Paralelismoak eta distantziak
Orain gutxi Txantreako Irakurle Eskolan Gael Faye idazlearen Ene herri txikia eleberria irakurri genuen, Irati Bereauk euskarara itzulitako bertsioan. Liburuak Gabrielen –Burundin jaiotako haur bat– historia kontatzen du. Aita frantsesa du eta ama Ruandatik ihes egindako tutsi erbesteratua da. Liburuak hainbat gai jorratzen ditu; haurtzarotik nerabezarorako pasaera, familia gatazkak eta ezberdintasun sozialak, esate baterako. Baina gai zentrala, eta narrazioaren klimaxa, hutu eta tutsien arteko gatazka da. Izan ere, gatazka horrek Ruandan ez ezik Burundin ere egundoko triskantzak eragin zituen. Irakurri genuen guztioi izugarri gustatu zitzaigun, irakurterraza eta entretenigarria iruditu baitzitzaigun. Halaber, den-denok kontu batean bat egin genuen: Afrikako historiaz deus gutxi genekien.
Irakurle taldeko saioa prestatzeko Alfredo González Ruibal-en artikulu bat irakurri nuen, El Salto aldizkarian argitaratutakoa. Testu hartan, europarrek Afrikako gatazkez dugun ikuspegia kritikatzen du, kontinente beltzeko “gatazka etnikotzat” definitzen baititugu. Gatazka etnikoak borroka irrazional, barbaro eta ulergaitzak lirateke, mendeetan metatu diren gorroto eta ezinikusien ondorio. Baina González Ruibal arkeologoaren arabera, Mendebaldeak gatazka bat etnikotzat definitzen duenean, lehian ari direnen identitatea azpimarratzen du eta, aldi berean, liskar horien kausa sakona ezkutatu. Haren aburuz, gatazka etnikoak ez dira existitzen, are gutxiago Afrikan. Kontinente beltzean inon baino argiago geratzen baita horien atzean dauden interes ekonomiko, sozial eta politikoak; sarri kolonialismoaren ondorioetatik eratorritakoak. Sarri asko, baliabideen gaineko kontrolagatiko gerra hutsa da. Beraz, utzi beharko genioke Afrikako gatazkak liskar barbaro eta irrazional hutsen modura ikusteari.
Baten batek, halaber, pentsa lezake gatazka horiek Hirugarren Munduko kontua direla eta halakoak ezin direla gertatu gure latitudeetan. Alabaina, liburua irakurtzen ari nintzenean gogoratu nuen Ruandako genozidioa (1994) eta Burundiko gerra zibila (1993-2005) gertatzen ari ziren garai bertsuan Europan ere gerra eta sarraski larriak gertatzen ari zirela. Jugoslaviako gerrez ari naiz. Horietan tortura, garbiketa etnikoak, bortxazko lekualdatzeak, hilketa masiboak eta sexu-indarkeriak izan ziren baita ere. Ezberdintasunak ezberdintasun, paralelismo ugari zegoela iruditu zitzaidan, baina bataz eta besteaz daukagun irudia arrunt ezberdinak dira.
Ene herri txikia liburu bikaina da, Afrikarako sarbide bat izan liteke. Baina Frantzian liburu oso arrakastatsua izan zen arren, euskarazko bertsioaren aleak aurkitzeko zailtasunak izan genituen. Gurean, dirudienez, oihartzun apala eduki zuen eta katalogoetan ezin aurkitu ibili ginen. Euskal literatura-merkatuaren egoeraren sintoma izanen da, akaso.
Kairoko hotel batetik hitz egin du ARGIArekin ostegun goizean Pili Revilla gasteiztarrak. “Edozein momentutan atxilotu gaitzakete”, adierazi du. Solasaldiaren unean Euskal Herritik joandako bost herritar daude atxilotuta, eta nazioarteko dozenaka. Arreta Palestinako... [+]
Ekainaren 13an hasi behar duen Gazarako Martxako partaideak atxilotzen ari da Egiptoko Polizia, tartean hainbat euskaldun. Israel Gazan egiten ari den sarraskia salatu eta korridore humanitario bat ireki dadila eskatzeko abiatu dute ekimena mundu osoko 3.000 herritarrek.
