60 urtetik gorakoak Everestera igotzen

  • 60 urte izatea ez da gauza bera gaur egun edo orain dela 50 urte. Gure kirol-bizitza asko luzatu da azken hamarkadetan, eta hemendik 50 urtera gehiago luzatuko da ziurrenik.
AEBetako hainbat unibertsitatetako ikerlari talde batek 1990 eta 2005 urte bitartean Everestera igotakoen zenbait ezaugarri aztertu ditu. Denbora tarte horretan, 2.211 eskalatzaile saiatu ziren gailurra zapaltzen, eta oro har helburu hori lortzeko probabilitatea %31koa bazen ere, 60 urtetik gorakoentzat %13ra jaisten zen. Hiltzeko probabilitateari dagokionez, orokorra %1,5ekoa zen bitartean, 60 urtetik gorakoentzat %5ekoa zen.

Datu hauek ez datoz bat mendi “normaletan” ematen direnekin. Horietan, adinak aurrera egin ahala alderdi fisikoak behera egiten badu ere, zuhurtasunak eta esperientziak orekatu egiten dute ahulezia fisikoa.

Egindako azterketan datuen analisi estatistiko hutsa egin da, eta horrek ez du argitu zergatik Everesten kasuan hilkortasun-tasa hainbeste handitzen den. Gaineratu dezagun gailurrera iritsi zirenen artean, jaitsierako hilkortasun-tasa %25ekoa izan zela 60 urtetik gorakoengan, eta %2,2koa baino ez gazteengan.

Gogoratu beharra dago Everestera lehen aldiz igo ziren Edmun Hillary-k eta Tenzing Norgay-k 33 eta 39 urte zituztela hurrenez hurren balentria hori lortu zutenean, eta garai hartan eskalatzaile gehienak 40 urtetik beherakoak zirela. Aldiz, orain eskalatzaile gehienak 40 urtetik gorakoak dira, eta hogeita hamarretik bat 60 urtetik gorakoa.

Sexuen artean ez da diferentzia nabarmenik topatu. Eskalatzaile gehienak gizonezkoak baldin badira ere, hilkortasun-tasaren inguruko datuak zein gailurrera heldu direnenak antzekoak dira.


Kometa bat lehertu zen Ipar Amerikan orain 12.900 urte

Kaliforniako Unibertsitateko James Kenett eta lankideek, orain 12.900 urte gertatutako mila urteko hoztearen peskizan aritu ondoren, Ipar Amerika gainean lau kilometroko diametroa zuen kometa lehertu zela adierazi dute.

Aurkikuntza horrek hoztea eta ugaztun handien desagerpena justifika ditzake, eta urteak eta urteak dirauten eztabaidetan datu berriak ekarri. Ipar Amerikako ipar-ekialdean dagoen Laurentideko izotz-geruzan iridio askotxo topatu da, eta Lurrean dagoen iridiorik gehiena estralurtarra da; horrek eman du kometa leherketaren aztarna. Iridioarekin batera nano-diamanteak eta hainbat gas topatzeak indartu egin du arestian aipatu tesia. Uste denez, kometaren leherketak atmosfera hozteaz gain baso asko erre zituen eta ozeanoetako korronteen zirkulazioa aldatu zuen.

Azkenak
2024-09-22 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 2.eguna
Ondo kiribilduta


Sail Ofiziala. 2.eguna
Mus jarraituan

Bai, aste honetan Chill Mafiak agur esan du eta zer eta musean jokatzen. Mus Corrido kantuan, metaforak hegan. Hordago batzuk bai bota dituela taldeak iraundako hiru urteotan. Jaso gabeko enbidorik geratuko zen bidean,  jakina, baina momentuz, nahiko; jaso... [+]


2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]


Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon

Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]


2024-09-20 | Sustatu
Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”

Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]


Sail Ofiziala. Irekierako filma
Apar gutxiko desioa


2024-09-20 | Gedar
Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan

Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.


2024-09-20 | George Beebe
Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).

George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.


Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.


Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak

Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.


2024-09-20 | Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.


Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]


Eguneraketa berriak daude