Kultur gune berriak


2021eko uztailaren 16an
Duela urtebeteko artikuluan letra txikiz idazten den astegunetako kultura aldarrikatzen nuen. Horretarako, George Lakoff-en eta Mark Johnsonen Metaforas de la vida cotidiana liburua aipatzen nuen, autoreen iritziz, eguneroko metaforek egundoko eragina dutelako bizitzari buruzko pertzepzioan, eta, ondorioz, baita gure pentsamenduen antolaketa eta ondorengo jokabideetan ere.

Beste bik jarraitu zioten aipatu artikuluari. Gizartearen martxa erregulatuek atsedenaldia eta norbere bidetik bueltatxo bat ematea ere eskatzen dutela-eta datorkizue hiruron zikloa ixtera doan laugarren hau.

1. Ekimenak eta forma.
Espazioen metaforei heldu nahi diet oraingoan. Horra, urrutiegi joan gabe, euskal kulturan hain sustraiturik dugun bat: frontoia. Alegia, norbera, bestea, lehia eta publikoa.

Formari dagokionez, ezker horma, aurreko horma eta korrika egiteko gune luze bat ditu. Ezker hormak muga bat jartzen digu. Eskuineko alde irekiak, berriz, ihes egiteko gonbitea. Gonbitea baino ez da, ordea, hortxe baitugu publikoa, gure jokoa txalotzeko edota epaitzeko gertu. Aurrera begiratu beharra besterik ez da geratzen, beraz, pilotari emanez, zuzen edo ertzetik, gertu edo urrun, goregi bota gabe, beheari ere eutsiz, indartsu, tirtikin edota pattal, baina aurkariari tantoa ateratzeko prest, beti.

2. Tradizioa eta etorkizuna
Ez dut ezer frontoien kontra. Aitzitik, gure frontoiak baino leku polibalenteagorik ez da askorik egongo Europa osoan. Tesi oso bat egin daiteke frontoien erabileraz.

Erabilpen horietako askotan, ordea, frontoiak bere berezko funtzio lehiakorra galdu egiten du. Espazioa bera izanik, beste erabilpen bat ematen zaionez, eraldatu egiten da. Nola? Jendearen nahi eta ekimenen bidez.

Egungo joera kulturaletan ekimen horiek guztiak aurretiaz pentsatzeko apustua egiten da -edo egin nahi da-. Ekonomiaren gizarte kulturalean estrategikoki eraikitzen da Kultura -edo eraiki nahi da, behinik behin- gune "inteligente" berrien bidez. Leku batek ez du ezer bermatzen, baina lekuaren formak pista asko ematen dit toki horretan egitea gura denaz.

Tabakaleraren edifizioa, esate baterako, eraikin eder eta handi bat da, Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentro izen ponpox eta ederrarekin bat datorrena. Baina nola banatuko da espazio erraldoi hori? Zer bultzatuko da, ekimena ala ikusmira? Zein izango da protagonista, eguneroko lana ala lanaren emaitza? Nola banatuko dira ehundaka metro horiek? Pasilorik egongo al da? Eta, eskailerarik? Zenbat metro karratu eskainiko zaio sorkuntzari, zenbat harremanari, zenbat formazioari, zenbat ekonomiari, zenbat trukeari, zenbat publikoari, zenbat adituari, zenbat artista kideari, zenbat auzoari, zenbat hiriari, zenbat munduari? Eta zer forma emango zaio horri guzti horri?

Arrazoia duzue. Kultura ardatz duten guneek barne dinamika konplexua eskatzen dute; eta, nola ez, emozioen kudeaketa eraginkor bat. Emozioa sortaraztea eta emozio lantzea bi gauza ezberdin dira, ordea. Leku erraldoiek emozio handiak sor ditzakete, futbol zelai batek edo belodromo batek bezala. Halakoetan norbera bat egiten da kolektiboarekin eta halako pertenentzia sentsazio bat sentitzen du. Hala ere, norbera ez da soilik besteekin bat datorren zatia. Beste kapa ezkutuko asko dago norberaren "ni"a eraikitzeko orduan; besteak beste, "ni" kolektibotik "ni" intimora doan eremu korapilatsua. Korapilatsua den neurrian, badu ezaugarri propiorik.

3. Intimismo kolektiborantz
Gaston Bachelard-ek La poetica del espacio liburuan adibide bat jartzen du intimismoari eskainitako artikuluan. Bachelard-ek dioenez, espazioz aldatzen dugunean ohiko zentzuak utzi eta psikearen gune berritzaileekin harremanetan hasten gara.

Egunotan irakurri berri diot Joxean Muñozi, iraganari baino gehiago, etorkizunari begiratuko diola Tabakalerako Proiektuak.

Eta, galdetzen dut. Zer motatako etorkizuna eraiki nahi dugu edota eraikitzen ari gara? Etorkizun horretan badu tokirik intimismoak?

Intimismo hitzaren sustraietara noa definizio bila. Intimo: "min, mamin, kutun, barneko, etxekoen arteko, lagunarteko, goxo, lasai".

Bachelard-ek dio txoriaren gorputzak eta ekimenak -bere baitan jira-biran ibiltzeak- ematen diotela forma habiari. Habiak forma biribila dauka, eta habia da txoriaren lehen gunea, aurki barrutik kanpora eta kanpotik barrura hegan egingo duen txoriaren lehen etxe goxo, lasai eta kutuna.