Ekainaren 12an munduko bazter guztietatik –Euskal Herritik ere– heldutako ehunka pertsona batuko dira Egiptoko El Arish hirian, hortik Rafah-raino abiatzeko, Gazaren aldeko martxa globalean. Israel palestinar herriaren aurka egiten ari den genozidioa salatuko dute,... [+]
Erdaraz hitz egiten duzu, Francok nahi zuen bezala’ kamiseta dut gogoan egunotan, OlaXonMario Galiziako sortzaile digital kuir eta independentistaren diseinua.
Gogora ekarri dut, lehenengo, Isabel Díaz Ayusok alde egin duenean Imanol Pradales lehendakariak... [+]
Segovia (Espainia), duela 43.000 urte inguru. Neandertal batek hatza pigmentu gorritan busti eta puntu bat margotu zuen 25 cm inguruko harri baten erdian. Harria 2022an aurkitu zuten arkeologoek San Lazaro leizean, eta, analisi multiespektral xehea egin ondoren, puntu gorri... [+]
Oraindik joan den astea asimilatzen nabil. Boterean daudenen eta botere ereduetan eragin nahi dutenen aldarriak ozen entzun ditugu nonahi. Sareetan zein kalean.
Izan diren manifestazio ezberdinetan, herrietako giza eskubideen garapen maila agerian geratu da. Amerikako Estatu... [+]
Maiatzaren 27an Frantziako Estatuko Legebiltzarrak onartu zuen heriotzarako laguntza baimentzen duen legea. Askok aurrerapen humanistatzat jo arren, lege berri honek kezkak piztu ditu pertsona ezinduen eskubideen aldeko mugimenduetan. Gaur egungo gizarteak ez badizkie pertsona... [+]
Graz hiriko eskola batean gertatu da tiroketa, Austria hegoaldean. Hiriko alkate Elke Kahrren arabera, hildako gehienak ikasleak dira. Gutxienez 30 lagun eraman dituzte ospitalera, eta horietatik lau egoera larrian daude.
Igandean Guardia Nazionaleko 2.000 soldadu mobilizatu ondoren, AEBetako armadak jakinarazi du beste 2.000 soldadu eta 700 marine bidaliko dituela Los Angelesera, etorkinen aurkako sarekaden harira piztutako protestak oztopatzera. Bitartean, Etxe Zuriaren eta Kaliforniako... [+]
Joan zen asteartean, ekainak 3, utzi (behar izan) zuen kargua Luvsannamsrain Oyun-Erdene Mongoliako lehen ministroak, Parlamentuan konfiantza-bozketa galdu ondoren. Garaipen argi eta garbia izan zen, ezbairik gabekoa, Ulan Bator hiriburuko Sükhbaatar plazan hiru aste... [+]
Atxilotutako hamabi ekintzaileetako batzuk beren herrialdeetara bidaltzen hasi dira, baina zortzik uko egin diote deportazio dokumentuak sinatzeari. Astelehen goizaldean bahitu zuen Israelek Madleen itsasontzia nazioarteko uretan, Gazako kostaldetik 150 kilometro ingurura,... [+]
Zazpi auzotarako eta Jabaliako errefuxiatu-kanpalekurako aginduak eman ditu estatu sionistak, eta ohartarazi dute "babesleku" izendatutako eremuak erasotzeko "patroi" bat jarraitzen duela.
Donald Trump Etxe Zurira heldu zenetik, nabarmen areagotu dira ICE AEBetako Inmigrazioko eta Aduanetako Polizia Indarrak etorkinen aurka eginiko sarekadak. Horren aurrean, komunitate latino handiena hartzen duen estatuan, Kalifornian, protestak piztu dira azken egunetan... [+]
Gazara laguntza humanitarioa eramateko, duela astebete abiatu zen Madleen itsasontzia Sizialiatik (Italia). Askatasunaren Ontzidiak salatu du nazioarteko uretan zihoazela gelditu dituela Israelgo armadak, Gazako kostaldetik 150 kilometro ingurura. Israelera eraman dituzte... [+]