Ardo ekoizpenaz gain askoz ere kantitate txikiagoan ekoizten den beste altxor bat ere badute Arabako Errioxan: olioa. Azken urteetan olibondoak galtzen joan badira ere, olioaren kulturak bizirik dirau. Moredako La Equidad olio-errota kooperatiboa da horren adibide: “1947an sortu zen olio-errota hau. Lehenago herrian baziren lau bat partikular, baina urte hartan herritarrak herriarentzako olio-errota sortzeko batu ziren”, azaldu dizkigu hastapenak Jesus Eraso Diaz de Cerio kooperatibako lehendakariak.
Antzinakoa berriaren ondoan
1947an eraikitako olio-errota hark 2001 arte funtzionatu zuen: antzinako moduan ekoizten zuen, harrizko errota bidez eta lehengo irabiagailu eta prentsatze sistema zaharrekin. Baina errota zaharkitua gelditzen ari zenez eta osasun neurrien aldetik bete beharreko baldintzak zirela medio, berria jartzea erabaki zuten 2001ean. “Apustu handia egin genuen, inbertsio dezentea ekarri baitzuen aldaketak”, dio Erasok. Errota berriarekin zentrifugazio bidez ehotzen dute oliba.
Berria jarrita ere, antzinako errota mantentzea erabaki zuten kooperatibako kideek. Moredara hurbiltzen diren bisitariek, modu horretan, bi errotak ikusteko aukera dute.
Arroniz barietateko 200.000 oliba kilo inguru ekoizten dituzte kooperatibako kideek urtean, eta ehun kilotik 18-20 litro olio ateratzen dute. Eusko Label edota laborantza ekologikoko zigilupean ekoizten dute saltzeko egiten dutena, baina gehiena etxeko kontsumorako egiten dute. Kooperatibako kideen artean Moredako herritarrak ez ezik inguruko herrietakoak ere badaude: Viana, Oion, Lantziego, Laguardia, Binasperi, Bilar, Gorrebusto, eta Labrazakoak.
Olioaren kultura bizirik
Bisita gidatuak eta olio dastaketak askotan antolatzen dituzte Moredako olio-errotan, eta doakoak izaten dira gainera. Nahikoa da deitu eta kooperatibako kideekin eguna eta ordua hitzartzea. “Asteburu honetan bertan Gasteizko 15 lagun izan ditugu bisitan, eta ikasle taldeak ere etortzen dira noizean behin”. Arabako Errioxan ardoaz gain gauza gehiago ere badirela erakustea dute helburu, baita euren olioa promozionatu eta ezagutaraztea.
Eta olioaren kultura zabaltzeko bestelako ekimenak ere antolatzen dituzte. Esaterako, urtero ospatzen dute Arabako Errioxako Olioaren Eguna, aurten martxoaren 22an Moredan bertan eginen dutena.
2019an, Greziako Kasos uharteko uretan, ikerlan bat abiatu zuten Ikerketa Helenikoen Fundazio Nazionalak eta Greziako Kultura Ministerioak. Lanaren emaitza berriki jakinarazi dute: guztira, hainbat garaitako hamar ontzi-hondar aurkitu dituzte. Zaharrenak 5.000 urte inguru ditu... [+]
Eta arkitektoen burbuilean, krisi klimatikoaren gaineko kezka igartzen al da? Galdetu dit agroekologoak.
Eraikuntzaren sektorea CO2 emisioen portzentaje altuaren eragilea izanik, galderak zentzua badu. Naomi Klein-ek Honek dena aldatzen du liburuan kontatzen du nola hegazkin... [+]
2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]
Energia berriztagarria sortzeko proiektuek aurrera egin ahala, horien elektrizitatea garraiatzeko linea proiektuak ere azaleratzen ari dira. Horietako batzuk, adibidez, Nafarroa, Araba eta Bizkaia zeharkatzen dituzte.
"Baserriberri" du izena programak eta langabezian diren Euskal Herri osoko 12 ikasleri zurgintza formazioa emango die, erortzear diren baserriak berritzen ikas dezaten.