TEKNOLOGIA BERRIAK HEGALUZE ARRANTZAREN ZERBITZUAN

  • Ekainean hasiko da hegaluzearen kanpaina eta iraila arte iraungo du. Bitarte horretan, AZTI Arrantzuarekiko Zientzia eta Teknikaren Institutuaren bidez, teknologia berrien laguntza izango dute euskal arrantzaleek udako arrain preziatu hori harrapatzeko.

2001eko ekainaren 10ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Euskal Herriko arrantzaren sektorea egunetik egunera ari da modernizatzen, eta aitortu beharra dago Gasteizko Administrazioa beti oso sentibera agertu dela sektore honekin, eta oso ahalegin handia egin duela arlo horretan. Orain, 2006. urtera bitartean, itsasontziak berritzeko plan batean murgildurik dago sektorea. Itsasontzien %40an izango du eragina, eta 60.000 milioi (2.400 milioi libera) pezetako kostua izango du. Teknologia berriak lagungarri gertatzen dira itsasontzien lehiakortasuna areagotzeko; batetik, itsasontzien berrikuntzaren bidez eta, bestetik, arrainaren kokapena eta bilguneak atzemateko tresneriaren bidez. Horregatik, gure arrantzaleek birziklatu beharra izan dute, kanpainaz kanpoko garaian ikastaro bereziak eginez, teknologia berriei esker irizpide berriak erabili ahal izateko eta arrantza hobea izango duten lekuetara bideratzen asmatzeko.
Oraintxe, hegaluzearen kanpainan bete-betean sartzen ari garen garai honetan, komenigarria da teknologia berri horiek gure arrantzaleei eskaintzen dizkieten zerbitzu batzuk aipatzea. Egia da beraiek direla itsasoan sartu eta arrantza gauzatu behar dutenak, baina egia da baita ere teknologia berri horiek hobeto eta baldintza hobeetan arrantzatzen laguntzen diotela; dena den, goi mailako aurrerapen hauen kontua nahiko gauza berria da beraientzat.
Iazko hegaluzearen kanpaina oso garrantzitsua izan zen. Ekainetik irailera bitarteko kanpainan 9.000 tona bildu ziren, hau da, 1999an baino %40 gehiago. Lonjan kiloko 420 pezetako (16 libera inguru) prezioa egin zuen batez beste, eta 1999an, berriz, 500 pezetakoa (20 libera).


BOST SATELITE HEGALUZEA ATZEMATEKO.

AZTI Arrantzuarekiko Zientzia eta Teknikaren Institutuak urrundik atzemateko estazio bat du. Institutu honek Sukarrietan du bere egoitza nagusia, eta duela gutxi estazio bat ireki du Pasaian. Sukarrietan kokaturik duen urrundik atzemateko estazio horretatik NASAren NOAA serieko Estatu Batuetako hiru sateliteren datuak eta irudiak jasotzen ditu, eta baita Orbview2 merkataritza-satelitearenak eta Feng-Yun satelite txinatarrarenak ere.
Satelite horiek bidaltzen dituzten datuak eta irudiak jaso eta prozesatu egiten dira Sukarrietako estazioan. Datu horiek uraren tenperatura eta pigmentu fotosintetikoen kontzentrazioa adierazten dute, eta horrek batzuetan hegaluzearen kontzentrazioa adieraz dezake. Baliabide horien bitartez hainbat espezie pelagikoren bankuak aurki daitezke, horien artean hegaluzearenak. Horretarako, AZTIk mapa batzuk eratzen ditu eta baxurako itsasontzietara bidaltzen ditu denbora errealean. 1999ko arrantzaldian isotermen ehun mapa inguru bidali zituen AZTIk, antzeko batez besteko tenperaturak islatuz.
AZTIk 2000ko arrantzaldian, egunero, denbora errealean bidaltzen zien azaleko tenperaturari buruzko informazioa kofradiei -fax bidez- eta itsasontziei beraiei -ontzian duten edo zuzenean aginte-zubiko PCan bertan jarritako irratifaksimilaren bidez-. Informazioa aldez aurretik baxurako itsasontziekin hitzartutako frekuentzi eta orduetan ematen die. Joan den urtea geroztik, planktonaren kontzentrazioari buruzko mapak ere igortzen dira, eta horrek erraztu egiten du harrapaketa lortzeko aukera dagoen ingurunearen mugak ezagutzea. Azken bi urte hauetan horrelako metodoak erabiltzen saiatu dira baxurako arrantza ontziak arraina dagoen lekura hurbiltzen ahalegintzeko.


ARRANTZA ONTZIEN MODERNIZAZIOA.

