Kultur gune berriak


2021eko uztailaren 16an
Duela urtebeteko artikuluan letra txikiz idazten den astegunetako kultura aldarrikatzen nuen. Horretarako, George Lakoff-en eta Mark Johnsonen Metaforas de la vida cotidiana liburua aipatzen nuen, autoreen iritziz, eguneroko metaforek egundoko eragina dutelako bizitzari buruzko pertzepzioan, eta, ondorioz, baita gure pentsamenduen antolaketa eta ondorengo jokabideetan ere.

Beste bik jarraitu zioten aipatu artikuluari. Gizartearen martxa erregulatuek atsedenaldia eta norbere bidetik bueltatxo bat ematea ere eskatzen dutela-eta datorkizue hiruron zikloa ixtera doan laugarren hau.

1. Ekimenak eta forma.
Espazioen metaforei heldu nahi diet oraingoan. Horra, urrutiegi joan gabe, euskal kulturan hain sustraiturik dugun bat: frontoia. Alegia, norbera, bestea, lehia eta publikoa.

Formari dagokionez, ezker horma, aurreko horma eta korrika egiteko gune luze bat ditu. Ezker hormak muga bat jartzen digu. Eskuineko alde irekiak, berriz, ihes egiteko gonbitea. Gonbitea baino ez da, ordea, hortxe baitugu publikoa, gure jokoa txalotzeko edota epaitzeko gertu. Aurrera begiratu beharra besterik ez da geratzen, beraz, pilotari emanez, zuzen edo ertzetik, gertu edo urrun, goregi bota gabe, beheari ere eutsiz, indartsu, tirtikin edota pattal, baina aurkariari tantoa ateratzeko prest, beti.

2. Tradizioa eta etorkizuna
Ez dut ezer frontoien kontra. Aitzitik, gure frontoiak baino leku polibalenteagorik ez da askorik egongo Europa osoan. Tesi oso bat egin daiteke frontoien erabileraz.

Erabilpen horietako askotan, ordea, frontoiak bere berezko funtzio lehiakorra galdu egiten du. Espazioa bera izanik, beste erabilpen bat ematen zaionez, eraldatu egiten da. Nola? Jendearen nahi eta ekimenen bidez.

Egungo joera kulturaletan ekimen horiek guztiak aurretiaz pentsatzeko apustua egiten da -edo egin nahi da-. Ekonomiaren gizarte kulturalean estrategikoki eraikitzen da Kultura -edo eraiki nahi da, behinik behin- gune "inteligente" berrien bidez. Leku batek ez du ezer bermatzen, baina lekuaren formak pista asko ematen dit toki horretan egitea gura denaz.

Tabakaleraren edifizioa, esate baterako, eraikin eder eta handi bat da, Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentro izen ponpox eta ederrarekin bat datorrena. Baina nola banatuko da espazio erraldoi hori? Zer bultzatuko da, ekimena ala ikusmira? Zein izango da protagonista, eguneroko lana ala lanaren emaitza? Nola banatuko dira ehundaka metro horiek? Pasilorik egongo al da? Eta, eskailerarik? Zenbat metro karratu eskainiko zaio sorkuntzari, zenbat harremanari, zenbat formazioari, zenbat ekonomiari, zenbat trukeari, zenbat publikoari, zenbat adituari, zenbat artista kideari, zenbat auzoari, zenbat hiriari, zenbat munduari? Eta zer forma emango zaio horri guzti horri?

Arrazoia duzue. Kultura ardatz duten guneek barne dinamika konplexua eskatzen dute; eta, nola ez, emozioen kudeaketa eraginkor bat. Emozioa sortaraztea eta emozio lantzea bi gauza ezberdin dira, ordea. Leku erraldoiek emozio handiak sor ditzakete, futbol zelai batek edo belodromo batek bezala. Halakoetan norbera bat egiten da kolektiboarekin eta halako pertenentzia sentsazio bat sentitzen du. Hala ere, norbera ez da soilik besteekin bat datorren zatia. Beste kapa ezkutuko asko dago norberaren "ni"a eraikitzeko orduan; besteak beste, "ni" kolektibotik "ni" intimora doan eremu korapilatsua. Korapilatsua den neurrian, badu ezaugarri propiorik.

3. Intimismo kolektiborantz
Gaston Bachelard-ek La poetica del espacio liburuan adibide bat jartzen du intimismoari eskainitako artikuluan. Bachelard-ek dioenez, espazioz aldatzen dugunean ohiko zentzuak utzi eta psikearen gune berritzaileekin harremanetan hasten gara.

Egunotan irakurri berri diot Joxean Muñozi, iraganari baino gehiago, etorkizunari begiratuko diola Tabakalerako Proiektuak.

Eta, galdetzen dut. Zer motatako etorkizuna eraiki nahi dugu edota eraikitzen ari gara? Etorkizun horretan badu tokirik intimismoak?

