Bolivarren ametsaren atzetik

  • Hugo Chávezek Venezuela “eraldatzeko” ardura hartu zuen 1998an. Ordutik hona, herriak 2007ko abenduan baino ez dio biderik trabatu. Chávezek 1999an bultzatutako Konstituzioa aldatzeko erreforma onartzera deitu zituen herritarrak, “demokrazian sakontzeko”. Azken erreferendum hori, baina, Chávezek galdu du eta, hala ere, ez da bere gainbeheraren hasieratzat hartzen.
Hugo Chavez
Hugo Chavez Venezuelako presidentea
Bigarrenez gobernuburu izendatzeko zazpi milioi venezuelarrek euren konfiantza eman zioten, 2006ko abenduan. Handik urtebetera, ordea, Chávezek hiru milioi boz galdu ditu eta oposizioak ehun mila inguru botorengatik irabazi du (%1,75). Ciudad Bolivarreko Unibertsitate Bolivariarreko irakasle Pedro Fajardok azaldu duenez, proiektu iraultzaileak bidean galdutako hiru milioi herritar horiek, aldeko botoa emateko beldurrez, abstentziora jotzea hobetsi dute. Izan ere, oposizioak zabaldutako beldurrak bi mezu nagusi hedatu zituen: diktadura eta kubanizazioa. Lehenengoaz, Chávez etengabe presidentziarako hautagaia izateko bidea zabaltzeari boterean betikotzeko estrategia iritzi zioten. Europako herrialderik gehienetan, baina, presidenteak eta bestelako politikariak etengabe hautagai aurkez daitezke. Gainera, Chávezek bultzatutako 1999ko Konstituzioak edozein kargu publiko (presidentea barne) agintaldiaren erdia bete eta gero boteretik kentzeko erreferenduma ahalbideratzen du. Bestetik, erreformak jabetza pribatuaren eskubidea bertan behera utziko lukeela zabaldu zuen Chávezen kontrako oposizioak.

Hala ere, Chávezek ohiko sozialismotik aldendu eta Hego Amerikan oinarritutako kulturatik abiatutako iraultza egin nahi duela dio Fajardok. Hortaz, XXI. mendeko sozialismoa Simon Bolivarren idatzietan, herri indigenen baloreetan eta humanismoan oinarritzen da. Hugo Chávezek bere proiektu hori gauzatzeko bost urrats zehaztu ditu: ahalbidetzen duen legea, Konstituzioaren erreforma –erreferendumak onartu ez duena–, balore sozialistetan oinarritutako hezkuntza, Administrazioaren antolamendu berria eta herri boterea. Erreforma osoa gauzatzeko biderik ez egon arren, Venezuelak badu 1999ko Konstituzioa aldatzeko hainbat bidezidor. Lehenengo eta behin, presidenteak salbuespen egoeretan arau ditzakeen dekretuen bitartez, zenbait gairen inguruko erreforma aurrera eramango duela aurreratu du Chávezek –esaterako, lanbide liberaletako beharginentzako onura sozialak banatuko dituen fondoa–. Halaber, Chávez 2012ko hautagaia izateko lege ekimena martxan jar daiteke.

Hego Amerika batua

“Bolivar ehun urtetik behin esnatzen da, herria esnatzen denean”, idatzi zuen Pablo Nerudak. Simon Bolivarren Hego Amerika batuaren ametsa ziklikoki bueltatzen da. Bolivarren ostean, Che Guevararen amets iraultzailea etorri zen. Orain Chávezek Kolonbia Handiaren ilusioa berpiztu nahi izan du, munduari Hego Amerikatik begiratzeko eskubidea, hain zuzen. Bide horretan, AEBetatik aldendu eta ekonomia autozentratua bultzatzeko pausoak eman ditu: hala nola ALBA –ALCA merkataritza libreko hitzarmenaren alternatiba– eta Bancosur –Nazioarteko Moneta Funtsaren eragin-esparrutik ateratzeko itxaropenarekin–. Beste hemisferioan, ostera, Chávezek gainerako herri horiek “menderatu” nahi ote dituen beldur dira.

