TERMINOEN PESKIZAN


2002ko urriaren 13an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Terminologiarekin nahiz hizkera berezituekin zerikusia duten gai ugari jorratu ziren Leioan burututako jardunaldiotan. Lehenengo egunean Bartzelonako Pompeu Fabra Unibertsitateko M. Teresa Cabré eta Mercè Lorente IULA -Institut Universitari de Lingüística Aplicada- hizkuntzalaritza aplikatuko unibertsitate-institutuko kideak mintzatu ziren lehenik, bata terminologiaz eta hizkuntza-normalizazioaz eta bestea, berriz, terminologia-lanerako metodologiaz. Bestalde, Bertha Gutiérrez Rodilla Salamancako Unibertsitateko irakasleak zientzia eta lexikografia izan zituen hizpide.

Cabréren esanetan, lan egiten den hizkuntzan sortzen da terminologia, eta egokitu eta erabili egiten da. Hizkuntza jakin batean terminologiarik berez sortzen ez bada, landu egin behar dela eta hori ahalik eta hobekien egin behar dela esan zuen; izan ere, jakintza sor edo ekoitz daiteke edo kanpotik eskuratu behar da -eta ondorioz, baita terminoak edota esanahi berezitudun unitateak ere. Ildo horretatik, berez sorturiko terminologia eta terminologia planifikatua edo landua bereizi zituen. Halaber, erabiltzaileek kudeaturiko terminologiaren normalizazioa eta erabileraren ondorioz kudeaturiko normalizazioa bereizi zituen; izan ere, erabiltzaileak kudeatzaile direnean terminoa adostu egiten da, eta erabileraren ondorioz kudeaturikoan, berriz, erabileraren maiztasunak du garrantzia. Bestetik, industria-arloko normalizazioa aipatu zuen, industriak produktu jakin bat merkaturatzen duenean, terminoak erabiltzen baititu komunikazioa eraginkorra izan dadin. Horrela, bada, normalizazio bidean diren hizkuntzetarako terminologiak duen garrantzia izan zuen mintzagai, eta funtzio sinbolikoa eta praktiko-pragmatikoa nabarmendu zituen.
Bestalde, hizkuntza-normalizaziorako neologiak -hitz berriak sortzeak- duen garrantziaz ere mintzatu zen Cabré. Oso kontuan hartzekoa da terminologia tokian tokiko hizkuntzan sortu ahal izateak zerikusia duela teknologia aldetiko berrikuntzak ekoizteko gaitasunarekin. Baina, jakintza berezitua hizkuntza guztietan transmititu behar denez, zientzia- eta teknologia-arloan aitzindari direnek sortzen dituzten terminoetarako, gure hizkuntzaren baliabideak erabiliz, baliokideak sortzeko izan dezakegun gaitasunaren araberakoa izango da hizkuntzaren osasuna. Beste hizkuntza batean sortu diren edo sortzen diren terminoak bere horretan mailegatzeak edo kalko hutsera jotzeak duen arriskua nabarmendu nahi izan zuen.
Bide horretatik abiaturik, bigarren egunean, Euskal Herrian terminologia-arloan egiten den lanaz mintzatu ziren Araceli Diaz de Lezana, Miel Loinaz eta Iñaki Ugarteburu, hain zuzen ere, lehenak EAEko terminologia eta normalizazioa izan zituen mintzagai eta Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak Terminologia Batzordea eratzeko onartu berri duen dekretua izan zuen mintzagai, besteak beste; bigarrenak, berriz, Euskalterm eta terminologia datu-baseak izan zituen aztergai; eta, azkenik, hirugarrenak EHUko Euskara Institutuaren beraren lanaz jardun zuen.

EUSKARA TEKNIKOAK.