Arrantzaren sektorea estrategikoa da Eusko Jaurlaritzarentzat, eta ahalegin handia ari da egiten sektorea modernizatzeko. Nolanahi ere, egin beharrekoak lehenbailehen egin beharko dira, zeren horretarako diru laguntza publikoak 2006an desagertuko dira, eta baldintzarik egokienak 2002. urtera bitartean eskainiko baitira. Eusko Jaurlaritzak 4.400 milioi pezetako laguntza publiko ofiziala eman du, eta, horrez gainera, hogeita lau finantza- erakunderekin finantzaketa bide berezi bat hitzartu da itsasontziak berritzeko maileguak lortzeko. Euskal Herriko itsasontzien %40a berritzeak 60.000 milioi pezetako inbertsioa eskatuko du. Helburu hori 2007. urterako lortzen bada, itsasontzi guztien %70 edo %80 egongo da berriturik, eta etorkizunari lehiakortasunez aurre egiteko prestaturik egongo dira.


BOLANTAK GALARAZITA 2002AN.

Hilabete gutxi batzuk besterik ez dira geratzen arrantzan bolantak erabiltzea galarazten duen agindua indarrean jartzeko Europako Batasunean. Agindua 2002ko urtarrilaren 1ean jarriko da indarrean. Arrantzarako sistema horiek betidanik arbuiatu dituzte euskal arrantzaleek. Hegaluzea euskal arrantza ontzien ustiapen objektu tradizional izan da. 2000ko kanpainan 187 arrantza ontzi aritu ziren, eta horietako 73 beita biziarekin aritzen ziren eta 114 xaxiango arrantzan. Beita biziaren bidezkoan amu bakarreko kanaberak erabiltzen dira, eta xaxiangoan, berriz, apeu bat jartzen da amuan, eta hegaluzeak bere harrapakina delakoan irentsi nahi izaten du. Horrela, gure arrantzaleek banan-banan harrapatutako kalitate handiko hegaluzea lehorreratzen dute ekainetik irailera bitartean.
Nolanahi ere, azkenaldi honetan, beste herrialde batzuetan bolanta bidez arrantzatutako hegaluze asko ari da sartzen hemengo merkatuan. Zer dira bolantak edo jito-sareak? Sare mota hori Frantziak sartu zuen 1987an hegaluzea harrapatzeko. Oso luzera handiko sareak dira, itsasoko ur azalean zabalduta jitoan uzten direnak. Horien garaiera 15 eta 20 metro bitartekoa izan ohi da, eta luzera, berriz, kilometro askotakoa izan daiteke.
Hasiera-hasieratik eztabaida larria sortu izan da bolantak erabiltzen dituztenen eta ohiko arrantza baliabideak erabiltzen dituztenen artean. Lehenengoek errentagarritasun ekonomikoaren argudioa dute, eta besteek, berriz, bolantek arrantzaren ekosisteman duten eragin arriskutsua aipatzen dute. Erakunde ekologistak ere sare horien aurka agertu ziren arrantza ahalmen handia dutelako eta ekosisteman eta izurde eta zetazeoen populazioan kalte handia egiten dutelako.
Bi jarrera kontrajarri hauek Nazio Batuetaraino iritsi ziren, eta mundu osoko moratoria baterako deialdia egin zuten. Europako Batasunak berak ere Arautegi bat ezarri zuen 1992an, eta "2,5 kilometrotik gorako bolantak erabiltzea galarazi zuen". Gero, 1994an, Batzordeak erabaki zuen ezinbestekoa zela 2,5 kilometrotik beherako sareak ere ez ugaritzea eta, halabeharrezko egokitze aldi baten ondoren (4 urte), honelako sare guztiak ezaba daitezen prestatzea.
Azkenik, Europako Batasunaren Kontseiluak beste arautegi bat onetsi zuen. Horren arabera, 2002ko urtarrilaren 1etik aurrera bolanta sareak erabiltzea galaraziko du. Bitarteko epe horretarako ere hainbat baldintza jarri du: horrelako arrantza ontziak %40an murriztea 1998rako, urtero zerrendak egitea. Hala eta guztiz ere, erabaki horiek ez dira behar bezala bete. Ikusi egin beharko da EBk gogor eusten dion bere agindua betearazteko asmoari eta datorren urteko urtarrilaren 1etik aurrera erabat kenarazten dituen. Hala baldin bada, benetako abantaila izango da; batetik euskal arrantzaleentzat, bolantekin harrapatutako hegaluze kopuru handiak sartzeak eragiten dion lehia bidegabea eragotziko duelako, eta bestetik kontsumitzailearentzat, kalitate handiagoko arraina dastatu ahal izango duelako.
Amuaren bidezko harrapaketa sistemak bereizi egiten du arrantzatu nahi den arraina, eta, aldiz, bolanten sistemak ez du inolako hautaketarik egiten, eta kalte larriak eragiten dizkio arrantza jarduerari. Bestalde, beste hainbat arazo ere sortzen dute: nabigaziorako eragozpen larria dira; ohiko arrantza-ontzien harrapaketak murrizten dituzte; hegaluze gazteenak ere akabatzen dituzte, baliabide hori arriskuan jarriz; bestelako hainbat espezie ere suntsitzen ditu, hala nola izurdea eta marrazoa; eta kontrolik gabeko heriotza eragiten dute sareetatik askatzen diren arrain zaurituetan.