Horretarako, Chávezen beraren aurkako irainak nagusitu dira eta ez bere politikaren kontrakoak. Bere gaitasun intelektuala sarritan zalantzan jarri da, ikuspegi kolonialistak ematen duen nagusitasunetik. Hortaz, balizko zuhurtasuna baino, egindakoengatik erantzutea saritu dute venezuelarrek. Izan ere, 1992an Carlos Andrés Pérezen diktaduraren aurka altxatu eta kale egin ondoren, Chávezek ardura osoa bere gain hartzea txalotu zuten hautesleek, hura lehenengoz presidentegai aurkeztean. Herriak ere babes osoa eman zion 2002an bere kontrako estatu kolpearen ondoren. Orain, argi azaldu du azken erreferendum hau galdu egin duela.

Venezuelaren 2008ko erronkak

Hugo Chávezen politikak hiru ardatz nagusi ditu: hezkuntza, osasuna eta etxebizitza. Aurrekontuko diru kopuru altuena hezkuntza garatzera zuzendu du. 0 eta 6 urte bitarteko ume guztientzako haur-eskola zerbitzua martxan jarri du, Lehen Hezkuntzako Eskola Bolivariarrak sortu ditu –ikasleek bertan gosaria, bazkaria eta askaria doan dituzte– eta Unibertsitate Bolivariarrak ugaldu ditu.

Bigarrenez, osasun zerbitzu unibertsala bermatu nahi izan du Hugo Chávezek. Hortaz, lehen arretako medikuek herritar guztiak onartzen dituzte, baita gizarte segurantzarik ordaintzen ez dutenak ere. Urtetan, Venezuelako osasun zerbitzuak onartzen ez zituzten milioika herritarrek oinarrizko mediku-arreta doan izan dute. Hala ere, sarritan ospitaleek ez dute behar beste azpiegitura edukitzen eta hainbat herritarrek eskasia horixe kritikatzen dute.

Etxebizitzak, azkenik, herri lurzoruaren erreforma ekarri du. Jabetza titulurik ez zuten txabolen jabeek orain euren etxearen eskubide erreala lortu dute. Landa lurzoruaren erreforma astiroago doa eta lurjabe handidunen interesen kontrako borroka horrek dagoeneko hainbat hildako eragin du.

Aurrera eraman duen politikagatik, Chávezek bi boto-emaile talde ditu. Alde batetik, Venezuelako txiroak: euren etxeen jabetza eman dien presidentetzat dute. Gainera, medikuntza zerbitzua doan jarri die eta hezkuntza eskubidea ere bermatu die. Bestetik, Chávezek indigenak ere bere alde ditu. Venezuelako historian lehenengoz euren eskualdeak babestu, hizkuntza eskubideak onartu eta hezkuntza elebiduna martxan jarri du.

Baina badira oraindik Chávez eta bere aurkako oposizioaren tentsio politikotik kanpo bizi nahi dutenak. Ez dute Chávez begi onez ikusten, ez eta oposizioa ere, oposizioan Venezuelako lehendakari ohiak daudelako, Rafael Caldera esaterako. Oro har, ustelkeriaren uste zabalak herritarrek konfiantza galtzea eragin du.

Urte Berri eguneko egunkari venezuelarrek 2008ko herritarren kezkak azaldu zituzten. Segurtasunak arreta osoa bereganatu zuen, delinkuentziak gora egin duen sentimendua zabaldu baita. Egun horretan bertan eraldaketa ekonomikorako txanpon berria lehenengoz kalean izan arren, herritarrek ez zuten kezkatzat hartu. Emakumeen eskubide-berdintasuna ere ez zuten aipatu, kalean gizon barik dabilen emakumerik topatzea zaila den arren. Kezka horien soluzioak noren esku utzi nahi dituzten hemendik lau urtera bozkatu beharko dute herritarrek.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Venezuela
Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.


2024-09-16 | ARGIA
Bi euskal herritar atxilo Venezuelan, Maduroren aurkako “ekintza terroristak” egotzita

Espainiako Gobernuak gezurtatu egin du Espainiako Inteligentzia Zerbitzuekin zerikusirik zutenik. Venezuelaren eta Kolonbiaren arteko mugan atxiki zituzten, baita atzerritar gehiago ere. Haien familiek esan dute turismoa egiten ari zirela.


