Ozenki irakurtzeko liburua

  • Franck Dolosor (Donibane Lohizune, 1977) kazetaria da hitzaren zentzurik beteenean. Hau da, jakin-mina eta kuriositatea ditu ardatz, erreferentzia ugari, jendearekin egotea eta mintzatzea gustatzen zaio, badaki galdetzen eta entzuten... eta, badaezpada, koadernoa eta boligrafoa beti eskueran erabiltzen ditu.
Franck Dolosor
Franck Dolosor
Hegoaldekook ETBko albistegietatik ezagutzen dugu batez ere; Baionako korrespontsaliatik, urtetan aritu da bi kateetan, ETB 1en lapurtar aireko euskararekin eta ETB 2n, frantses bernizdun gaztelaniaz. Aspaldian hortik kanpora ibili da, baina azaroan itzuliko da berriro.

Hogei urte betetzerako hasi zen kazetaritzan, eta pasatu ditu telebistaz gain, Gure Irratia, Radio Euskadi eta France Blue Pays Basque irratia, eta kolaboratzaile izan da Ttipi-Ttapa aldizkarian.

Azkenaldian Senpere eta Bilboren artean bizi da, oin bat han, bestea hemen, horrek ematen duen ikuspegi bikoitz eta osagarriarekin. Eta bi leku horietan arituz burutu du Senperetik Senpererat, begirada bat XX. mendeari liburua.

Liburua, etxetik, familiatik sortutako proiektu baten gauzatzea da. “Istorio franko jakin dut aitatxiren ahotik, baina ez naiz sekulan menturatu elkarrizketatzera. Haren lekukotasun zuzenik ez da beraz, liburuan, baina bere oroitzapenak leku handia du horko orrietan”. Horregatik, izen-abizenei aitatxiren izengoitia –Haltza– gehitu die liburua sinatzerakoan.

2008ko udan egin zituen harremanak Senpereko hamazortzi lagunekin, adinekoak denak. Horietatik hiru familiakoak –amatxi tartean–, eta gainerakoak, ezagunak batzuk “eta bertze batzuk arrunt ezezagunak ziren berriki arte. Senpere biziki zabala da, auzo anitzetan sakabanatua, 18 kilometro punta batetik bertzerat eta 11 herrik inguratzen gaituzte. Horrek aberastasuna ematen dio herriari eta denbora berean harreman guti izatea batzuetan, konparazione gazteak eta adineko jendeen artean”.

Eta hain zuzen ere, gazteen eta adinekoen arteko zubia eraikitzea zuen helburu Dolosorrek, aitatxi-amatxiek bizi izandako mundua bilobei transmititzea. Horretarako, galdetu die adinekoei lanaz –gauekoa barne, kontrabandoko herria izan baita Senpere–, jan-edanaz, osasuna zaintzeko erremedioez, ospakizunez, gerlez –bi Mundu Gerrak, Espainiakoa, Aljeriakoa, Indotxinakoa–... eta atera zaio eguneroko bizitzaren historia, joan den mendeko Senperen.

Badu proiektu osoak zerbait etnografiatik eta antropologiatik. Hizkuntza aldetik berriz, Senpereko hizkeraren ekarpena egiten du. “Lekukoen solasak erranak izan diren bezala idatzi ditut. Ahozkotasunari eman diot garrantzia”. Horregatik, egileak gomendatzen du “lekukotasunak ozenki irakurtzea, gisa horretan irakurleak entzun ahal izanen baitu jende xaharrek duten modua eta musika mintzatzen direlarik”. Baina Dolosor ez da ez etnografoa, ez antropologoa ezta hizkuntzalaria ere, eta liburua taxutzerakoan kazetariaren sena eta eskua ageri dira, testuen antolaketan ez ezik, argazki ugarik osatzen duten alderdi grafikoan.

Laurogeiren bat lagun bildu ziren Senperen, liburuaren aurkezpenera. “Sekulan elkartzen ez den jendea gainerat, giroa arraroa bezain polita zen”. Kontua da liburuak bidea hasi besterik ez duela egin. “Ohartu dira ahozko ondareak zoin garrantzia duen. Gure historiak, gure mintzaira... Orain jendea etxerat etortzen zait edo telefonoz deitzen naute, argazkiak, bertsuak eta agiri historikoak emateko”.

“Nostalgarik gabe” idatzi du Dolosorrek, iragana goraipatzeko asmorik ez. Ez du jasotako guztia kaleratu, nonahi bezala, Senperen ere bai baitira pasarte mingarriak, itxi gabeko zauri oraindik. “Bistan da ezin izan dudala dena idatzi. Historia berria da oraino eta oroitzapen guziak ezin dira argitaratu paperean. Baina niretzat biziki baliagarriak dira, gogoetak egiteko baliatzen ditut”.
Kazetariak badaki batzuetan isilik egoten ere jakin behar dela.

