EZCABA

Compañía: IIuna producións

Cando: 21 de xaneiro

Onde: Escola Navarra de Teatro (Pamplona)

--------------------------------------------------------------------

Un podería pensar que os cartuchos ao redor dun tema poden queimarse facilmente cando xa se realizaron centos de obras de teatro, narracións, cancións e películas. Pero en canto á prisión de Ezcaba, aínda hai moito que contar. Os membros de Ilune presentaron a obra Ezkaba a finais do ano pasado e deron tres recitais na Escola de Teatro de Pamplona. E encher até arriba a sala.

Manuel é un mozo que nos presenta gritando á súa nai. Podemos imaxinar que está na prisión, aparece entre paredes grises obsoletas e frías, e responde chorando a violencia falanxista. Manuel, un mozo galego de 18 anos, está na fortaleza do monte Ezkaba, onde o seu pai é fugitivo e foi detido. Chinés, un prisioneiro común da mesma brigada, comparte cela con Julian, un preso político da CNT. É inverno e entra frío pola xanela. A comida é deficiente. O protagonista cóntanos que matan engúrralos do tempo. A nós e á nosa nai.

Manuel fala ás veces da súa nai. Cóntalle os asuntos da prisión e esa luz é impregnada por un nostálxico. Nostálxico é tamén o eco do galego de Marta Juaniz. Pero a pesar da súa triste obra e temática, o personaxe de Mikel Goikotxeandia, o xitano Chinés, aproveita o humor para que a situación sexa máis levadía. A obra irá liberando as tensións entre o tres e o percorrido de cada un. Descubrimos que o atrezo do cárcere é tamén unha praza nun pobo galego e as rúas de Pamplona. E que os soños e as publicacións de Manuel teñen un sentido.

Chega o día da fuga. Indeciso, a madrugada do 22 de maio de 1938 os nosos personaxes foxen xuntos, pero cada un ten o seu obxectivo: Manuel quere volver a Galicia. Julian, pola súa banda, quere reunirse coa súa amada en Pamplona. Costa abaixo, zig-zag, ás escuras, entre matogueiras. Óuvense os ladridos dos cans. E deciden separarse.

Que o final é máis triste que a obra de teatro non é un segredo. Volvemos ouvir a Manuel gritando á súa nai. Volvemos ao principio. Pero o mozo preso non poderá volver ao seu pobo.

Un podería pensar que todos os cartuchos que rodean a prisión de Ezcaba quéimanse facilmente. Pero hoxe é día que ese lugar só ten o apelido de “fortaleza”. Aínda está infestado de símbolos franquistas e está totalmente abandonado. Por tanto, ata que a memoria da crueldade de Ezcaba convértase nun espazo, polo menos debemos seguir contando historias e historia de Ezkaba.