Nostalxia no Alto Deba. Empezando polo trekuzco, onde as torres e cables das liñas de alta tensión. En ausencia de néboa, a autoestrada Beasain-Durango destaca sobre os montes extraídos. En paralelo, o camiño do TAV pon de manifesto o ronsel do sangrado do monte. Na mesma ladeira, a distancia, canteira e nos paralela eucaliptos. Abaixo, no buraco, Antzuola.

Solastalgia na comarca do Urola. De camiño a casa teño o compás Izarraitz; estou a chorar xunto a Izazpi, Oleta e Samiño, porque escoitan as voces en poucos caseríos, todos por medo. Cando a costa por baixo de Kostarratzu diríxese á dereita, aparéceme Aralar lonxe, entre Pagotxeta e Irimo, como no podio, dourada, secundaria e terciaria.

E, ao parecer, a dosificación da destrución baséase nunha escalada triste: os dourados son intanxibles –polo momento–, os segundos segundo a conveniencia política e os enterros para o terciario son sacrificables.

Os habitantes de paisaxes humildes, paraísos durante a pandemia, condenáronnos a conversar cada día con dor e dor coas paraxes que nos forman. Porque, por decisión duns e por complicidade doutros, as paisaxes que nos fan van deixar de ser o que son.

Duelo nas beiras. Porque non poderemos volver ao manancial que nos alimenta. Porque condenaron aos campos a un negro eterno, prohibindo o cambio de cor de tempada. Porque non podemos soñar co futuro que se percibe nos silos dos montes.

E non se pode ir a máis. Como é que deixen de estar? Mentres a maioría vive nun inmenso polígono industrial, uns poucos terán un paraíso afastado para alimentar o instinto que fai a persoa no mundo.

Parece un asunto poético, pero que hai máis carnal que a poesía? Que, máis real que as paisaxes que nos fan as persoas? Que somos só reflexo? Quen determinará no balance megavatt o sentido de ser persoa e o número de megawatts que lle corresponde ter un lugar no mundo?

Ese sentido lévanos precisamente a defender o noso lugar. Temos a forza que encerra a solastalgia para non afogarnos no abrazo da nostalxia.