EAJk PP, Vox eta UPNrekin bozkatu du Espainiak Edmundo González Venezuelako presidentetzat onartu dezan

PP, Vox, EAJ, UPN eta Coalición Canariako ordezkarien 177 aldeko botorekin onartu du ebazpena Espainiako Kongresuak, gobernuari eskatzen diona oposizioko buru Edmundo González presidente gisa onartu dezala. EAJk gobernua sustengatzen duen gehiengoarekin apurtu du... [+]


Espainiara ihes egin du Venezuelako oposizioko buru Gonzálezek, eta gobernuak asiloa emango dio

Igandean heldu da Edmundo González Urrutia Madrilera, Espainiako Armadako hegazkin batean. Venezuelako Gobernuak adierazi du gertatua “bi gobernuen arteko akordioaren” ondorioa dela. Espainiako Gobernuak azpimarratu du Gonzálezek egin duela asilo... [+]


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


Venezuelako oposizioak dei egin die poliziei eta militarrei gobernuaren kontra egitera

“Herriaren eta beren familien alde” jartzeko eskatu diete Edmundo Gonzálezek eta María Corina Machadok adierazpen bateratu baten bitartez. Maduroren gobernuak erantzun egin die, eta erabaki dute dokumentuaren sinatzaile biei “ikerketa penala... [+]


Nicolás Madurok irabazi ditu Venezuelako hauteskundeak

Maduroren hautagaitzak botoen %51,2 eskuratu du, eta %44,2 oposizioko hautagai nagusi Edmundo Gonzálezek, Venezuelako Hauteskunde Kontseilu Nazionalak emandako datuen arabera. Oposizioak iruzurra salatu du, eta chavismoak emaitzak errespetatzera deitu du. Madurok jarraian... [+]


Miren Egiguren. Ez da kikiltzen
“Agortzen ez den iturburu bat daukat barrenean”

Venezuelatik itzuli zenetik, Tolosako Zuloaga auzoaren behealdeko parkean ematen ditu arratsaldeak Miren Egigurenek, bizpahiru lagunekin. Hantxe aurkitu dugu ekainaren bukaerako egun batean. Elkarrizketa egiteko lagunaren etxera igo garenean, Hugo Chavezen panpinarekin... [+]


2023-05-05 | Gedar
Nortasun zedula eskuratu du Asier Guridi iheslari politikoak

Urte luzez egin du borroka, nortasun juridikoa aitor ziezaiotela exijitzeko. Herrigabe eta heriotza zibil egoeran izan dute hamar urtez Venezuelan.


Angel Prado. Demokrazia komunala
“Ez dugu irla bat izan nahi”

Angel Prado Padua borrokalari venezuelarra Euskal Herriko hainbat tokitan ibili zen hilaren hasieran, El Maizal komuna sozialistaren berri ematen, Demokrazia Komunalaren Aldeko Nazioarteko Sareak gonbidatuta. Hernanin bildu ginen harekin, bere hitzaldiaren bezperan. El Maizalen... [+]


2022-05-05 | Gedar
Gose greba bertan behera utzi behar izan du Asier Guridi iheslari politikoak

Asteazkena zuen baraualdiaren 36. eguna, baina azaldu duenez, erietxean artatu behar izan dute. Gose greba eten arren, bere nortasun juridikoa lortzeko borrokan jarraituko duela dio.


2022-04-20 | ARGIA
Asier Guridik 22 egun daramatza gose greban, nortasun juridikoa eskatzeko

Martxoaren 29an abiatu zuen gose greba Asier Guridi Zaloña errefuxiatu politikoak Caracaseko (Venezuela) Espainiako Kontsulatuaren aurrean, nortasun juridikoa eskatzeko. Espainiako Estatuak ez dio nortasuna aitortu eta oinarrizko eskubideetara sarbidea murriztua dauka... [+]


Eguneraketa berriak daude