Beti-Jai betiko

Madrilgo Beti-Jai
Goiko argazkian, Madrilgo Beti-Jai, XX. mendearen hasieran. Azpian, frontoiaren azken urteotako egoera tamalgarria. Frontoia galzorian egon da, Kultura Intereseko Ondare izendatu duten arte.www.static.com/www.euskaljaialai.com
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Madril, 1891. Jose Arana Eskoriatzako enpresario ezagunak Espainiako hiriburuan frontoi bat eraikitzeko eskatu zion Joaquín de Rucoba arkitektoari. Frontoia Donostiako Beti-Jairen ereduari jarraituz eraiki behar zuten, baina Madrilen egonda, Donostiakoa baino hobea eta handiagoa izan behar zuen. Bi urte geroago hasi ziren lanak Marqués de Riscal kalean, Castellana pasealekuaren alboan. Garaiko teknikarik berritzaileenak erabili zituzten, hau da, burdinazko egitura arin eta kurboak.

Madrilgo Beti-Jai 1894ko maiatzaren 29an inauguratu zuten. Arratsalde hartan Portalek eta Pasieguitok Beloki eta Tandileroren aurka jokatu zuten. Eserleku merkeenak pezeta batean ordaindu ziren eta palkoan egoteak, aldiz, 25 pezeta balio zuen.

Lehen urte horietan, pilotaz gain, beste ekitaldi batzuk ere burutu zituzten frontoian: kontzertuak –1897an Iruñeko Orfeoia izan zen–, zaldi erakusketak... Baina ikuskizunak berehala amaitu ziren eta 1904an Beti-Jai Aeronautika Entseguen Zentro bilakatu zen. Hiru urte geroago pilota berpiztu nahi izan zuten, eta hainbat partida antolatu zituzten. Ez zuten arrakastarik izan, besteak beste, prentsak ez zuelako lagundu gainbehera zetorren ikuskizuna saltzen. 1907ko maiatzaren 4an ABC egunkariak zioenez, “Beti-Jai enpresak aurkezten dizkigun pilotariak ikusi baino, hobe duzue etxean lasai gelditu”.

1913 eta 1916 urteen artean, Militarren Eskolaren egoitza bihurtu zen, ikasleek bertan praktikak egin zitzaten. Beti-Jaiko azken pilota partida 1918an jokatu zen eta hurrengo bi urteetan Studebaker auto fabrikatzaileak erabili zuen eraikina. 1924an garaje bat eraikitzeko baimena eskatu arren, ekimen horrek ez zuen aurrera egin.

36ko Gerran komisaria eta presondegi gisa erabili zuten, eta gerra amaituta, Falangeko musika bandak entseguak bertan egiten hasi ziren. Ordutik aurrera, eraikina abandonatuta egon da. Trantsizioan hasi ziren Beti-Jai babesteko ahaleginak, baina ondareari eutsi nahi ziotenez gain, espekulatzaileek ere interesa agertu zuten hiriaren erdiguneko orube garestiari etekina ateratzen.

Zabortegi bihurtua, eraikina bota eta hotel bat eraikitzekotan zirela, Kultura Intereseko Ondare izendatu dute Beti-Jai. Horrenbestez, legeak frontoia zaharberritzera eta gordetzera behartzen ditu Madrilgo agintariak.

Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Epai euskarafoboen gainetik, euskaraz jarraituko dutela jakinarazi eta protestara deitu du UEMAk

​UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]


2025-07-17 | ARGIA
EH Bildu: “Ez da nahikoa salaketa, hizkuntza politika ausartak behar dira”

Nerea Kortajarena EH Bilduko legebiltzakideak prentsa agerraldi batean esan du Eusko Legebiltzarrean dauden "gehiengoak" baliatu beharko liratekeela "hizkuntza politika berri bat ahalbidetzeko". 


2025-07-17 | ARGIA
Jaurlaritzak esan du ez duela bat egiten Auzitegi Gorenaren erabakiarekin

Maria Ubarretxena Eusko Jaurlaritzako bozeramailearen esanetan, “indar politiko batzuk erabaki politikoak judizializatzen ari dira”.


Eguneraketa berriak daude