Azkenak
Elikagaiak jasotzeko “diru-txartelak”, familia zaurgarrienentzat Nafarroan

Europako Funts Sozialen ataletik Elikagaien Bankuetara bideratzen zuten urtero dirua eurek bidera zezaten janaria behar gehien duten herritarren artean. Aldaketa iritsi da kudeaketara orain: adin txikikoak dituzten familiei diru-txartelak emanen dizkiete produktuak erosteko. 130... [+]


2024-10-15 | Sustatu
Jabetze Eskola Gasteizen, feminismoaren adibideen ildotik, euskalgintzarako

Gasteizko Izaskun Arrue Kulturguneak (IAK) eta UEUk elkarlanean Euskaldunentzako Jabetze Eskola martxan jarriko dute, euskaldunok ahaldundu, eta ondorioz, jendartea eraldatzeko asmoz. Aurkezpen hitzaldia urriaren 30ean egingo du Garikoitz Goikoetxeak. "Hizkuntzaren... [+]


2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu
Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.


Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]


Mecaner Herriarentzat
“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]


Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.


2024-10-14 | Julene Flamarique
Udalatx mendiko gurutzea eraitsi eta... idazki misteriotsu bat utzi dute

Arrasateko Udalak sare sozialetan jakinarazi duenez larunbat goizaldean kendu zuten ezezagunek gurutzea. Bizkaia eta Gipuzkoa arteko mugan zegoen kokaturik, 1.120 metroko garaieran. 1971. urtean jarri zen eta 250 kiloko pisua eta 10 metroko luzera zituen. Oraingoz ez da gurutzea... [+]


Zer esan nahi dute ‘begiratu’, ‘ulertu’ eta ‘pertsona’ hitzek?

Ez da akaso harrotasun seinale nire aurrean dauden pertsonak pertsona izango ez balira bezala begiratzea? Bai, noski baietz. Baina nola espero dugu bestela besteak ulertzea? Ulertu, behatu, begiratu. Besteak ulertu nahi izateak, ez du jarrera harro hau eskatzen? Ni pertsona... [+]


Genozidioaren egunkariak

Urtebete igaro da, diotenez. Ez dut sekula ulertu mendebaldarrok daukagun ohitura harroputz hau: nahiz eta gatazkak ia mende bateko iraunaldia izan, datak nahierara moldatzen ditugu, garrantzia nolanahi oparituz. Azkeneko sasoia ezberdina izan al da beren lurraldean preso... [+]


2024-10-14 | Leire Ibar
Lekeitioko Euskal Zine Bilerak 47. edizioa du aste honetan

47 urte beteko ditu zine jaialdiak, eta urriaren 16tik 21era, solasaldi eta tailerren bidez euskal zinemagintzaren alor ugari landuko dituzte. “Beti berria den zinema” lelopean, aurtengo jaialdiak zine berria eta istorio berriak kontatu nahi dituzten gazteei keinu... [+]


2024-10-14 | Leire Ibar
Gasteizko euskalgintzak egun osoko egitaraua antolatuko du urriaren 19an

“Gasteiz euskararen hiria” ekimena ospatuko dute urtarrilaren 19an Arabako hiriburuan. Euskaraz egingo diren ekintza ezberdinek osatuko dute hamabi orduko egitaraua. "Euskara protagonista izatea" da ekimenaren helburua.


2024-10-14 | iametza
Educamadrid eta MAX: burujabetza teknologikoa Madrilgo hezkuntza sisteman

EducaMadrid software librean oinarritutako hezkuntza plataforma 2002an jarri zen martxan Madrilgo Erkidegoan eta egun milioi bat erabiltzaile inguru ditu. Bertako kide Daniel Estebanek plataformaren aurkezpen praktikoa egingo du urriaren 17an Donostiako San Telmo museoan egingo... [+]


2024-10-14 | ARGIA
40 estatuk “gogor gaitzetsi” dute Israelek NBE-n kasko urdinei eraso egin izana

Azken egunetan gutxienez Nazio Batuen Erakundeko bost kasko urdin zauritu ditu Israelgo armadak, UNIFIL Nazio Batuen Libanorako Indar Behin-Behinekoak duen egoitza nagusiaren kontrako erasoetan, Naqoura herrian. Netanyahuk esan du kasko urdinak “giza ezkutu” gisa... [+]


Eguneraketa berriak daude