AMUKO HEGALUZEA KONTSUMITZEA
Ez da gauza bera amuko hegaluzea edo bolanten bidez harrapatutakoa jatea". Hori zen Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaia eta Gipuzkoako arrantzaleen kofradiek egin zuten publizitate kanpaina handiak zabaltzen zuen mezua. EAEko egunkari guztietan zabaldu zen. Aurten ere iaz bezain egia izango da mezu hori. Kanpaina horren helburua merkatuan sartzen ari zen bolantaz harrapatutako hegaluze kopuru handiari aurre egitea zen. Iragarki horrek arrandegietan hegaluzearen jatorria galdetzera bultzatu nahi zituen kontsumitzaileak. Bolantek hegaluzearen stocka suntsitzen dutela nabarmendu nahi zuten kanpainaren bidez, eta, gainera, izurdeei eta marrazoei ere gogor erasotzen dietela.
Beste herrialde batzuetatik "bolantekin arrantzatu eta kamioietan garraiatutako" hegaluze asko sartzen ari zela ohartarazten zuen iragarkiak, eta, aldiz, euskal arrantzaleek "amu bidez eta banan banan harrapatzen zutela" eta, horregatik haien arrainak kalitate ezin hobean iristen direla arrandegietara.
Hemengo hegaluzea arrantzatzeko erak -zioen iragarkiak- "Europako araudia betetzen du, espeziea zaintzen du eta ez du arriskuan jartzen arrantza ondarea; eta, gainera, gure arrantza-industriaren aberastasunari eusten laguntzen du". Eta, amaitzeko, honela zioen: "Baxurako arrantza ontzien jarduera guztiz funtsezkoa da itsasertzeko hainbat herrirentzat. Arrantzan aritzen diren 350 ontzik 3.000 arrantzale ingururi ematen diote lana. Gure arrantzaleek harrapatutako hegaluzea kontsumitzea kalitatea kontsumitzea da".


Azkenak
Bizkaiko Golkoa ia bi aldiz azkarrago ari da berotzen munduko batez bestekoa baino

Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]


Protesta egingo dute Los 40 Summer Live jaialdiaren aurka, Zarautzen

Beste urte batez Los 40 Summer Live jaialdia ospatuko dute Zarautzen, eta horren kontra agertu dira herriko hainbat eragile, haien ustez, garrantzi handiagoa ematen zaiolako ekitaldi horri herriko jaiei baino: "Argi erakusten du gure herrian zeinentzat dauden erraztasunak... [+]


Azterketa %90ek suspenditu dute eta Zupiriak esan du: “Ertzain izateko ikasi egin behar da”

3.600 pertsona aurkeztu dira ertzain edo udaltzain izateko lan eskaintza publikoko deialdira, eta 2.800 hautagaiek ez dute proba psikosoziala edota atal teorikoa gainditu. Segurtasun sailburuak defendatu egin du Polizia izateko "exijentzia maila".


CAF-Elhuyar sariak etetea erabaki dute, “baldintza egokirik” ez daudela arrazoituta

Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".


Nila Heredia
“Evo Moralesek ingurune toxikoa du, eta ezinbestekotzat jo du bere burua”

Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.


Guggenheim Urdaibai Stop plataformak museoaren proiektua bertan behera uzteko eskatu die instituzioei

Joan den astean aurkeztu ziren proiektuaren inguruko entzuketa prozesuaren emaitzak, eta Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu ziren. Busturialdearen beharrei "arduraz" erantzutea exijitu die plataformak, eta proiektuaren inguruko informazio eta... [+]


Indarkeria matxista gisa ikertzen ari dira 78 urteko emakumearen hilketa, Zizur Nagusian

Emakumea hilda aurkitu dute bere etxean. Senarrak, 85 urteko gizonak, emakumearen heriotzaren berri eman du, Polizia bertaratu denean diskurtso inkoherentea zuela ohartu eta atxilotu egin dute. 


Konfrontaziora pasatzeko garaia da

Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu


2025-07-30 | Sukar Horia
Dominatzaile pobreak

Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]


Barkamena inprimatzen eta saltzen

Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi  Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]


Migrazioei buruzko jarrerak gurean

Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]


Euskarak Euskal Herria behar du

Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]


Ergelkeria

Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.

Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]


2025-07-30 | Inma Errea Cleix
Kaka

Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]


Eguneraketa berriak daude