Lege Lehorrean bustita
- Washington (AEB), 1933ko otsailaren 20a. AEBetako senatuak, Franklin D. Roosevelt presidente demokrata berria hiltzeko saiakeratik bost egun baino pasa ez zirenean, Lege Lehorra izenez ezagutzen zena bertan behera uztea erabaki zuen, alkohola debekatzen zuen lege hura onartu eta hamalau urtera. Urte horietan demokratei “bustiak” (wet) esaten zieten eta errepublikarrak, aldiz, “lehorrak” ziren (dry). Lehorrek hauteskundeak irabazi berritan hartutako lehen neurria izan zen, baina atzetik gehiago etorriko ziren. Izan ere, alkoholaren afera ageri-agerikoa izan arren, horren atzean egoera ekonomiko larria eta errepublikarren moral bikoitza zeuden. Lege Lehorrak arazoak areagotu zituen eta, orduan, duela 75 urte, hasi ziren debekuaren benetako ondorioez jabetzen.
Alkohol kontsumoa ez zen murriztu, legeak nahi zuen bezala. Alkohol gutxiko edari gutxiago edaten ziren, baina likoreek izugarri egin zuten gora, legez kanpo saltzea askoz ere errentagarriagoa zelako. Debeku garaian, estatubatuarrek urteko 460 milioi litro ardo edan zituzten, graduazio altuko alkohola 800 milioi litrora iritsiz
Ohiturak ere aldatu ziren. Lehen, batez ere, txiroenek eta aberatsenek edaten zuten alkohola. Lege Lehorraz bat, alkohola indartsu sartu zen erdi mailako klasean. Taberna klandestinoetan gazteek alkohola edateko eta tabakoa erretzeko ohitura hartu zuten. John M. Cooper historialariaren esanetan, “gazte inkonformistentzat edatea ez zen denbora-pasa hutsa, kultur erronka baizik. Gizarte amerikarraren zati handi batean debekuaren erdeinu ironiko eta nabarmena oinarrizkoa zen bere burua sofistikatutzat zuen ororentzat”.
Lege polemikoak destilazio klandestinoa bultzatu zuen, eta alkohol pozoitsua zabaldu zen han eta hemen. Legea indarrean egon zen hamalau urteetan, alkohol pozoitsuak 30.000 hildako eragin zituen, eta 100.000 pertsonari kalte sendaezinak ekarri zizkien. Kopuru horiek ofizialak dira, baina benetakoak askoz handiagoak direla uste da.
Azkenik, delinkuentzia mota berria sortu zen alkohol ekoizpen eta salmentaren inguruan. Taldeen artean eta poliziekin izandako liskarretan, 50.000 pertsona baino gehiago hil ziren. Banda antolatuek sekulako boterea eta kapitala bildu zuten urte horietan, eta legea bertan behera uztean, pagotxari muzin egin nahi ez eta dibertsifikatzea erabaki zuten: kontrabandoan, prostituzioan, apustuetan eta bestelako droga batzuetan aritu ziren handik aurrera.
Lege Lehorrak, beraz, ez zuen inolako arazorik konpondu. Alderantziz, bazterrak gehiago busti zituen; alkoholez eta odolez.
Bai, aste honetan Chill Mafiak agur esan du eta zer eta musean jokatzen. Mus Corrido kantuan, metaforak hegan. Hordago batzuk bai bota dituela taldeak iraundako hiru urteotan. Jaso gabeko enbidorik geratuko zen bidean, jakina, baina momentuz, nahiko; jaso... [+]
Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]
Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]
Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]
Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.
(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).
George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.
Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.
Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]