Zezenak Errepublikan?
aurre egingo dieten hedabide independenteak
“Balinbada Espainian aztura zoro makurrik, hori da zezen-kurtsetako hori. (...) Dagozila han zezen-hiltzaile guziak, hunat etorri gabe, doazila Donostiarat, edo nahi badute, Madrilerat. (...) Zer atsegina, zezen gaizoa kordokan mihia luzaturik hiltzen ikustea! Gizona hiltzen bada, hanbat gaixtoago harentzat!”.
Jean Hiriart-Urrutiren hitzak dira, Zezenak errepublikan liburutik hartuak eta Eskualduna aldizkarian 1894an idatziak. Ordurako egiten ziren zezenketak Hexagonoan (lehena 1853ean Baionan), Eugenia de Montijok sustatuak, urte hartan ezkondu baitzen Napoleon III Txikiarekin –eta ez zion goitizena Zaldieroak asmatu, Victor Hugok baizik–.
Lehentxeago, 1850ean, Grammont legeak animalien tratu txarrak debekatu zituen arren, zezenketak ilegalki zabaldu ziren mende batez, 1951 arte, orduan legeztatu baitziren tradizioz errotuak zeuden lekuetan.
Tradizioa eta kultura usu izan dira gehiegikerien estalkia; klitori ablazioari, adibidez, indulgentzia handiaz begiratu izan zaio, baita euskal mundu abertzaleko sektore batzuetan ere. Gauzak aldatu dira, ez hainbeste pekatzaileak animaliak direnean, baina hor ere badira ihardukitzaileak eta iaz CRAC eta DDA elkarteek (Comité radicalement anti corrida eta Droits des animaux) Frantziako Konstituzio Kontseilura jo zuten zezenketei salbuespeneko lege babesa kentzeko eskatuz, legea estatu osoan berdina izan behar dela argudiatuz.
Esan behar da zernahi zuzengabe zuritzeko erabiltzen dela berdintasun delako hori. Zenbat aldiz ez duten hartaz, euskara estekatu eta mailukatu; eta bitartean “kultur aniztasuna” goraipatzen digute animalien tortura ederresteko! Zezenketak arbuiatzeko hobe segur tratu txarren gaitzespenean oinarritzea, lege berdintasunaren goresmenean baino.
Bego. Irailean zezenketak konstituzionalak direla epaitu du Kontseiluak, eta oilartuta ibili dira zaleak egunkari iruzkinetan: ez dela barbarokeria, artea baizik, espiritualitatea, eta kontrakoak oro mindulin dekadenteak. Agian, sos eskasiak trenkatuko ahal du afera. Baionan, hasteko, erreka-jota daude zezen aldiak, Herriko Etxeak azkarki diruztatuak. Diru zama hori zergatik ez den itzulikatzen tratu txarrak jasaten dituzten emazteak laguntzeko, galdetu zuen behin feminista batek Udal Behatokian: isiltasun osoa...
Eta aurten, optika denda batek zezenketei eman ohi zien sostengua eten du. Etorkizun hitsa festa monarkiko-inperialak Errepublikan.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]