Etorkizunaren argi-ilunak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Mayi Pelot urriaren 6an hil zen eta kritika honekin omenaldi xume bat egin nahi diot. Zientzia fikzioa landu zuen ezagutzen dizkiogun bi lanetan, ohikoa ez zena bere garaian: Xabier Mendigurenek egin zion kritikan dioenez “azpimarratzekoa da, itxura denez Mayi Pelot dugula zientzia fikzioa lantzen duen euskal idazle bakarra”.
Itxaro Bordak eta Josu Landak 1986an Susa aldizkarirako egin zioten elkarrizketan ipuin hauek idazteko erabili zituen iturriak aitortu zituen: Bradburyren ametsen erabilera eta mundu berriak asmatzea, Asimoven unibertso eta zibilizazioen sormena eta egiak esatea, Farmer-en izakien sormena eta sexu, arima eta erlijio gaiei buruz hitz egiteko ausardia, P. Dick-en ero eta umoretsu jokatzeko aukera, edo M. Demuth-en hitzak sortzeko eta erotismoa tratatzeko modua. Hala ere, errealitatetik eta mitologiatik ere edango du, eta gertaera sozio-politiko-ekonomikoak kontuan izango ditu eta zientzia fikzioak kritika soziala egiteko ematen duen aukera aprobetxatuko du.
Egiturari dagokionez sei ipuin hauek hiru multzotan banatu daitezke: Miren, Boga Boga, Feed Back eta Telelaberintoa istorio beraren alderdi desberdinak dira. Bertan, 2050. urtean III. Mundu Gerraren osteko mundua marraztuko digu. Sei herrialdetan banatuta dago Lurra eta tentsio geopolitikoak daude haien artean. Egileak testua idatzi zuenean Ayatolah Jomeiniren botere-hartzea eta gerra nuklearraren beldurra ziren kezka nagusietako bi. Gaurkotasunik ez dute galdu gaiok M. Houellebeq-en Sumisioa lanaren argitalpen polemikoa edo Ipar Koreak aurten egin dituen proba nuklearrak gogoan hartzen baditugu.
Plist Plasten ordea, 3520. urtean kokatzen gaitu bitan banatuta dagoen planeta bat asmatuz eta protagonista iheslariaren atzetik doan gizon burusoil eta robot hiltzaileekin. Harremana ipuinean aldiz, mitologia nordikoetatik eta Wagnerren Siegfried operatik Wotan eta Erda hartu eta alegia bat sortzen du bizitza, heriotza, gerra, bakea, maitasuna eta sexua erdigunean jarrita.
Ikuspegi askotatik begira dakioke lan honi, ekologistatik lurraren hondamendiarekin; feministatik zenbait emakumeren arteko sareen bidez, klasea eta nazioarekin lotutakoak jende-taldeen arteko borroka aztertzen badugu. Mikel Antzak egin zion kritikan topa daiteke “ez dela errealitatetik ihes egiteko” genero literarioa eta liburua, gogoeta egiteko gonbidapena baizik.
Gatazka eta heriotza oso presente egon arren, itxaropenerako atea zabaldu nahi du Pelotek, etorkizunean, belaunaldi berriek, hobeto egiten jakingo dutelako memoria gordez eta mundu berri bat eraikiz.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Asilo-leku sakratua Erdi Aroko lege bat zen, zeinaren bitartez justizia atzetik zituztenek elizaren eta monasterioen babesari hel ziezaieketen. Akaso, bi mila urtetan ongia egin zuten apurra. Eta, jakina, ahal bezain azkar, lege hura desegitera jo zuten, desagertu zen arte. A ze... [+]
Bilboko Udalak iragarri du Lancor-Elgorriaga eta Consonni pabiloiak berehala eraitsiko dituela, eta segidan, Udalbatzan aurkeztu du lan horiek bizkortzeko proposamena, kontuan hartu gabe 80 pertsona inguru bizi direla bertan baldintza negargarrietan: euren ondasun urriak... [+]
Kosta egiten da hitz autorizatuak eraikitzea gaur den egunean, nahiz eta hitz horiek zerbaiti buruzko ezagutza sakona duten pertsona batzuenak izan. Maria Teresa Andruetto idazle argentinarrari entzuna nion ohartarazpena: jakintzarekiko eta lan iraunkorrarekiko... [+]
Gaua egiten denean, eraikin asko ipurtargi bilakatzen dira hormigoizko basoan. Egunez ezkutuan gorde duten barnealdea eszena pusketetan voyeaur begibistara agertzen dira, argiztapen artifizialaren magia bitarteko. Gaueko auto zein oinezko paseoetan lurraldea eta eraikinak... [+]
Gero eta ahots gehiagok –ez eskuinetik bakarrik– “migrazioaren arazoari” ausarki helduko diotela aldarrikatzen dute. Narrazioa nahi baino ezagunagoa da: lanpostuen, zerbitzu publikoen eta baita etxebizitzaren gaineko lehian ere, baliabideak omen direlako,... [+]