Intimismo hitzaren sustraietara noa definizio bila. Intimo: "min, mamin, kutun, barneko, etxekoen arteko, lagunarteko, goxo, lasai".

Bachelard-ek dio txoriaren gorputzak eta ekimenak -bere baitan jira-biran ibiltzeak- ematen diotela forma habiari. Habiak forma biribila dauka, eta habia da txoriaren lehen gunea, aurki barrutik kanpora eta kanpotik barrura hegan egingo duen txoriaren lehen etxe goxo, lasai eta kutuna.

Interpretazio erabat subjektiboa izanik ere, zer aldarrikatu nahi dut adibide honekin? Etorkizunera begira, sormena eta kultura beti martxan egongo diren Kultur Zentro Garaikide orok izan dezala, baita ere, habientzako gunerik, hots, familia eta lagunarteko gunerik, gure baitan jira-biran aritzeko lekurik, barneko espazio kutun, goxo, lasai eta intimistarik.

Gune horiek, txorien lehen etxeak bezala, biribilak badira, askoz hobeto.


Azkenak
Menopausian elikadura lagun izateko tresnak

Andrea Velasko dietista eta nutrizionistak elikaduraren bidez menopausiak eragindako aldaketak kudeatzeko zenbait gako eman ditu.


Ondo ereindako uzta

BRN + Auzoko eta Sain mendi + Odei + Monsieur le crepe eta Muxker
Zer: Uzta jaia.
Noiz: maiatzaren 2an.
Non: Bilborock aretoan.

---------------------------------------------------------

Ereindako haziek ura, argia eta denbora behar dute ernaltzeko. Naturak berezko ditu... [+]


Maiatzaren 18an ospatuko dute Sortzen jaia Takoneran

Sei urteko etenaldiaren ostean, maiatzaren 18an, Sortzen jaia ospatuko dute Takoneran D ereduko eskola publikoen aldeko jaia.  Ikuskizunak, haurrendako jolasak eta Gorka Urbizu edota Borla taldeen kontzertuak izango dira.


Zure onurarako da

Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.


47 milioi euro gehiago Esako urtegiaren segurtasuna bermatzeko

Ebroko Konfederazio Hidrografikoko (CHE) lehendakariak egin du iragarpena aste hasieran: Esako urtegia handitzeko lanen laugarren moldaketari aurten ekingo diote eta urtegiaren eskuin magala egonkortzeko 47 milioi euro gastatuko dira.


2025-05-09 | Arabako Alea
Gasteizko lorezainak udalarekin bildu dira lehen aldiz

Gasteizko Udalak esan du enpresa negoziatzera deitzen ari dela. Sindikatuek eskatu diote Gasteizko langileak defendatu ditzala Enviserren jabea den AEBetako inbertsio funtsaren aurrean.


“Txosnak eta herri jaiak defendatzeko” ekimena egingo dute maiatzaren 31n Bilbon

Bilboko, Gasteizko eta Donostiako herri jaietako ordezkariek agerraldi bateratua egin dute maiatzaren 8 honetan, txosnei jarritako zailtasunak salatzeko eta jai eredu herrikoa "desagertzeko arriskuan" dagoela ohartarazteko.

 

 


Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea
“Hikaz egiten ere, eginez ikasten da”

Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]


Soluzioa ez da teknikoa, soziala da; Arnaldo Otegiri erantzuna

Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]


Turiel: “Bilatu daitezke arrazoi teknikoak, baina itzalaldia prezioen sistema perbertsoak eragin zuen”

Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]


Robert Prevost estatubatuarra izango da aita santu berria, Leon XIV

"Bake zubiak eraikitzeko laguntza" eskatu dio jendeari balkoitik egin duen lehen agerraldian.


Hezkuntza publikoko irakasleen eta Jaurlaritzaren arteko negoziazioak ostiralean jarraituko du

“Proposamen oso eskasa egin du Hezkuntza Sailak, berme eta zehaztapenak txertatu barik”, kontatu dio ARGIAri STEILASeko bozeramaile Haizea Arbidek. Ostegun honetan bilera izan dute sindikatuek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, EAEko irakaskuntza publikoko... [+]


2025-05-08 | ARGIA
Iratxe Sorzabal absolbitu du Espainiako Auzitegi Nazionalak, “tratu gizagabeak” pairatu izana aitortuta

Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.


Sorionekuak: “Ekitaldi alaia antolatu dugu euskara gu guztiona dela aldarrikatzeko”

Sorionekuak mugimenduak larunbaterako mobilizazioa deitu du. Goizean herriz herri Nafarroako zubietan elkartuko dira eta arratsaldean Iruñean manifestazioa abiatuko dute, Kostarapea parketik (Trinitarios-Tren parkea) abiatuta 17:30ean. Ireki ateak euskarari lelopean... [+]


Eguneraketa berriak daude