Hitzaldi nagusien ondoren, hainbat eta hainbat arlotako euskara teknikoei buruzko komunikazioen txanda iritsi zen. Hamabost txosten aurkeztu ziren guztira, eta batzuk oso arlo berezitu eta mugatuetakoak ziren, hala nola, hizkera sinbolikoen esparruan kokatuko genukeen ikur eta zeinu bidezko adierazpide matematikoen irakurbideei buruzkoa. Beste batzuk, ordea, orokorragoak izan ziren, arlo ugaritarako balio dezaketenak. Horien artean, -tar, -ko eta -dun atzizkien erabileraz aurkeztu zirenak edo euskal hitz-hurrenkeraz eta puntuazioaz zabaltzen diren ideien egokitasunaz aurkezturikoa aipa genitzake. Igone Zabalak aurkeztu zuen txosten hori Euskararen Erabilera Berezituen Mintegiaren izenean, eta ondoren eztabaida bizia piztu zen. Zabalaren hitzetan "egungo euskal testuek eraginkortasun falta nabaria dute" eta "testu hauek ez omen dute lortzen idazlearen komunikazio-helburuak betetzea". Era berean, esan zuen arazo horiek "konpontzeko formulek zerikusia dutela, batetik, perpausen eta izen-sintagmen osagaien antolakuntzarekin eta, bestetik, puntuazioaren erabilerarekin". Jardunaldietako partaideak horraino ados zirela esan badaiteke ere, osagaien antolakuntza eta puntuazioaren erabilera zehazterakoan adostasun txikiagoa nabari zen, eta iritzi-multzo garbiak sailkatzea erraza ez bada ere, nabari zitekeen batzuk XX. mendera arteko euskararen tradiziozko erabileren eta, hortaz, hitz-hurrenkera askeagoen zaleago direla, eta, aldiz, beste batzuek XX. mendean nagusitu den erabileraren aldekoago direla, alegia, Azkuek eta Altubek hedatutako prosa-eredua gogokoago dutela, hots, besteak beste, galdegaia aditzaren aurretik soilik koka daitekeela dioena. Konparazio batera, txostenaren aurkezpenean Zabalak hizkera arrunteko adibideak nahiz teknikoak erabili zituen, eta, besteak beste, seme galduaren parabolaren hasiera tradizioan gutxienez bost modutara idatzi dela adierazi zuen: «gizon batek bi seme zituen» (Azkue eta Altuberen ereduaren arabera, SOV -subjektua, objektua eta aditza- hurrenkera neutroa); «bi seme zituen gizon batek» (hurrenkera markatua Azkue eta Altuberen arabera, subjektua aditzaren atzetik doalako, eta, hortaz, aditzaren aurreko elementua galdegaia da); «gizon batek zituen bi seme» (Azkue eta Altuberen sisteman "gizon batek" soilik izan daiteke galdegai, baina tradizioan aditzaren atzetik ere galdegaia edo predikazio-gunea agertzen dela frogatu du Bittor Hidalgok, eta, hortaz, hitz-hurrenkera era askean antolatuz informazioa antolatzeko aukera ugari dituela euskarak); «gizon batek bazituen bi seme» eta «gizon batek bi seme bazituen» adibideetan, berriz, hurrenkera aldatzeaz gain, aditza markaturik ageri da Hego Euskal Herriko euskaldunon ikuspegitik, Ipar Euskal Herrian oro har horrelakoak arruntagoak baitira.
Jardunaldietan, beraz, terminologiarekin zerikusia duten gaiez gain izan ziren euskal sintaxiarekin zerikusia dutenak ere, terminologiaren eta balio berezitudun unitateen erabilera ez baita hizkera teknikoen ezaugarri bakarra


Azkenak
EAEko Kultura Sistemaren Legea, Espainiako eskuinaren esku?

Jaurlaritzak lizitaziora atera zuen proiektua, “lan teknikoegia” delako. Ia 80.000 euro jasoko ditu Estudio Jurídico Gabeiras y Asociados SLP enpresa madrildarrak, “egoeraren diagnostikoa” eta legearen hasierako proiektua egiteko. Enpresa horren... [+]


“Irunen alarde gatazkarik ez dagoela diotenen asmoa da gaiari garrantzia kentzea, inor busti behar ez izateko”

Irungo Alarde Parekidean sortu berri den Meaka konpainiako kapitaina da Nagore Olaskoaga. Alarde Tradizionala vs. Parekidea, “kopuruak direnak dira, baina oso pozik gaude gazte askok eta askok hartzen dutelako parte Alarde Parekidean, eta beraiek dira gure herriaren oraina... [+]


2025-06-17 | Gedar
“Parte hartzeko dugun eskubidea aldarrikatzen jarraituko dugu, eta aurten ere ez gara jaietatik kanpo geratuko”

Ehunka lagun mobilizatu dira berriz Gasteizen, txosnetan GKSren eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistaren aurka mantentzen duten betoa dela-eta, irtenbide bat aldarrikatzeko.


