, errealitatean euren lehiakide denean”.

AEDAPIko bozeramailearen iritziz, aurrerapausorik eman ez izanak ez du esan nahi LAE lozorroan egon denik. Aitzitik, joko-mahaia bere neurrira prestatzen aritu da, iazko ekaina baino dezente lehenagotik, gainera. Duela bi urte Informazioaren Gizartea Sustatzeko Legea (LISI) onartu zuen Espainiako Gobernuak, eta han jasotakoak beteko zituela hitz eman zuen, besteren artean, Interneteko joko eta apustuak arautzeko Lege Proiektua aurkeztuko zuela. “Adarra jotzen ari dira. Legearen zirriborrorik ere ez dute aurkeztu oraindik. Erritmo honetan, 2012ra arte ez da ezer egingo”, azaldu du Guillotek.

Frantzian, polemikarekin baina aurrera

The Economist aldizkariak online jokoak Europan bizi duen egoera zoroari buruzko artikulua plazaratu zuen iragan uztailean. Hark ere argi dauka: hainbat herrialdek inposatutako debekuak estatuaren esku dauden monopolioak babestea du helburu, Espainiako LAE eta ONCE –Ministro Kontseiluaren menpe dago– eta Frantziako Française des Jeux (loteriak) eta PMU (zaldi-lasterketak), adibidez.

Frantzian, Europar Batasuneko beste hamalau estatutan eta AEBetan bezala, online jokoa oraindik legez kanpoko jarduera da. Duela bi aste, ordea, Nazio-Biltzarrak merkatua liberalizatu eta arautzeko lege proiektua onartu zuen –senatuan eztabaidatuko dute orain–. Tira, Gobernuak dio “liberalizatu” egingo dela, baina sektore pribatuaren ustez haren monopolioa babesten jarraitzeko besterik ez du balio lege proiektu horrek. Hala uste dute AEDAPI, EGBA eta RGA (Urruneko Jokoaren Elkartea) erakundeek. Gobernuaren lizentzia berezia lortu eta Frantzian sartuko liratekeen apustu-etxe atzerritarrek, %15-%20ko erretentzioa izango lukete. Alegia, sariek jokoan dagoen diru-kopuruaren %80-%85 ordezkatuko lukete, kopuru txikiegia, sektorearen ustez. Eric Woerth Aurrekontu ministroak adierazi du ez daudela prest zorte-jokoek estatuari ematen dizkioten 5.000 milioi euroak apurka kuzkurtzen joateko.

Ez da hori, ordea, Frantziako lege proiektuak sortu duen polemika bakarra. Kirolak, bazter guztiak zipriztintzen dituen fenomeno “espekulatiboak” –Guillotek definitzen duen moduan–, ika-mikaren erdira egin du salto.

Nazio-biltzarrak proposatu du joko-operadoreek zuzenean –bitartekaririk gabe– ordaindu beharko liekeela kirol taldeei, euren inguruko apustuak eskaintzeagatik, “kirolaren zintzotasuna bermatzeko” ezinbestekoa ei den baldintza. EGBAk esan du ez dagoela arazorik kirol-erakundeei ordaintzeko, baina zuzenean egitea ez dela egokiena. Erakunde horren ustez, gobernua izan beharko litzateke, operadoreak zergapetu ostean, diru-sarreren parte bat kirol taldeei eman beharko liekeena.

“Politikariek diote kontsumitzaileak defendatu nahi dituztela, ludopatia sustatu baitezake online jokoak. Baina legearen beste aurpegiak euren hipokrisia erakusten du”, dio The Economist-ek. “Europan zein AEBetan, lekuan lekuko monopolioek baimena dute Internetez apustuak zabaltzeko, enpresa atzerritarrek debekaturik dutenean”.

LAEk eta ONCEk adibidez Internetez jokatzeko aukera eskaintzen dute. “Gainera, enpresa pribatuek ez bezala, nahi bezainbeste publizitate egin dezakete”, ohartarazi du Guillotek.

Elkarrizketaren amaieran, hedabideok ere jokoan sartuko garela esan digu. “Tira, jada ari zarete sartzen”. Hasieran ez diogu ulertu zer esan nahi duen. “Informazioa oparitzen ari zarete, accomoditya. Publikatutako albisteen inguruko apusturik zergatik ez duzue eskainiko? Aurreikus daitekeena oinarritzat duen merkatua zirraragarria da. Dirua egiteko modua da, Interneten, paperean zein telebistan”. Gogoan hartuko dugu.