1. Bernedo terrorismorik gabeko eremu bat izango da, erradikalik gabea, eta ez da mehatxu bat izango bizilagunentzat.
2. Bi aldeak proposamenarekin ados badaude, gerra berehala bukatuko da. Patriarkatuaren indarrek adostutako lerrora egingo dute atzera, bahitutako dutxak... [+]
Txikitan, Txiki eta Che Guevara nahasten nituen. Umetako lainoarte baten moduan gogoratzen dut, baina gerora ulertu dut: Txikik Che miresten zuen. Horregatik, haren aurpegi mitikodun kamisetarekin agertzen da bere argazki gogoangarrian, eta Askatasun haizea poema euskarara... [+]
Onartzen dut sare sozialek nahi baino denbora luzeagoa kentzen didatela hainbatetan, eta guztiak ezabatzeko ideia buruan ibiltzen dudala maiz. Debate antzuak gogaikarriak eta bortitzak iruditzen zaizkit batzuetan, eta geroz eta zabalagoa den eskuin muturreko ideien presentzia... [+]
Heziketan egin beharreko aldaketak etengabe dira hizpide, gizarte-eraldaketari begira heziketak duen garrantziaz jakitun, horra begira jarri beharra duelako modu batean ala bestean bizitza-eredua aldatu nahi duen edozeinek. Eginkizun horretara jarritakoan, baina, curriculumaz... [+]
Hasiera batean, memea ez nuen behar bezala ulertu, hitz hori entzuterakoan gustu txarreko irudiak zetozkidan burura, ustez grazia egin behar lidaketenak. Memeka zebilen mundu guztia nire inguruan, mugikor bidez irudi horiek igorriz, nire ustetan hutsalkeriak zabaltzeko besterik... [+]
Palestinan gertatzen ari dena ikaragarria dela erraten du jende orok karrikan barna, “Onartezina da! Genozidioa da!” bilakatu dira azken aldiko entzunenak. Egoera salatzeko elkarretaratzea egin, ordea, eta bidegabekeria dela pentsatzen duten hamar horietatik lau... [+]
Eusko Jaurlaritzak "Eskola inklusibo, ekitatibo eta kalitatezkoaren aldeko mahai" berria osatu duten gizarte-eragileei Euskadiko eskola-segregazioaren hasierako diagnostikoa eta erantzuna izeneko txostena banatu die, eztabaidatu eta adostasunak lortzeko. Debateak, beraz,... [+]
Udan zehar, mobilizazio sozial handia izan da eta herritarren plataformak sortu dira Lizarraldean biometanizazio-plantak direla eta: Viana, Lodosa, Los Arcos, Mendabia... Horietan guztietan erraz identifika daitezke gako berberak: 1/ Nafarroako Aldizkari Ofizialean proiektuak... [+]
Abuztua da. Iratxen bildu gara Jurramendi igotzeko. Gudarienetik baino, gurutzeen bidetik (via crucis) ekiteko gomendatu digute. Berbagai, Gazako egoera. Israelek, genozidioa gauzatzeaz gain, horren kontaketa ere isilarazi nahi du: ia 300 kazetari erail ditu, Al Jazeerako Anas... [+]