Herri Sanferminak festarako prest

O plazan garatuko dute egitaraua. Bazkariak, bertso saioa, txikientzako antzerkia, pilota txapelketa, herri olinpiadak eta elektrotxarangak izango dira, besteak beste.


UEMAra beste bost herri batu dira eta plan estrategikoa adostu dute

Azkoitian egindako aurtengo lehenengo batzar nagusian batu dira UEMAra ondoko bost herri hauek: Donamaria, Ibarrangelu, Mundaka, Mutiloa eta Ormaiztegi.


Istilu arrazistak gertatu dira Martzillan, eta bizilagunek adingabeen zentroa ixtea eskatu dute

Joan den asteko asteazkenetik ostegunera bitarteko gauean istiluak izan ziren Martzillan (Nafarroa), eta hainbat bizilagunek harriak eta aulkiak jaurti zizkieten zentroan zeuden etorkin adingabeei. Bizilagunak kalera irten ziren igandean, "herri seguru bat defendatzeko"... [+]


BSHko langileek Eskirotzeko lantegiko sarrera moztu dute berriz, kaleratzeen aurka

Joan den astean iragarri zuen BSH enpresak Eskirotzeko lantegia itxiko zuela langile batzordeak, Espainiako Industria Ministerioak eta Nafarroako Gobernuak eginiko eskaerei jaramonik egin gabe. Asteartean egingo dute Enplegu Erregulazioko Espedientearen negoziatzeko lehen... [+]


B etiketadun ibilgailuak Bilboko Emisio Gutxiko Eremuan sartzea debekatu dute

Neurriak orain arte, A etiketadun eta etiketarik gabekoei eragiten zien.


Subflubialaren proiektua gelditzea eskatu dute Leioako Artatza parkeko kanpaldian

Ekainaren 14 eta 15ean ibaipeko subflubialaren proiektuaren aurkako kanpaldia egin zuten 200 lagun inguruk Subflubiala Ez! plataformak antolatuta.

 


Israelek eta Iranek elkarri eraso egiten jarraitzen dute, geroz eta intentsitate handiagoarekin

Israelek ostiralean Irani eraso egin ostean, azken horretako lider nagusi Ali Khameneik "mendekua" iragarri zuen. Israelen erasoek dagoeneko 224 lagun hil dituzte Iranen; 23, berriz, Iranek Israelen eginikoek, horietatik zortzi igandean. Irango Parlamentuan NPT Arma... [+]


2025-06-16 | Behe Banda
barra warroak
Berandu zabiltza

Oporretan nago baina oraindik ez dut zutabea hasi. Oporretan nago baina nire gelak ez du igarri. Oporretan nago eta etxeko hautsa ez da mugitu. Oporretan nago eta topaguneko kanpin dendak lokatzez beteta jarraitzen du egongelan. Oporretan nago baina nire agenda ez da... [+]


Ehunka herritar turismo masiboaren aurka manifestatu dira Donostian, Europako hainbat hirirekin koordinatuta

Donostiako desazkunde turistikoaren aldeko BiziLagunEkin plataformak deituta, Europa hegoaldeko turistifikazioaren aurkako SET sarearekin koordinatu dute ekimena.


Analisia
Kanarietara bidaiatzeko oharrak

Mingainari kosk txikia eginda joan ginen oporretan Kanarietako Lanzarote irlara. Maiatzaren erdian, turista asko-askorik topatuko ez genuela jakinda, prezio guztiak ere merkeago, eta hara eta hona mugitzeko lasaitasun gehiago. Espero bezalaxe izan zen. “Esperientzia”... [+]


Eguneraketa berriak daude