Baudelairetxea jaunaren bila

  • Igel hanka lez irensten den liburua argitaratu du Jurgi Kintanak Pamielarekin: Urre urdinaren lurrina. Saio erabat atipikoa da. Paper zaharren artean murgildu, eta euskal idazle galdua xerkatu du historialari bilbotarrak. Zer aurkitu duen, bestelako kontua da.
Charles Bodelaire
Charles Baudelaire-ren tankerako sinbolista euskaldunik izan ote zen XIX. mendean? Wikipedia
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Zaila baita ez dagoen lekuan ezer topatzea. Baina gutxienez, jolas polita proposatzen du 100 orrialdeak iristen ez dituen saiotxo honek: XIX. mendeko poeta sinbolista euskalduna bilatzea. Akuilua Volgako Batelariak blogean sartu zioten: Angel Errok esaten zuen, jarraitzeko edo apurtzeko tradiziorik gabe, neketsua dela bidea gaurko idazle euskaldunarentzat. Eta beraz, garai hartakoen maneran idatzitako liburu apokrifoak beharko genituzkeela. Iban Zalduak –bai, aurreko orrialdean dagoen gizon hori– nobelatzar errealista, edo are, naturalista proposatu zuen apokriforako. Zerbait egingarriagoa bilatu du Kintanak: “XIX. mendeko apokrifoa posibleagoa litzateke Zalduak bostehun orrialdeko nobelatzarra barik testu laburrago bat proposatu izan balu. Hau da, testu ez-kostunbrista bat, burges girokoa, are puntakoa, baina laburra”. Pauso bat harago eman –“Eta aukera sinesgarria izanik gertaera erreala balitz?”– eta hara, liburua.

Hipotesi ugari jarri ditu Kintanak mahai gainean, eta aleka-aleka baztertuz joan da. Azpimarratzeko moduko pertsonaiak daude bidean: Edward Spencer Dogson euskararen ikerlari ingelesa, Azkuek baztertu zuena “sodomia” gustuko zuelako; Jean Etxepare, Aldudeko medikua, Jesukristoren aurka idazten aurrenetarikoa –Kepa Altonagak badu saio interesgarri bat hari buruz gehiago jakin nahi duenarentzat–; XX. mende hasierako Bilboko gazte abertzaleen giroa; kezka existentzialistak argitaratu zituen Pantzeske Astibia Onintze...

Irakurri osteko lau ondorio

Bat: uste baino entretenigarriagoa izan zela euskarazko literatura XIX. mendean... Tira, ez; ez oso dibertigarria, baina badira gehiegi nabarmendu ez diren arren, irakurri berri bat mereziko luketen idazleak.

Bi (aurrekoa baino garrantzitsuagoa): Kintanak hondarreko kapituluan dio, Lazarragaren artzain nobelaren aurkikuntza hain berandu gertatu delako, ez duela eraginik izan ondorengo idazleengan; izatekotan, hemendik aurrera izango duela; azken finean, euskal literaturaren tradizioa ipuin eta poema soltez osatu dela, nobela sendoz baino. Eta orain badauzkagula baliabideak (Armiarma.com eta tankerakoak) hori gerta ez dadin.

Hiru (kazetariak historiaren aurrean beldurtuta idatzia): Baina zer tradizio ari da sortzen orain? Ados, egituratuagoa dago dena; sistema(txo) bat existitzen da, baina... Zerk ziurtatzen digu hemendik 100 urtera euskaraz jardun nahi duen idazlea ez dela kexatuko, XXI. mendean ez zelako idatzi X motako nobelarik? Nortzuk dira gaur egungo Jean Etxepareak eta Onintzeak? Kasurik egin al die artikulu hau sinatu duenak aldizkari honetan? Batzuetan beldur hori etortzen zaio burura: historiak beharbada ez duela absolbituko, etorkizunean interes apur bat izango duten idazleei ez dielako lekurik eskaini.

Eta lau (izua uxatu nahian, burutazio xelebrea): Kintanak erakutsitako bideetatik ukronia interesgarri franko idatz daitezke. Imajinatu: 1920ko hamarkadako dadaista euskaldunen gorabeherak kontatuko lituzkeen nobela, haien poema zati eta guzti; edo, botatzeagatik, 1960ko hamarkada bukaeran, demagun ETAren eszisio batetik sortuko liratekeen situazionista independentistak... Gure historia herrena korrika jartzeko modua izan liteke; eta, nork daki, beharbada jendeak sinetsi egingo lituzke, nobela historikoak egiazkotzat jotzen dituen modu beretsuan.

Azkenak
Urruñako sukalde zentrala prest da herriko haur eta adinekoei tokiko elikadura prestatzeko

Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.


Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.


Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.


Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]


Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Poliziak Palestine Action ekintzaileen taldea babestea leporatzen dio, Erresuma Batuko Gobernuak uztailean erakunde terrorista izendatu zuena. Bizpahiru orduz atxilo egon ondoren aske geratu da, baina epailearen aurrean deklaratu beharko du irailaren 18an.


Ipar Euskal Herrian hiru herritarretik bi autonomia handiagoren alde daude

IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.


Sexu heziketan formatuko dituzte irakasleak, Nafarroako hamabi ikastetxetan abiaturiko proiektu pilotuan

Bost sexologoren formazioa jasoko dute Nafarroako hamabi ikastetxetako irakasleek: sexualitatea ikasleekin lantzeko edukiak eta proposamen pedagogikoak eskainiko dizkiete. Skolae programaren segida izango da, nolabait.


Reem Dandan, Gazarako Mugimendu Globala
“Gure herrian genozidioaren konplizeak badaude, gure erantzukizuna da horiek salatzea”

Global Sumud Flotillak deituta, dozenaka ontzi itsasoz ahaleginduko dira Israelek ezarritako blokeoa hausten. Ekimenera mundu osoko aktibistak batu dira, tartean lau euskal herritar. Deialdiari babesa adierazteko, Gazarako Mugimendu Globaleko Euskal Herriko delegazioak hainbat... [+]


2025-08-26 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gogoratzeko moduko porrota, Taiwango gobernuarena

Logikoena zen, uztailaren 26ko lehen zaplazteko argiaren ondoren. Baina abuztuaren 23ko bigarrenak ihesbide politiko ia guztiak itxi dizkio Lairen gobernu taiwandarrari. “Gogorarazpen bozketan” beren hautetsi-tasuna gal zezaketen oposizioko Kuomintageko zazpi... [+]


Makro-onurak, mikro-ondoezak

Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]


AEBetako Defentsako inteligentzia zerbitzuko burua kaleratu dute, Iranen aurkako erasoetan Trumpi aurre egin ostean

Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]


Eguneraketa berriak daude