Interpretazio erabat subjektiboa izanik ere, zer aldarrikatu nahi dut adibide honekin? Etorkizunera begira, sormena eta kultura beti martxan egongo diren Kultur Zentro Garaikide orok izan dezala, baita ere, habientzako gunerik, hots, familia eta lagunarteko gunerik, gure baitan jira-biran aritzeko lekurik, barneko espazio kutun, goxo, lasai eta intimistarik.

Gune horiek, txorien lehen etxeak bezala, biribilak badira, askoz hobeto.


Azkenak
2024-09-25 | Gedar
Bilboko Udaltzaingoak pertsona bat atxilotu du etxegabetze batean

Poliziak hiru pertsona etxegabetu ditu asteartean Alde Zaharrean, eta protesta egiten ari zirenen kontra jo du.


Sail Ofiziala. 5.eguna
Langile klasearen erretratu bat

Marko baten barnean beti, baina denetarik ikusten ari gara Zinemaldiko Sail Ofizialean. Eta hori, egia esan, eskertzen da. Alde handia dago toreatzaile horren pelikulako dozenaka “olé tus huevos”-etatik On Falling-eko isiltasun amaigabeetara.

Sare... [+]


EHUn euskaraz ikasi nahi eta gaztelaniaz egitera behartuta

Filosofiako laugarren mailan, EHUn, nahitaez ikasgairen bat gaztelaniaz hautatu behar dute ikasleek, ez baitago nahikoa ikasgai euskaraz. Gaztelaniazko ikasleek ez dute arazo hori, eta bitxia da, euskarazko ikasle gehiago dagoelako gaztelaniazkoak baino. Beste karrera batzuetan... [+]


2024-09-24 | ARGIA
Libanon “ofentsiba areagotzeko” asmoa azaldu du Israelgo Armadak

Asteartean Beirut hiriburua bonbardatu du Israelek, aurreko egunetan erasoak nagusiki herrialdearen hegoaldean eta ekialdean egin ostean. “Ofentsiba areagotzeko” asmoa azaldu du Israelgo Armadako burua Herzi Halevik. Gerra “eskualde osora” zabaltzeko... [+]


NBEko Batzar Orokorrak gehiengo zabalez agindu dio Israeli okupazioa amaitzeko urtebeteko epean

181 estatu kideetatik 124k babestu dute neurria, eta hamalauk soilik bozkatu dute kontra. Ez da erabaki loteslea, eta ez da espero honen ondorioz Israelek jarrera aldatzerik.


2024-09-24 | Mikel Aramendi
Mintegi akademiko batek astindu ote dezake potentzien geoestrategia?

Tximeleta efektua deituaren bertsio eguneratua ematen du: unibertsitate-mintegi arrunt eta ziztrin samarra baino asko gehiago ez lirudikeenak belarri guztiak tentetu arazi ditu Asia Ekialdean, bereziki Japonian. Baita gugandik gertuago ere.


2024-09-24 | ARGIA
6.000 emakume ari dira prostituzioan Hego Euskal Herrian, gehienak hegoamerikarrak

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 5.158 emakume eta Nafarroan 817 ari dira prostituzioan, orotara 5.975, Espainiako Gobernuaren Genero Indarkeriaren Aurkako Ordezkaritzak emandako datuen arabera. Espainiako Estatuan, 18 urtetik gorako emakumeen  %0,56 ari da prostituzioarekin... [+]


2024-09-24 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia 4. eguna
Hurbilekoa beti da hunkigarria


2024-09-24 | ARGIA
Musika munduko emakumeen erantzuna Alex Sarduiri: “Ikusi nahi ez duena baino itsuagorik ez dago”

Musikan inoiz ez dela diskriminaziorik egon adierazi du Alex Sardui abeslariak, eta haserre erantzun diote Euskal Herriko musikagintzako emakumeek*, 150 lagunek sinaturiko komunikatuan: “Denbora asko daramagu tankera honetako egoerekin nazkatuta”. Barkamena eskatu du... [+]


2024-09-24 | ARGIA
Otsoa babesteko neurriak salatu dituzte abeltzainek Amurrion, hildako ardiak jendaurrean erakutsita

Abeltzainek otsoen azken erasoak salatu dituzte igandean ospatutako Amurrioko Artzain Egunean, UAGA Arabako Nekazarien Elkarteak deitutako elkarretaratzean. Iragan astean otsoek Kuartangon hildako zortzi ardiak eraman dituzte Amurriora, erakusteko artaldeak otsoen erasoetatik... [+]


2024-09-24 | Mondraberri
Faxistek fusilatutako arrasatearrak omenduko ditu irailaren 26ko ekitaldiak

88 urte eta gero, Intxorta 1937 kultur-elkartearen ekimenarekin, lore eskaintza egingo da aurten ere, monolitoetan. Ostegun honetako ekitaldian, kultur-emanaldiez gain, kalejira eta ‘Orratz-begia’ erakusketara bisita izango dira.


Ehunka sare komunitarioa martxan da Bilbon

Larunbatean aurkeztu dute Ehunka San Frantzisko, Bilbo Zaharra eta Zabalako sare komunitarioa, hiru auzoetako bizi baldintzak hobetzearen alde lanean dabiltzan eragileek osatua.


Eguneraketa berriak daude