Goiko argazkian, Madrilgo Beti-Jai, XX. mendearen hasieran. Azpian, frontoiaren azken urteotako egoera tamalgarria. Frontoia galzorian egon da, Kultura Intereseko Ondare izendatu duten arte.www.static.com/www.euskaljaialai.com
Madrid 1891. O coñecido empresario de Eskoriatza, José Arana, encargou ao arquitecto Joaquín de Rucoba a construción dun frontón na capital española. O frontón debía construírse seguindo o modelo de Beti-Jai de San Sebastián, pero estando en Madrid, tiña que ser mellor e máis grande que o de San Sebastián. As obras comezaron dous anos despois na rúa Marqués de Riscal, xunto ao Paseo da Castelá. Utilizaron as técnicas máis innovadoras da época, é dicir, estruturas de ferro lixeiras e curvas.
O Beti-Jai de Madrid foi inaugurado o 29 de maio de 1894. Pola tarde, Portal e Pasieguito enfrontáronse a Beloki e Tandilero. Os asentos máis baratos pagáronse a unha peseta, mentres que o de palco custaba 25 pesetas.
Nestes primeiros anos, ademais da pelota, celebráronse outros eventos no frontón: concertos –en 1897 foi o Orfeón Pamplonés–, exposicións de cabalos... Pero pronto terminaron os espectáculos e en 1904 converteuse no Centro de Ensaios Aeronáuticos Beti-Jai. Tres anos máis tarde quixeron revivir a pelota e organizaron varios partidos. Non tiveron éxito, entre outras cousas, porque a prensa non axudou a vender un espectáculo que se desmoronaba. O 4 de maio de 1907, segundo o diario ABC, “máis que ver aos pelotaris que nos presenta a empresa Beti-Jai, é mellor que quededes tranquilos en casa
”. Entre 1913 e 1916 converteuse en sede da Escola Militar para que os alumnos puidesen realizar prácticas nela. O último partido de pelota de Beti-Jai xogouse en 1918 e nos dous anos seguintes o edificio foi utilizado polo fabricante automobilístico Studebaker. A pesar de que en 1924 pediron permiso para construír un garaxe, esta iniciativa non saíu adiante.
Durante a Guerra do 36 foi empregado como comisario e cárcere, e terminada a guerra, as bandas de música de Falanxe empezaron a ensaiar alí mesmo. Desde entón, o edificio permaneceu abandonado. Na Transición empezaron os esforzos por protexer o Beti-Jai, pero, ademais dos que querían conservar o patrimonio, os especuladores interesáronse por aproveitar o caro solar do centro da cidade.
Convertido nun vertedoiro, co obxectivo de derrubar o edificio e construír un hotel, Beti-Jai foi declarado Ben de Interese Cultural. Por tanto, a lei obriga ás autoridades de Madrid a restaurar e conservar o frontón onde se instalou.